Бесплатните учебници го олабавија ударот врз родителите

Ле­то­то и без­гриж­но­ста што ги сле­ди топ­ли­те де­но­ви се ве­ќе зад нас. При­стиг­на сеп­тем­ври со но­ви об­вр­ски, тро­шо­ци, гри­жи. Тре­ба да се на­пра­ви до­бра ма­те­ма­ти­ка за рас­пре­дел­ба на се­меј­ни­от бу­џет за да мо­жат да се по­кри­јат си­те по­тре­би. Тоа по­драз­би­ра па­ри за уче­ни­ци­те, за под­го­то­вка на зим­ни­ца, за ку­пу­ва­ње огрев. За се­то тоа е по­треб­но да се по­тро­шат нај­мал­ку две про­сеч­ни пла­ти, но тре­ба да се раз­мис­ли и ка­ко ќе се пре­жи­вее ме­се­цот. Не за­луд­но се ве­ли де­ка сеп­тем­ври е нај­те­жок и фи­нан­си­ски нај­ис­цр­пу­вач­ки ме­сец во го­ди­на­та. Еден од нај­го­ле­ми­те тро­шо­ци е под­го­то­вка­та на де­ца­та за на учи­ли­ште. Де­ле­ње­то бесп­лат­ни учеб­ни­ци го амор­ти­зи­ра уда­рот врз се­меј­ни­от бу­џет на ро­ди­те­ли­те. Тро­шо­ци­те во тој дел се ре­чи­си пре­по­ло­ве­ни, а на оваа по­мош се на­до­вр­зу­ва и на­ма­ле­ни­от тро­шок за учи­ли­штен при­бор, чиј­што ДДВ се на­ма­ли од 18 на пет про­цен­ти. Без оваа вла­ди­на под­др­шка, пре­жи­ву­ва­ње­то на сеп­тем­ври ќе бе­ше мно­гу по­те­шко.

– Отка­ко е поч­нат вла­ди­ни­от про­ект за по­дел­ба на бесп­лат­ни учеб­ни­ци, тро­шо­ци­те за опре­му­ва­ње на еден уче­ник се по­ве­ќе од пре­по­ло­ве­ни. Да тре­ба­ше и учеб­ни­ци да ку­пу­ва­ме, не знам ка­ко ќе го про­тур­кав­ме по­че­то­кот на учеб­на­та го­ди­на. За­бе­ле­жу­вам раз­ли­ка и во це­ни­те на учи­лиш­ни­от при­бор. Не­ка­де се на­ма­ле­ни, не­ка­де се исти, што не би тре­ба­ло би­деј­ќи ДДВ за учи­лиш­ни­от при­бор е на­ма­лен. Не­кои тр­гов­ци мис­лат де­ка се­га им е мо­мен­тот да за­ра­бо­тат, па ги на­ду­ва­ле це­ни­те. Ама и ние не сме ве­ќе на­ив­ни. Ќе про­ше­та­ме, спо­ре­ди­ме це­ни и ќе го ку­пи­ме нај­е­вти­но­то. Мо­ра та­ка, по­себ­но за се­мејс­тва­та што има­ат по­ве­ќе де­ца во учи­ли­ште – ве­ли Ма­ри­ја Стој­ков­ска, мај­ка на два уче­ни­ка.

Спо­ред неа, за­ште­да­та од 5.000 до 6.000 де­на­ри, кои по­ра­но оде­ле за учеб­ни­ци, се­га ја пре­на­со­чу­ва на ку­пу­ва­ње раз­ни бло­ко­ви, ко­ла­жи, мо­ли­ви, пен­ка­ла, гу­ми, острил­ки, ли­ни­а­ри, чан­тич­ки за при­бор, бо­ич­ки. На овој спи­сок се до­да­ва при­сто­ен ра­нец, за кој тре­ба да се пла­ти око­лу 1.000 де­на­ри.

– Има ран­ци и за 500 де­на­ри, но тие ќе се иски­нат за два ме­се­ца и по­тоа пак ќе тре­ба да ку­пу­вам. Ва­ка по­до­бро ќе да­дам 1.000 де­на­ри или по­ве­ќе за ра­нец, ба­рем знам де­ка ќе го но­си ед­на го­ди­на – до­да­ва Стој­ков­ска.

До­броин­фор­ми­ра­ни­те ро­ди­те­ли, кои има­ат искус­тво во ше­та­ње, спо­ре­ду­ва­ње це­ни и ку­пу­ва­ње, ве­лат де­ка има го­ле­ма раз­ли­ка во це­ни­те.

– Во не­кои кни­жар­ни­ци це­ни­те се по­ви­со­ки, во не­кои по­ни­ски. До­бро е што и во мар­ке­ти­те мо­же да се нај­де при­бор за учи­ли­ште, па има из­бор, а мо­же да се за­ште­ди ако се про­ше­та до­бро – ве­ли Не­над Пан­чев­ски, ро­ди­тел на де­ца, кои освен што до­би­ва­ат бесп­лат­ни учеб­ни­ци, до­би­ва­ат и по­кри­ва­ње на пат­ни тро­шо­ци до учи­ли­ште­то, со ог­лед на тоа де­ка жи­ве­ат во ру­рал­на сре­ди­на, ка­де што учи­ли­ште­то е по­да­ле­ку од 2,5 ки­ло­ме­тра.

Ми­ни­стерс­тво­то за обра­зо­ва­ние и за на­у­ка ве­ќе пет го­ди­ни по ред го спро­ве­ду­ва кон­цеп­тот на бесп­лат­но обра­зо­ва­ние, од­нос­но бесп­лат­ни учеб­ни­ци за си­те уче­ни­ци во ос­нов­но и во сред­но обра­зо­ва­ние.

– За овој про­ект до­се­га се вло­же­ни 30 ми­ли­о­ни евра или го­диш­но по око­лу шест ми­ли­о­ни евра. И тој кон­цепт ќе про­дол­жи да се спро­ве­ду­ва и по­на­та­му, ка­ко бе­не­фи­ци­ја за око­лу 200.000 ро­ди­те­ли на 280.000 уче­ни­ци. За раз­ли­ка од не­кои дру­ги вре­ми­ња, ко­га мо­раа да пла­ќа­ат за се­кој учеб­ник по 300, 400, 500 де­на­ри и по­ве­ќе, се­га се­то тоа е на то­вар на др­жа­ва­та, исто ка­ко и обез­бе­ду­ва­ње­то бесп­ла­тен пре­воз за уче­ни­ци­те што по­се­ту­ва­ат учи­ли­шта што се од­да­ле­че­ни по­ве­ќе од 2,5 ки­ло­ме­три од нив­ни­те до­мо­ви. Бесп­лат­ни­от пре­воз го ор­га­ни­зи­ра ло­кал­на­та са­мо­у­пра­ва, за што Ми­ни­стерс­тво­то ре­дов­но им пре­фр­ла средс­тва – ин­фор­ми­ра­ат од МОН.

От­та­му до­да­ва­ат де­ка учеб­ни­ци­те од пр­во до тре­то од­де­ле­ние се за­ме­ну­ва­ат со но­ви се­ко­ја го­ди­на би­деј­ќи се ра­бо­ти за та­ка­на­ре­че­ни „ра­бот­ни учеб­ни­ци“ во кои де­ца­та пи­шу­ва­ат, цр­та­ат и слич­но.

– Од оваа учеб­на го­ди­на овие уче­ни­ци (од пр­во до тре­то од­де­ле­ние) има­ат но­ви учеб­ни­ци изра­бо­те­ни спо­ред на­став­ни­те про­гра­ми на Ме­ѓу­на­род­ни­от цен­тар за на­став­ни про­гра­ми – Кем­бриџ. Уче­ни­ци­те од че­твр­то од­де­ле­ние, па на­го­ре, има­ат об­вр­ска на кра­јот од учеб­на­та го­ди­на да ги вра­тат учеб­ни­ци­те што бесп­лат­но ги ко­ри­сте­ле – об­јас­ну­ва­ат од МОН.

Освен бесп­лат­ни­те учеб­ни­ци, го­ле­ма по­мош за ро­ди­те­ли­те е и на­ма­ле­ни­от ДДВ за учи­ли­штен при­бор.

– На­ма­лен е ДДВ за учи­лиш­ни­от при­бор што се ко­ри­сти од стра­на на де­ца­та, тор­ба, ра­нец, мо­лив, пен­ка­ла, ра­бот­ни те­тра­тки, бо­ич­ки и сѐ дру­го што спа­ѓа во учи­ли­штен при­бор. Ќе дој­де до на­ма­лу­ва­ње на тро­шо­ци­те за се­мејс­тва­та со што ве­ру­ва­ме де­ка на нај­до­бар и на нај­ди­ре­ктен мо­жен на­чин се под­др­жу­ва стан­дар­дот на мла­ди­те се­мејс­тва и на си­те што има­ат де­ца на учи­лиш­на во­зраст. Во се­мејс­тва­та со по­ве­ќе де­ца по­себ­но ќе се по­чув­ству­ва за­ште­да од не­кол­ку ил­ја­ди де­на­ри ме­сеч­но – истак­на ви­це­пре­ми­е­рот и ми­ни­стер за фи­нан­сии Зо­ран Ста­вре­ски, при образ­ло­жу­ва­ње­то на оваа вла­ди­на мер­ка, ко­ја бе­ше нај­а­ве­на уште во пре­диз­бор­на­та про­гра­ма на ВМРО-ДПМНЕ.

Зна­чи, уче­ни­ци­те ги опре­мив­ме со учеб­ни­ци и со при­бор, ран­ци, оста­ну­ва тро­шо­кот за об­ле­ка, кој е и нај­го­лем, би­деј­ќи до­а­ѓа­ат сту­де­ни де­но­ви, па тре­ба да се ку­пат пан­та­ло­ни, блу­зи со дол­ги ра­ка­ви, јак­ни, чев­ли или па­ти­ки.

– Но­ва­та гар­де­ро­ба чи­ни мно­гу, а тре­ба да се ку­пи сѐ но­во би­деј­ќи об­ле­ка­та од ла­ни е мала. По­пу­сти не­ма, а и де­ца­ва из­би­ра­ат, ова са­кам, ова не са­кам, па мис­лам де­ка нај­мал­ку сто евра ќе по­тро­шам са­мо на об­ле­ка – ве­ли ед­на мај­ка.

Отка­ко ќе за­вр­ши­ме со опре­му­ва­ње на уче­ни­ци­те, ни оста­ну­ва­ат дру­ги­те есен­ски под­го­то­вки, зим­ни­ца и огрев. Се­мејс­тва­та што тра­ди­ци­о­нал­но пра­ват ај­вар, во овој пер­и­од ќе пла­тат уште нај­мал­ку 50 евра за овој ма­ке­дон­ски спе­ци­ја­ли­тет, без кој не е ни­ту ед­на ку­ќа. При­но­си­те на до­бропоз­на­та­та кур­тов­ска ка­пи­ја или пи­пер­ка­та ај­вар­ка го­ди­на­ва ќе би­дат под оче­ку­ва­ња­та, ро­дот ќе би­де пре­по­ло­вен по­ра­ди бо­ле­сти­те и гни­е­ње­то пре­диз­ви­ка­ни од ло­ши­те вре­мен­ски ус­ло­ви, па та­ка се­гаш­на­та це­на за еден ки­ло­грам од 30 до 50 де­на­ри мо­же уште да оди на­го­ре. До­ма­ти­те се про­да­ва­ат од 30 до 50 де­на­ри за еден ки­ло­грам, кар­фи­о­лот по 80-90 де­на­ри, бо­ра­ни­ја­та 50 де­на­ри, зел­ка­та по 20 де­на­ри за еден ки­ло­грам.

– Ре­чи­си се­ко­ја го­ди­на пра­вам зим­ни­ца, но во сѐ по­ма­ли и по­ма­ли ко­ли­чи­ни. Тоа не е по­ра­ди тоа што по­мал­ку ја­де­ме, ту­ку по­ра­ди ви­со­ки­те це­ни на зе­лен­чу­кот на па­за­ри­те. Ма­ла­та по­ну­да ја кре­ва це­на на ај­вар­ка­та, па го­ди­на­ва пла­ни­рам да на­пра­вам не­кол­ку тег­лич­ки, кол­ку за иштав – по­јас­ну­ва Еле­на Пе­тро­ва.

Ло­ши­те вре­мен­ски ус­ло­ви и поп­ла­ви­те во ре­ги­о­нот уни­шти­ја го­лем дел од ра­но­гра­динaрски­те кул­ту­ри и кај на­ши­те со­се­ди по­ра­ди што це­ни­те на зе­лен­чу­кот и во ре­ги­о­нот се по­ви­со­ки од во­о­би­ча­е­но. Си­те до­ма­ќин­ки се ис­пра­ве­ни пред ди­ле­ма­та да­ли да пра­ват до­маш­на зим­ни­ца или го­ди­на­ва да ја на­ба­ву­ва­ат го­то­ва. Це­ни­те на зе­лен­чу­кот по­тре­бен за зим­ни­ца на зе­ле­ни­те па­за­ри во Бос­на и во Ср­би­ја се за по­ло­ви­на евро по­ви­со­ки од ла­ни. Нај­го­лем шок за та­мош­ни­те гра­ѓа­ни е цeна­та нa до­ма­тот, ко­ја из­не­су­ва од 40 до 70 де­на­ри за еден ки­ло­грам. Тие ко­мен­ти­ра­ат де­ка мно­гу се­мејс­тва од ре­ги­о­нот по­ра­ди ви­со­ки­те це­ни го­ди­на­ва ќе се отка­жат од тра­ди­ци­о­нал­на­та тур­ши­ја, ки­се­ла зел­ка, пе­че­ни пи­пер­ки, до­мат­но пи­ре и џе­мо­ви.Освен ло­шо­то вре­ме, за ви­со­ки­те це­ни на зе­лен­чу­кот се ви­нов­ни и тр­гов­ци­те, кои во овој пер­и­од се тру­дат да го фа­тат нај­го­ле­ми­от ќар.

По учи­ли­ште­то и зим­ни­ца­та, врз бу­џе­тот на не­кои се­мејс­тва па­ѓа и тро­шо­кот за огрев, што зна­чи тро­шок од нај­мал­ку 15.000 де­на­ри.

Сѐ на сѐ, сеп­тем­ври е те­жок ме­сец, но со до­бра ор­га­ни­за­ци­ја и ма­те­ма­ти­ка и тој ќе се пре­жи­вее, важ­но е да ги под­го­тви­ме уче­ни­ци­те за на учи­ли­ште, да им на­мач­ка­ме по не­кое пар­че леб со ај­вар и да ги стоп­ли­ме во сту­де­ни­те де­но­ви.

(Пишува: Александрија Стевковска
Текст објавен во 105. број на неделникот „Република“, 5.09.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.