Непишано правило е дека масната храна е штетна за здравјето и дека може да предизвика низа болести, и тоа оние најопасните – од заболувања на срцето и крвните садови, па сѐ до рак.
Но за да донесеме таков заклучок и да се придржуваме до одредени правила за здрава исхрана, треба да имаме целосна и научно поткрепена слика за мастите, за нивниот тип и дејство, бидејќи секој избрзан план за здраво живеење може да биде исто толку опасен колку и неправилната, штетна исхрана.
Едни за здравје, други за болести
Истражувањата во годините наназад покажуваа речиси ист заклучок – мастите се персона нон грата. Но современата наука во последно време укажува на нешто друго.
На телото му требаат масти. Тие се еден од главните извори на енергија и помагаат при апсорбирањето на витамините и на хранливите состојки.
Според публикацијата „Вистината за мастите“ на Харвардовата медицинска школа има лоши и добри масти. Лоши се заситените масти и трансмасните киселини, односно трансмастите. Овие лоши масти можат да влијаат на појавата и на развојот на срцеви заболувања, со зголемување на двата од нејзините главни ризик фактори – ЛДЛ холестеролот и триглицеридите.
Добри масти за луѓето се незаситените масти, поделени во два типа – полинезаситени и мононезаситени масти. Овие добри масти можат да помогнат за намалување на лошиот холестерол, за спречување на невообичаени срцеви ритмики и за спречување болести на срцето.
Каде се „спакувани“ лошите масти
Заситените масти и трансмастите делат исти физички особини. Тие се цврсти на собна температура, како на пример, путерот или мастите во месните стекови. Но лошите масти ги има и во течните прехранбени продукти, како полномасното млеко, павлаката и кокосовото масло. Овие масти го зголемуваат вкупниот холестерол, особено лошиот, кој влијае на создавањето на блокади во срцевата артерија, што има централно место кога се работи за болестите на срцето.
Постојат околу 24 различни заситени масти, но сите не се подеднакво лоши за нашето здравје. Тие се наоѓаат во путерот, во полномасното млеко и сирење и во други млечни производи. Тие најмногу го зголемуваат ЛДЛ нивото, особено комбинирани со заситените масти во говедското месо. Дури и некои растителни масла, како што се палминото масло и маслото од кокос, содржат заситени масти.
Транс-мастите (делумно хидрогенизирани масла) природно се наоѓаат во месото, но нивниот главен извор при исхраната е „спакуван“ во печените производи, како што се колачињата, тортите, лебот и крекерите, но и во брзата храна и во некои млечни производи. Трансмастите се вештачки создадени во лабораторија за да се обезбедат евтини замени за путерот. Хемичарите откриле дека растителното масло може да стврдне со загревање во присуство на водород. Така добрите масти стануваат лоши. Типичен пример се некои маргарини и производи што содржат „делумно хидрогенизирана нафта“.
Трансмастите се дури и полоши од заситените масти. Не само што го зголемуваат нивото на лошиот холестерол, туку ја намалуваат користа од добриот холестерол. Едно е сигурно – не постои безбедно ниво на трансмасти!
Зеленчук и риба за добрите масти
Добрите масти ни доаѓаат главно од зеленчукот и од производите од риба и се поделени во две широки категории – полинезаситени и мононезаситени.
Погледнете ја тавата за готвење кога ќе го истурите маслото за пржење. Оттука може да почнете со користењето на полинезаситени масти, на пример, масло од пченка наспроти стандардното масло.
Полинезаситените масти се потребни за нормално функционирање на организмот, но нашето тело не може да ги произведува, па мора да ги внесуваме со храната. Тие помагаат во изградбата на клеточните мембрани, на страничната обвивка на секоја ќелија и на обвивките околу нервите. Тие се од витално значење за згрутчувањето на крвта, за мускулната контракција, за релаксацијата и за воспалението. Овие масти влијаат на подобрувањето на нашиот профил на холестерол, а особено на намалувањето на нивото на триглицеридите. Постојат два вида на полинезаситени масти – Омега-3 (n-3) масни киселини и омега-6 (n-6) масни киселини.
Мононезаситените масти да ги заменат трансмастите
Мононезаситените масти треба да се користат, колку што е можно, заедно со полинезаситените масти, и со нив да се заменат лошите заситени масти и трансмастите во исхраната. Добри извори на мононезаситени масти се маслиновото масло, маслото од кикирики, канола маслото, авокадото и оревите.
Не двоумете се да ги замените лошите со добри масти. Вистинска трампа е и кога овие добри масти ќе им го земат местото на некои од јаглехидратите што ги јадеме.
Ленено семе – богат извор на Омега 3
Кога ќе се спомене Омега 3, најголемиот дел од нас веднаш помислуваат на рибиното масло, но лененото семе содржи многу повеќе Омега 3 и е еден од најбогатите извори на масни киселини што ја разредуваат крвта и што го намалуваат ризикот од формирање на тромбови. Лененото семе е, исто така, и одличен извор на витамини од групата Б и на минерали како магнезиум, калциум, железо, фосфор, цинк, селен итн.
Токму оваа комбинација на нутритивни состојки лененото семе го прави исклучително корисно за здравјето, помагајќи за намалување на холестеролот и на шеќерот во крвта, за подобрување на работата на дигестивниот систем, за намалување на воспаленијата на органите за дишење, варење и на органите за мокрење, како и за спречување на развојот на рак.
Се препорачува дневна консумација на две лажички ленено семе, кое многу лесно може да го сомелете и да го додадете во салати, житни снегулки, мусли, колачи, леб или печива.
Омега 3 и Омега 6
Истражувањата, меѓу кои и оние на Харвард, покажале дека омега-3 масните киселини помагаат во спречувањето, па дури и во третманот на болестите на срцето, како и при мозочен удар. Доказите од истражувањата сугерираат дека од тие масти има придобивки и во заштитата од автоимуни болести, како што се лупус, егзема, како и ревматоиден артритис. Омега 3 има во месото од риба, во житарките, оревите, во нехидрогенизираната соја… Од рибите најдобар извор на овие масти се лососот, скушата, сардините…
Омега-6 масните киселини, исто така, го намалуваат ризикот од срцеви заболувања. Нив ги има во растителните масла од шафран, соја, сончоглед, ореви и пченка.
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
