Не верувам дека газдата ќе ни исплати К-15 бидејќи за него е поисплатливо да плати казна од 1.000 до 4.000 евра отколку на сто работници да им исплати по 8.500 денари. Ваквите муабети често можеа да се слушнат деновиве откако стана актуелна темата за исплата на К-15, со оглед на тоа дека се ближи рокот за неговата поделба – први јули. Од Сојузот на синдикати прецизираат дека предвидената законска казна за неисплаќање на регресот за годишен одмор не се однесува на ниво на целата фирма, туку по работник. Поточно, за неисплаќање на К-15 еден газда ќе плати казна од 1.000 до 4.000 евра, пресметано по вработен. Потоа тој ќе мора да му исплати регрес за годишен одмор на работникот, односно околу 8.500 денари. Ако повторно не ја намири оваа законска обврска, работникот ќе може да го тужи, а бидејќи, според ССМ, се работи за однапред добиен спор, на крајот работодавецот ќе треба да ги плати и К-15 и судските трошоци и изнајмувањето адвокат. Заклучокот е едноставен. За работодавците е поисплатливо и поедноставно да им исплатат К-15 на своите вработени отколку да ја заобиколуваат оваа обврска бидејќи на крајот ќе бидат во зијан.
Во согласност со договореното меѓу ССМ и Организацијата на работодавци, од почетокот на наредниот месец, па до крајот на годинава на трансакциските сметки на 300.000 работници, вработени во приватните компании, ќе треба да легне регресот за годишен одмор или популарно наречениот K-15 во износ од околу 8.500 денари, кој се исплаќа еднаш во годината. Некои од нив, главно вработени во побогати компании, веќе го добија надоместокот, со оглед дека сезоната на годишни одмори почнува од јуни, и тоа во поголем износ од минимално утврдениот. Kако што Организацијата на работодавци и Сојузот на синдикатите на Македонија се договорија на крајот на минатата година, износот треба да изнесува најмалку 40 проценти од просечната нето-плата во земјава. Тоа е минимален износ, а дадено е правото работодавците да исплатат и поголем износ ако тоа го дозволува финансиската кондиција на компанијата. Ова право се вгради во последните измени на Општиот колективен договор за стопанството, кои стапија во сила од 1 јануари годинава, а имаат важност од две години. Во согласност со нив, надомест ќе може да земат само лицата што работат кај ист работодавец најмалку 6 месеци во една календарска година.
На работникот чиј газда нема да му исплати K-15 му остануваат неколку можности за да го оствари ова свое право.
– За неисплаќање на регресот за годишен одмор, работодавецот ќе треба да плати казна од 1.000 до 4.000 евра. Таа сума се движи во овој распон бидејќи казните се собираат по различни основи. На пример, казната за неисплаќање плати и придонеси изнесува 3.000 евра, плус 1.000 евра за одговорното лице, што дава збирна сума од 4.000 евра. Со оглед на тоа дека казната се предвидува по лице, тоа значи дека неисплаќањето на К-15, секој работодавец по вработен ќе го чини до 4.000 евра. Згора на тоа, по плаќањето на казната, работодавецот секако ќе мора да му исплати на вработениот најмалку 8.500 денари. Ако не го направи тоа, работникот, под закрила на ССМ, има право да го тужи. Со оглед на тоа дека законот предвидува исплата на К-15, се работи за однапред добиен судски спор во полза на работникот, по што неговиот работодавец ќе мора да ги исплати и регресот и судските трошоци – вели Слободан Трендафилов, раководител на одделение во ССМ.
Тој вели дека многу често работниците не се свесни за своите права, но дека истите им се загарантирани со закон и како такви мора да бидат остварени.
– Враќањето на можноста за исплата на К-15 е голема придобивка на ССМ во борбата за работничките права. Но, ние не застануваме тука, туку ќе продолжиме да се бориме за зголемување и за проширување на правата на работниците – додава Трендафилов.
Тој вели дека некои фирми реагирале оти правото за исплата на К-15 треба да им биде оставено како можност, а не како задолжителна обврска.
– Во претходните законски решенија беше утврдено фирмите да исплатат К-15 доколку имаат можност, но таа можност ја користеа многу мал број фирми. Значи, ако им се остави на газдите, ретко кој ќе исплаќа регрес за годишен одмор. Токму затоа ова требаше да биде воведено како задолжителна законска обврска бидејќи работниците имаат право на него – објаснува Трендафилов.
Според него, со оглед на тоа дека во законот стои оти треба да поминат најмалку шест месеци во годината за да почне исплатата на регресот за годишен одмор, малку е веројатно дека исплатата ќе почне во јули.
– Очекуваме оваа законска обврска да се исполни некаде по септември бидејќи на работодавецот му е оставена можноста исплатата да ја изврши до крајот на годината. Но, тоа е можеби и добро бидејќи ако има нагорна промена на просекот на плата, можеби регресот ќе биде и повисок, со оглед на тоа дека К-15 изнесува 40 проценти од основицата на плата, која важи на денот на донесувањето на одлуката за негова исплата – додава Трендафилов.
Општиот колективен договор за стопанството вели дека кога работникот поднел барање до работодавецот за отстранување на прекршувањето на некое негово право утврдено со закон, колективен договор и договор за вработување, работодавецот е должен да соработува со синдикалните претставници за спогодбено решавање на настанатиот спор. Работникот има право да присуствува во постапката пред органот кој одлучува за поднесеното барање во втор степен и притоа да биде застапуван од Синдикатот.
Работодавците велат дека ќе исплатуваат К-15 бидејќи законски се обврзани да го направат тоа, но негодуваат бидејќи им се наметна нов трошок.
– Ова не е добредојдена мерка и претставува непланиран трошок за компаниите. Овој договор не е постигнат со целото стопанство и сметам дека не е начин на кој треба да се изрази и награди задоволството на работодавецот од работниците. Според мене, начинот на наградување на работниците требаше да се остави на слободната волја на компаниите, исто како и бонусите, 13. плата, платените доедукации и обука на вработените. Имаме реакции од компании што не се согласуваат со оваа награда, која стана законска обврска. Тие сакаат по слободна волја да одлучат како и кога ќе ги наградат своите вработени. Сепак, тие најмалку 40 проценти од просечната плата во земјава се непредвиден трошок за компаниите, кој не е влезен во бизнис-плановите за годинава – смета Миле Бошков од Бизнис-асоцијацијата на Македонија.
Од Сојузот на стопанските комори се со сличен став.
– Тоа ќе ги оптовари фирмите од трошковна страна, но ќе се приспособат. Нема никакви реакции, сепак подобра беше варијантата оваа награда за вработените да се оставеше на слободната волја на работодавците, односно тие компании што се финансиски способни да исплаќаат, а тие што не можат, да не исплаќаат. Иако и претходно регресот за годишен одмор не беше законска обврска, некои компании го исплаќаа. Ова само ќе ги зголеми трошоците на работењето и ќе ја намали конкурентноста на фирмите – вели Мирче Чекреџи од Сојузот на стопанските комори.
Од Стопанската комора на Македонија, каде што се здружени големите компании, истакнуваат дека исплатата на регрес за годишен одмор како можност постоела и пред измените во Колективниот договор и оти дел од компаниите го исплаќале и во поголем износ од предвидениот. Тие не очекуваат исплатата на К-15 да предизвика финансиско оптоварување, а од друга страна, пак, сметаат дека регресот за годишен одмор ќе претставува стимул за работниците.
– Имајќи ги предвид континуираниот пораст на индустриското производство, зголемените стопански активности во секторот градежништво во реализацијата на капиталните инвестиции и добрите резултати во надворешно-трговската размена во првиот квартал од оваа година, се очекува дека исплатата на регресот за годишен одмор нема да има поголеми финансиски негативни ефекти врз ликвидноста на компаниите. Од друга страна, овој надомест ќе претставува дополнително стимулирање на работниците за извршување на работните обврски, со што ќе се зголеми ефикасноста во нивното работење – нагласуваат од Стопанската комора на Македонија.
Од Организацијата на работодавци се децидни дека овој регрес е договаран целата мината година и е донесен на најтранспарентен начин.
– Обврската за исплата на регресот постоеше и претходно, но висината се доуредува со општ колективен договор, а него, пак, може да го договараат само легитимни партнери, а тоа се ССМ и ОРМ. Целото наше членство е известено и целата постапка беше транспарентна и легитимна и во согласност со барањата на работодавците. Ние дури успеавме да договориме со синдикатот другиот регрес, новогодишниот, да не биде законска обврска, туку да се исплаќа по желба и според можностите на работодавците во одделни гранки. Регресот не е плата и на него не се плаќаат придонеси, туку само персонален данок од 10 проценти. Тоа не е кој знае колкав товар за работодавците кои се грижат за своите вработени. Некому ќе му се допаѓа, некому не, особено не на оние што не го разбираат социјалниот дијалог, кои не се наши членки – велат од Организацијата на работодавци на Македонија.
Инаку, законската обврска за регрес за одмор беше укината уште во 2005 година и покрај напорите досега стоеше само како право и можност за работниците, без утврдена конкретна сума, но во најголем дел од компаниите не се исплаќаше.
Регресот за годишен одмор за државната администрација допрва ќе се договара меѓу социјалните партнери, Синдикатот и Владата. Поради изборите, преговорите за Колективниот договор за јавниот сектор биле прекинати, но се очекува наскоро да се усогласат сите отворени прашања, меѓу кое е и ова право на вработените во јавниот сектор.
– Колективниот договор за јавниот сектор сѐ уште не е донесен. Беа прекинати преговорите бидејќи за време на избори не може ниту да се преговара ниту да се потпишува. Кога ќе се формира новата влада, ќе продолжат и преговорите. Можам да кажам дека 90 проценти од прашањата се веќе усогласени и дека наскоро ќе продолжат разговорите – најави Живко Митревски, претседателот на ССМ.
Пишува: Александрија Стевковска
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.