Клетников: Излегувањето од Името е влегување во небитие

„Име од веч­ност“ е нас­ло­вот на но­ва­та кни­га по­е­зи­ја на Ефтим Клет­ни­ков, ко­ја е це­лос­но по­све­те­на на те­ма­та Ма­ке­до­ни­ја, име­то е на­ша бол­ка, изо­ла­ци­ја и при­ти­сок де­нес. За тоа и за пре­дав­ни­ци­те и за па­три­о­ти­те, за по­е­зи­ја­та, за фе­но­ме­нот Име раз­го­ва­рав­ме со Клет­ни­ков во ин­терв­ју за „Ре­пуб­ли­ка“.

Про­мо­ци­ја­та на но­ва­та кни­га по­е­зи­ја на Ефтим Клет­ни­ков „Име од веч­ност“ за при­сут­ни­те на про­мо­ци­ја­та во Му­зе­јот на град Скоп­је, бе­ше еден вид по­ет­ски кон­церт. Из­да­вач на „Име на веч­ност“ е из­да­вач­ка­та ку­ќа „Три“, ја про­мо­ви­ра­ше Але­ксан­дар Рус­ја­ков, а де­ло­ви од по­е­зи­ја­та чи­таа акте­ри­те Бил­ја­на Бе­ли­ча­нец – Але­ксиќ и Ро­берт Ве­ља­нов­ски.

Го­сти на про­мо­ци­ја­та беа и ба­ри­то­нот Бо­рис Тра­ја­нов, те­но­рот Мар­јан Ни­ко­лов­ски, по­тоа му­зи­ча­рот Дра­ган Да­у­тов­ски на там­бу­ра за­ед­но со Ра­тко Да­у­тов­ски на та­пан и Бај­са Ари­фов­ска на ка­вал.

На про­мо­ци­ја­та на­ста­пи­ја и жен­ски­от хор „Ру­сти­ко“ со ди­ри­ген­тот За­про За­пров.
По­ет­ска­та кни­га „Име од веч­ност“ е це­лос­но по­све­те­на на те­ма­та на име­то, што е те­ма на на­ша­та бол­ка, изо­ла­ци­ја и при­ти­сок де­нес. За тоа и за пре­дав­ни­ци­те и за па­три­о­ти­те, за по­е­зи­ја­та, за фе­но­ме­нот Име раз­го­ва­рав­ме со Клет­ни­ков во ин­терв­ју за „Ре­пуб­ли­ка“.

Ва­ша­та пос­лед­на по­ет­ска кни­га „Име од веч­ност“ ѝ е це­лос­но по­све­те­на на те­ма­та на име­то, што е из­вор­на те­ма на на­ша­та бол­ка, изо­ла­ци­ја и при­ти­сок де­нес. Да­ли тоа бе­ше пот­ти­кот за неа?
Клет­ни­ков: Во до­бра ме­ра да: бол­ка­та, изо­ла­ци­ја­та и при­ти­со­кот, но и ра­до­ста и иско­нот што ни ги да­ва Име­то (не­го јас го пи­шу­вам со го­ле­ма бу­ква).

Кај нас се на­пра­ви ед­на ше­мат­ска по­дел­ба на па­три­о­ти и на пре­дав­ни­ци, на тие што се за за­чу­ву­ва­ње на име­то и на дру­ги­те што се за ком­про­мис, од­нос­но за не­го­во ме­ну­ва­ње во име на ид­ни­на­та. Што ве­ли­те Вие?
Клет­ни­ков: Ме­не ми е ту­ѓа таа по­дел­ба, ма­кар и има­ло ви­сти­на во неа, за­што ка­кви се тие што се за ме­ну­ва­ње на име­то ако не пре­дав­ни­ци? Мо­же­би ин­те­ле­кту­ал­ци, ака­де­ми­ци, про­фе­со­ри на раз­но­раз­ни уни­вер­зи­те­ти? Ту­ку ра­бо­та­та е во дру­го не­што. Бод­лер има еден им­пе­ра­ти­вен стих, кој гла­си: „Ни­кој да не из­ле­гу­ва над­вор од би­ти­е­то“. Зо­што? За­тоа што од би­тие се из­ле­гу­ва, или, се­ед­но, вле­гу­ва са­мо во не­би­тие, во смрт. Ако, пак, зна­е­ме де­ка ос­нов­ни­от си­но­ним за Име­то уште од пра­ста­ри­те ци­ви­ли­за­ции бил Жи­во­тот, раз­бу­де­на­та свест за не­го, то­гаш мо­ди­фи­ка­ци­ја­та на Бод­ле­ро­ви­от стих за на­ша­та си­ту­а­ци­ја би би­ла „Не из­ле­гу­вај­те над­вор од Име­то“, за­тоа што е тоа жи­вот и из­ле­гу­ва­ње­то од не­го за нас зна­чи вле­гу­ва­ње во обез­ли­че­ност и смрт, а не во по­до­бра ид­ни­на ка­ко што нѐ за­ла­жу­ва­ат бри­сел­ски­те Евро­пеј­ци со пар­че пу­тер и со чо­ко­ла­да. За жал, и не­кои на­ши пла­те­ни за тоа или не­раз­бу­де­но ро­де­ни по­ли­ти­ча­ри, ин­те­ле­кту­ал­ци, про­фе­со­ри…

Са­ми­от ве­ли­те де­ка во слу­ча­јот со „Име за веч­ност“ не ста­ну­ва збор за кла­сич­на па­три­от­ска по­е­зи­ја. Ка­ко тоа?
Клет­ни­ков: Не е па­три­от­ска за­тоа што во неа се пре­поз­на­ва­ат на­ша­та ко­ле­ктив­на бол­ка и ра­на на на­ше­то, ка­ко што би ре­кол Бла­же Ко­не­ски, „стол­че­но пле­ме“, таа оди по­да­ле­ку, до ар­хе­тип­ска­та суп­стан­ци­ја на Име­то и до не­го­ва­та суд­бин­ска ди­мен­зи­ја во­оп­што.

Тво­реч­ки­от опус на Клет­ни­ков е го­лем. Тој е ма­ке­дон­ски по­ет, кни­же­вен и ли­ко­вен кри­ти­чар, есе­ист и пре­ве­ду­вач. Пи­шу­ва по­е­зи­ја за де­ца, има под­го­тве­но не­кол­ку ан­то­ло­гии на ма­ке­дон­ска по­е­зи­ја, пре­пе­ју­ва од ру­ски, фран­цу­ски, сло­ве­неч­ки, срп­ски, хр­ват­ски и од сло­вач­ки ја­зик.

Два­па­ти е до­бит­ник на на­гра­да­та „Бра­ќа Ми­ла­ди­нов­ци“ на Стру­шки­те ве­че­ри на по­е­зи­ја­та и три­па­ти на на­гра­да­та за нај­до­бра по­е­ма „Гри­гор Пр­ли­чев“.

По­е­зи­ја: „Мо­дер вир“, „Зра­ци и са­мра­ци“, „Око­то на тем­ни­от“, „Пес­ни за Ог­нен“, „Икра и кри­ло“, „Гла­со­ви“, „Три­ок“, „Маг­но­ве­ни­ја“, „Маж и же­на со ли­це спро­ти ѕвез­ди­те“, „Прас­јај“, „Тро­ја“.

По­е­зи­ја за де­ца: „Ку­ла со злат­но ѕво­но“, „Злат­на рип­ка“, „Мо­ре во со­нот“, „88 пес­ни за ме­се­чи­на­та“, „Сон­че­ви пес­ни“.

Есеи и кри­ти­ка: „Ори­он“, „Ја­тка“, „Во по­тра­га по це­ли­на­та“.

Име­но, и фе­но­ме­нот Име за нас, ка­ко ни­ко­гаш до­се­га, е суд­бо­но­сен: да се по­стои, или да се ис­чез­не?
Клет­ни­ков: Ток­му та­ка. Ве­ќе ре­ков, из­ле­гу­ва­ње­то од Име­то, од би­ти­е­то, за нас е вле­гу­ва­ње во не­би­тие, од­нос­но во смрт, а не во по­свет­ла ид­ни­на. Тоа ќе би­де са­мо ид­ни­на од тем­ни­ца, без­лич­ност и од срам. Ние ка­ко ге­не­ра­ци­ја не­ма­ме ни при­род­но ни мо­рал­но пра­во да го ме­ну­ва­ме и про­да­ва­ме Име­то за кое се по­ло­же­ни тол­ку мно­гу жи­во­ти на на­ши­те пред­ци. Не­ма­ме пра­во, ако са­ка­те, ни во име­то на Гос­под, кој ни го по­да­рил не­го, ни во име­то на нај­рев­нос­ни­от хри­сти­јан­ски апо­стол све­ти Пав­ле, кој од Ма­ке­до­ни­ја ја хри­сти­ја­ни­зи­ра Евро­па и и го ис­пра­ти сло­во­то на но­во­за­вет­ни­от ху­ма­ни­зам и љу­бов, за кое таа, за жал, до де­нес оста­на глу­ва. Тоа што ѝ се слу­чу­ва на Ма­ке­до­ни­ја де­нес со неа, неј­зи­ни­от же­сток при­ти­сок врз нас, та­ка ма­ли и стол­че­ни, го до­ка­жу­ва тоа. Опас­но­ста е го­ле­ма и од­на­тре, не са­мо од­над­вор. Но, ве­ру­вам де­ка, се­пак, ќе истра­е­ме. Ина­ку, ќе ста­не­ме Ха­за­ри.

Ка­ко Вие лич­но ја до­жи­ву­ва­те по­е­зи­ја­та?
Клет­ни­ков: Ка­ко суд­би­на, а не ка­ко естет­ска игра, или бод­ле­ров­ски ка­ко ма­ска и дан­ди­зам. Есте­тиз­мот во умет­но­ста ми е туѓ ако не­ма он­то­ло­шка ос­но­ва и ако не про­из­ле­гу­ва од чо­ве­ко­ва­та по­лож­ба во све­тот и од не­го­ва­та фр­ле­ност во тра­гич­но по­сто­е­ње, во суд­би­на на на­ши­те пра­ро­ди­те­ли Адам и Ева, па на­ва­му.

Има ли суд­бин­ски по­е­ти кај нас? Кол­ку­ми­на се тие?
Клет­ни­ков: Има, ве­ро­јат­но не мно­гу, но, мо­же­би, по­ве­ќе откол­ку во не­кои мно­гу по­раз­ви­е­ни кул­ту­ри и по­е­зии. На при­мер, ту­ка се: Гри­гор Пр­ли­чев, Кон­стан­тин Ми­ла­ди­нов, Ко­чо Ра­цин, Ко­ле Не­дел­ков­ски, Бла­же Ко­не­ски, Ацо Шо­пов, Ан­те По­пов­ски и мо­же­би уште не­кој.

Ма­ке­дон­ски по­ет, кни­же­вен и ли­ко­вен кри­ти­чар, есе­ист, пре­ве­ду­вач од по­ве­ќе ја­зи­ци, автор и на по­ве­ќе кни­ги за де­ца и за мла­ди, пре­ве­ду­ван и на­гра­ду­ван. Што најм­но­гу Ве ис­пол­ну­ва во тво­реш­тво­то?
Клет­ни­ков: Убед­ли­во најм­но­гу по­е­зи­ја­та. Таа е ши­фра на мо­ја­та ду­ша, го­вор, што би ре­кол Хај­де­гер, на би­ти­е­то, автен­тич­но по­сто­е­ње, де­фи­ни­ра­ње на сопс­тве­на­та си­ту­а­ци­ја и на си­ту­а­ци­ја­та на чо­ве­кот, де­фи­ни­ра­ње на све­тот, но исто­вре­ме­но и од­бра­на од не­го.

Разговараше: Александра Мазнева Бундалевска
Фото: Дејан Станчевски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.