Ќе биде ли Обама најлош претседател во историјата на САД?

Спо­ред но­ва­та ан­ке­та на „Кви­ни­пак“, мно­зинс­тво­то ис­пи­та­ни­ци го оце­ни­ле Ба­рак Оба­ма ка­ко нај­ло­ши­от пре­тсе­да­тел во пос­лед­ни­те 70 го­ди­ни – по­лош ду­ри и од Ри­чард Ни­ксон, кој скан­да­лоз­но си под­не­се оста­вка. Го­ле­мо до­стиг­ну­ва­ње. Зго­ра на сè, спо­ред но­ва­та ан­ке­та на „Га­луп“, до­вер­ба­та во функ­ци­ја­та пре­тсе­да­тел, ко­ја бе­ше 51 про­цент ко­га Оба­ма ја пре­зе­де функ­ци­ја­та, де­нес е са­мо 29 про­цен­ти (че­ти­ри про­цен­ти по­мал­ку од Буш во исти­от вре­мен­ски пер­и­од од не­го­во­то пре­тсе­да­телс­тву­ва­ње). Има два на­чи­на ка­ко пре­тсе­да­те­лот мо­же да си го уни­шти реј­тин­гот: ако до­не­су­ва те­шки од­лу­ки, кои се нес­лав­ни, но ис­прав­ни, или ако, на­ви­сти­на, мно­гу ло­шо ја вр­ши сво­ја­та ра­бо­та. Исто­ри­ја­та ќе ги оправ­да тие во пр­ва­та ка­те­го­ри­ја, но за вто­ри­те са­мо ќе по­твр­ди де­ка осу­ди­те од стра­на на гла­са­чи­те во тоа вре­ме би­ле оправ­да­ни.

Ха­ри Тру­ман си за­ми­на од пре­тсе­да­тел­ска­та функ­ци­ја ка­ко еден од нај­нес­лав­ни­те пре­тсе­да­те­ли во аме­ри­кан­ска­та исто­ри­ја, со реј­тинг од са­мо 22 про­цен­та во пос­лед­на­та го­ди­на од ман­да­тот. Но, бла­го­да­ре­ние на од­лу­ки­те што ги до­не­се – Бер­лин­ски­от воз­ду­шен мост, Мар­ша­ло­ви­от план, Тру­ма­но­ва­та до­ктри­на и ис­пра­ќа­ње­то тру­пи на САД во Ко­ре­ја – се­га се сме­та за еден од нај­до­бри­те пре­тсе­да­те­ли на 20 век. За раз­ли­ка од не­го, за вре­ме на ман­да­тот на Џи­ми Кар­тер се слу­чи­ја ни­за ка­та­стро­фи и до­ма, и на над­во­ре­шен план – од за­лож­нич­ка­та кри­за во Иран и со­вет­ска­та ин­ва­зи­ја на Авга­ни­стан, па сè до га­со­во­ди­те и стагф­ла­ци­ја­та, па та­ка, тој сè уште ва­жи за еден од нај­ло­ши­те пре­тсе­да­те­ли.

Пра­ша­ње­то се­га е да­ли Оба­ма ќе за­вр­ши ка­ко Тру­ман или ка-­ко Кар­тер.

За­се­га по­ве­ќе по­тсе­ту­ва на Кар­тер. Пре­тсе­да­телс­тву­ва­ње­то на Оба­ма е прос­ле­де­но со ни­за ка­та­стро­фи, ка­ко не­ус­пе­хот да пов­ле­че цр­ве­на ли­ни­ја во Си­ри­ја, ос­ло­бо­ду­ва­ње­то на пет та­ли­бан­ски ли­де­ри од за­ли­вот Гван­та­на­мо, ру­ска­та ин­ва­зи­ја и от­це­пу­ва­ње­то на Крим, имп­ло­зи­ја­та на Ирак – све­тот го­ри, а над­во­реш­на­та по­ли­ти­ка на Оба­ма е пар­чо­са­на, кои пра­ват ду­ри и Кар­тер да изг­ле­да ком­пе­тен­тен. До­кол­ку Оба­ма се др­жи до пла­нот за пов­ле­ку­ва­ње од Авга­ни­стан, ка­ко што се пов­ле­че од Ирак, со­стој­ба­та на над­во­ре­шен план до­пол­ни­тел­но ќе се вло­ши: ко­га Оба­ма ќе ја на­пу­шти пре­тсе­да­тел­ска­та по­зи­ци­ја, ис­лам­ски ра­ди­ка­ли ќе ги кон­тро­ли­ра­ат за­сол­ни­шта­та во две зем­ји од ка­де што ќе мо­жат да пла­ни­ра­ат но­ви на­па­ди.

На до­ма­шен те­рен, пос­лед­ни­те шест не­де­ли изг­ле­да­ат ва­ка: скан­дал во од­де­лот за ве­те­ра­ни, поп­ла­ва од де­се­ти­ци ил­ја­ди де­ца без при­друж­ба што ја по­ми­ну­ва­ат гра­ни­ца­та, епи­де­ми­ја од па­до­ви на хард­ди­ско­ви во да­ноч­на­та служ­ба отка­ко Кон­гре­сот поч­на да ги истра­жу­ва на­па­ди­те врз по­ли­тич­ки­те про­тив­ни­ци на пре­тсе­да­те­лот, еко­ном­ска кон­трак­ци­ја од 2,9 про­цен­ти во пр­ви­от квар­тал од 2014 го­ди­на, остри пре­ко­ру­ва­ња од Вр­хов­ни­от суд за наз­на­чу­ва­ње­то функ­ци­о­не­ри до­де­ка Се­на­тот е рас­пу­штен, ка­ко и пред­лог за кон­тра­цеп­ци­ја во рам­ки­те на Оба­ма­кер. Исто­ри­ја­та не­ма мно­гу за оправ­ду­ва­ње во та­ква­та се­ри­ја де­бак­ли.

Оба­ма мо­же да нај­де уте­ха во при­ме­ри­те на пре­тсе­да­те­ли, кои, иа­ко би­ле нес­лав­ни за вре­ме на сво­јот ман­да­ти, би­ле оправ­да­ни по­ра­ди нив­ни­те за­ко­но­дав­ни до­стиг­ну­ва­ња. Лин­дон Џон­сон, на при­мер, бил тол­ку не­по­пу­ла­рен по­ра­ди Ви­ет­нам што ре­шил да не се кан­ди­ди­ра втор­пат. Се­пак, до­не­су­ва­ње­то на За­ко­нот за гра­ѓан­ски пра­ва во 1964 го­ди­на му обез­бе­ди ме­сто во исто­ри­ја­та.

Единс­тве­на­та на­деж на Оба­ма е де­ка Оба­ма­кер ќе го на­пра­ви исто­то за не­го­ва­та оста­ви­на. Но, за раз­ли­ка од За­ко­нот за гра­ѓан­ски пра­ва, пред­ло­гот за Оба­ма­кер бе­ше изг­ла­сан по пар­ти­ска ли­ни­ја, без под­др­шка од мно­зинс­тво­то Аме­ри­кан­ци и врз ос­но­ва на ла­га (лаж­но­то ве­ту­ва­ње на пре­тсе­да­те­лот де­ка Аме­ри­кан­ци­те ќе мо­жат да ги за­др­жат сво­и­те ле­ка­ри и здрав­стве­ни­те пла­но­ви). По­на­та­му, Оба­ма­кер ве­ту­ва де­ка пре­ми­и­те ќе по­е­вти­нат и де­ка но­ва­та ше­ма не­ма да го зго­ле­ми де­фи­ци­тот, што не­ма ре­ал­ни мож­но­сти да се ис­пол­ни. Ка­ко што наг­ла­су­ва Чарлс Бла­хус од „Ху­вер“, го­диш­ни­те тро­шо­ци за Оба­ма­кер ќе до­стиг­нат 200 ми­ли­јар­ди до 2020 го­ди­на, а не­кои од ме­ха­низ­ми­те за да се по­кри­јат (ка­ко За­ко­нот за по­мош­ни ус­лу­ги и под­др­шка на со­жи­вот, каз­ни за по­е­дин­ци и за ра­бо­то­дав­ци што не­ма да по­ну­дат или да се при­др­жу­ва­ат до здрав­стве­но­то оси­гу­ру­ва­ње) беа уки­на­ти или од­би­е­ни.

Оба­ма­кер и по­на­та­му е не­по­пу­ла­рен про­ект. Во мај, 55 про­цен­ти би­ле про­тив овој за­кон. Оба­ма се на­де­ва де­ка за­ко­нот ќе до­жи­вее та­ков ус­пех што Аме­ри­кан­ци­те еден ден ќе се при­се­тат и ќе сог­ле­да­ат де­ка, се­пак, згре­ши­ле што се про­ти­ве­ле. Се­пак, по­ве­ро­јат­но е де­ка исто­ри­ја­та не­ма да го па­ме­ти Оба­ма­кер ка­ко про­ект што ја спа­си оста­ви­на­та на Оба­ма, ту­ку ка­ко про­ект што ја уни­шти до­вер­ба­та во ли­бе­рал­но­ста на „го­ле­ма­та вла­да“ за це­ла ед­на ге­не­ра­ци­ја.

Спо­ред ан­ке­та­та на „Га­луп“ во де­кем­ври, број­ка­та на тие што сме­та­ат де­ка „го­ле­ма­та вла­да“ е нај­го­ле­ма­та за­ка­на за зем­ја­та, скок­на од 55 про­цен­ти ко­га Оба­ма дој­де на власт, на 72 про­цен­та – нај­ви­сок про­цент во пе­де­сет­те го­ди­ни во кои се вр­ши ан­ке­ти­ра­ње­то. Ко­га не­кој ли­бе­рал во след­ни­те 25 го­ди­ни ќе пред­ло­жи не­ко­ја но­ва фе­де­рал­на про­гра­ма, сè што тре­ба да на­пра­ват кон­зер­ва­тив­ци­те за да го ос­по­рат пред­ло­гот е да ре­чат: „Тоа е исто ка­ко Оба­ма­кер“. Е, тоа, не­сом­не­но, е оста­ви­на, са­мо не та­ква ка­ква што Оба­ма по­са­ку­ва­ше.

Не­кол­ку со­ве­ти за про­пад­нат пре­тсе­да­тел

Тран­скрипт на тај­на ин­тер­вен­ци­ја од де­мо­кра­ти­те до по­ли­ти­чар што е во не­вол­ја и не мо­же да си по­мог­не

 

Драг гос­по­дин Пре­тсе­да­тел,

Во име на мно­гу­ми­на што ви по­са­ку­ва­ат ус­пех, пре­по­ра­чу­ва­ме да по­ба­ра­те про­фе­си­о­нал­на по­мош за мно­гу се­ри­оз­ни пра­ша­ња што нè за­гри­жу­ва­ат и нас и дру­ги.
Ва­ши­от реј­тинг па­ѓа, де­мо­кра­ти­те во нај­важ­ни­те др­жа­ви се свр­теа про­тив вас, а не­о­дам­на бе­вте прог­ла­сен за нај­лош пре­тсе­да­тел по Вто­ра­та свет­ска вој­на – по­бе­ду­вај­ќи ги (ако мо­же та­ка да се ка­же) и Џи­ми Кар­тер и Ри­чард Ни­ксон, чи­и­што ими­ња се ве­чен си­но­ним за „не­у­доб­ност“ и за „Во­тер­гејт“. Под прет­по­ста­вка де­ка не ви се до­па­ѓа­ат изг­ле­ди­те за тоа, пред­ла­га­ме да се на­пра­ват ма­ли че­ко­ри, поч­ну­вај­ќи со пр­ви­от и, ве­ро­јат­но, нај­ва­жен че­кор: приз­нај­те де­ка згре­ши­вте.

Мо­же­би мис­ли­те де­ка „Не пра­ви глу­по­сти“ е, на­ви­сти­на, со­од­ве­тен сло­ган, но збо­рот „глу­пост“ ги опи­шу­ва по­ве­ќе­то ва­ши по­стап­ки отка­ко ја кре­на­вте ра­ка­та од Биб­ли­ја­та во 2009 го­ди­на. Глу­па­во бе­ше Вла­ди­мир Пу­тин да сфа­ти де­ка не се гри­жи­те за Источ­на Евро­па; глу­па­во бе­ше што иран­ски­те бун­тов­ни­ци не до­би­ја под­др­шка по­ра­но; глу­па­во бе­ше да се ин­тер­ве­ни­ра во Ли­би­ја, а по­тоа да се на­пу­шти зем­ја­та; глу­па­во бе­ше да не се во­о­ру­жат си­ри­ски­те бун­тов­ни­ци ко­га имаа мож­ност да ус­пе­ат; глу­па­во бе­ше да се пов­ле­че ли­ни­ја во пе­со­кот, а по­тоа да му се доз­во­ли на Ба­шар Асад да ја пре­ми­не; глу­па­во бе­ше пов­ле­ку­ва­ње­то од Авга­ни­стан, и по­крај пре­ду­пре­ду­ва­ња­та на си­те ва­ши со­вет­ни­ци; и глу­па­во бе­ше да се пра­ви­те слеп за иде­ја­та за Ис­лам­ска др­жа­ва во Ирак и во Си­ри­ја ко­га лес­но мо­же­ше да се ре­ши, мно­гу пред да би­дат за­зе­ме­ни два гра­да за кои ги­неа Аме­ри­кан­ци и пред Ирак да би­де разг­ло­бен.

Ко­га (на не­кој на­чин) ќе се раз­бу­ди­те, ќе ви­ди­те де­ка и не би­ло баш па­мет­но да се об­ја­ви кри­за, па да ка­же­те де­ка ви­стин­ски­от збор, всуш­ност, бил „не­ред“, да се ка­же де­ка е „вој­на“, па исто­то да се не­ги­ра, да се за­кол­не­те де­ка ќе би­де упо­тре­бе­на си­ла, а да се отка­же­те од единс­тве­но­то не­што за кое ге­не­ра­ли­те ќе ка­жат де­ка мо­же да ја на­пра­ви упо­тре­ба­та на си­ла ефе­ктив­на: при­сус­тво­то на чиз­ми­те на те­рен. Не е за чу­де­ње што ва­ши­те ге­не­ра­ли ви за­да­ва­ат те­жок удар, а по­ра­неш­ни­те ко­ле­ги тр­ча­ат ка­ко лу­ди за да по­бег­нат што по­да­ле­ку од ва­ша­та по­ра­неш­на про­пад­на­та по­ли­ти­ка. Пр­во Хи­ла­ри, по­тоа ѝ се при­дру­жи Ле­он Па­не­та, а ќе сле­ду­ва­ат уште мно­гу­ми­на отка­ко ќе им се отво­рат очи­те.

Еден од ва­ши­те проб­ле­ми е од­бив­но­ста што ви ја пре­диз­ви­ку­ва­ат збо­ро­ви­те „вој­на“, „коп­не­ни си­ли“, „Ирак“ и „Буш“, што е при­чи­на­та по­ра­ди кој не пре­зе­до­вте ни нај­ма­ли мер­ки да поч­не­те да се иска­чу­ва­те над­вор од дуп­ка­та. Но, ва­ша­та авер­зи­ја кон упо­тре­ба­та на си­ла до­се­га до­ве­де до точ­ка ко­га е по­треб­на упо­тре­ба на уште по­го­ле­ма си­ла за да се за­пре уште по­го­ле­мо ка­са­пе­ње. Се­га ќе мо­ра­те пак на­зад во Ирак би­деј­ќи ре­ши­вте пре­ра­но да си за­ми­не­те от­та­му. А, сè што на­пра­ви­вте при­до­не­се Џорџ В. Буш да изг­ле­да уште по­до­бро: на­ро­дот па­ме­ти де­ка тој ги приз­на сво­и­те гре­шки, ја сов­ла­да Ал-Ка­е­да и го оста­ви Ирак ста­би­лен. На­ро­дот се­га би дал сè за по­втор­но да го има тоа.

Гос­по­дин Пре­тсе­да­тел, нè бо­ли да го ка­же­ме ова, но за да си го вра­ти­те уг­ле­дот, мо­ра­те да го про­нај­де­те Џорџ Буш во вас – не тој Буш од 2004 до 2006 го­ди­на, ту­ку Буш од До­лен Мен­хетн со ме­га­фо­нот в ра­ка. На­пра­ве­те го тоа за вас са­ми­те, ако не за ва­ша­та зем­ја, би­деј­ќи во мо­мен­тов сте под Бју­ке­нан и Ху­вер, за­што до­де­ка тие не ус­пе­а­ја да се со­о­чат со кри­зи­те со кои беа со­о­че­ни, вие нај­до­вте ме­ѓу­на­ро­ден по­ре­док ка­де што сè уште не­ма­ше кри­за и ус­пе­а­вте да ја вло­ши­те си­ту­а­ци­ја­та. Ако не мис­ли­те на се­бе, по­мис­ле­те на ва­ши­те ќер­ки, кои не зас­лу­жу­ва­ат сен­ка­та на не­ус­пе­хот да ги сле­ди цел жи­вот.

На­пра­ве­те го тоа за де­ца­та, гос­по­дин Пре­тсе­да­тел. За ва­ши­те де­ца.

Из­во­ри: Ва­шин­гтон пост, Ва­шин­гтон ег­за­ми­нер
Превод: Марија Манасиева

(Текст објавен во 109. број на неделникот „Република“, 3.10.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.