Ќе тргне ли Столтенберг по стапките на Камерон?

Колумнист: Горан Момироски

Но­ви­от ге­не­ра­лен се­кре­тар на Се­вер­но­ат­лант­ска­та али­јан­са, из­бран со кон­сен­зус и со сил­на под­др­шка од Гер­ма­ни­ја и од САД, Јенс Стол­тен­берг, ќе има се­ри­оз­на за­да­ча да го за­чу­ва чи­сти­от образ и јав­но из­го­во­ре­ни­от збор во слу­ча­јот со Ма­ке­до­ни­ја. Пред две го­ди­ни, за вре­ме на не­го­ва­та сред­ба со ма­ке­дон­ски­от пре­ми­ер Гру­ев­ски, тој ка­ко шеф на нор­ве­шка­та вла­да јав­но по­ра­ча де­ка Ма­ке­дони­ја тре­ба да ста­не членка на НАТО.

– Jа це­ни­ме со­ра­бо­тка­та што ја има­ме со Ма­ке­до­ни­ја во ме­ѓу­на­род­ни опе­ра­ции ка­ко што е Авга­ни­стан, ка­де што ма­ке­дон­ски хи­рур­зи им спа­си­ја жи­вот на нор­ве­шки вој­ни­ци. Ги поз­дра­ву­ва­ме членс­тво­то на Ма­ке­до­ни­ја во НАТО и по­бр­зо­то ре­ша­ва­ње на пра­ша­ње­то за име­то – из­ја­ви во 2012 го­ди­на Стол­тен­берг, кој од октом­ври ќе има мож­ност пра­ктич­но да ги по­твр­ди сво­и­те ста­во­ви за Ма­ке­до­ни­ја и за неј­зи­но­то членс­тво во НАТО.

Се раз­би­ра, Стол­тен­берг го­во­ри са­мо за НАТО за­тоа што не­го­ва­та зем­ја не е член­ка на Европ­ска­та уни­ја. И по­крај отво­ре­на­та по­ка­на за членс­тво, Нор­ве­шка, ко­ја е дел од за­ед­нич­ки­от европ­ски па­зар, од­би­ва да ста­не дел од Уни­ја­та. Ду­ри се­дум од 10 нор­ве­шки гра­ѓа­ни во 2012 го­ди­на рек­ле де­ка не са­ка­ат членс­тво во ЕУ.

Ати­на уве­ре­на во ста­тус кво во НАТО

Из­во­ри во грч­ка­та по­ли­ти­ка пре­ду­пре­ду­ва­ат де­ка не тре­ба да се оче­ку­ва прем­но­гу од Стол­тен­берг на ова по­ле. Тие твр­дат де­ка се ра­бо­ти за кур­то­аз­на из­ја­ва, ко­ја не мо­же да би­де спро­ве­де­на од али­јан­са­та ду­ри и ако Стол­тен­берг, на­ви­сти­на, са­ка да го на­мет­не сво­јот ли­чен став за Ма­ке­до­ни­ја. И, на­ви­сти­на, за­се­га не­ма поз­нат ме­ха­ни­зам со кој Стол­тен­берг би мо­жел да го отфр­ли грч­ко­то ве­то и фор­му­ла­та за до­не­су­ва­ње од­лу­ки со кон­сен­зус со ко­ја Ати­на се­ко­гаш ќе мо­же да ја бло­ки­ра Ма­ке­до­ни­ја. До­кол­ку не се слу­чи не­кое чу­до или до­кол­ку Ру­си­ја не об­ја­ви де­ка са­ка да ин­тер­ве­ни­ра и на Бал­ка­нот, што за­се­га е са­мо на ни­во на на­уч­на фан­та­сти­ка, Ма­ке­до­ни­ја не­ма ни­ка­кви шан­си да вле­зе во НАТО без ре­ше­ние на спо­рот за име­то по грч­ки терк, ве­лат из­во­ри­те во Ати­на. При­тоа на се­ри­оз­на­та по­ли­ти­ка се до­да­ва­ат и за­чи­не­ти при­каз­ни за вли­ја­ни­е­то на крал­ски­те се­мејс­тво во ви­со­ка­та свет­ска по­ли­ти­ка. Име­но, иа­ко е член на нор­ве­шка­та ла­бу­ри­стич­ка пар­ти­ја, ко­ја тра­ди­ци­о­нал­но на по­ли­тич­ка­та сце­на се бо­ри про­тив кон­зер­ва­тив­ци­те, кои се поб­ли­ски до нор­ве­шко­то крал­ско се­мејс­тво, Столтен­берг си­гур­но ќе би­де цел на ло­би­ра­ње што до­а­ѓа и од грч­ко­то крал­ско се­мејс­тво. Во овие при­каз­ни, спо­ред мно­гу­ми­на поб­ли­ски до фолк­ло­рот откол­ку до ре­ал­на­та по­ли­ти­ка, Стол­тен­берг би мо­жел да би­де за­мо­лен од нор­ве­шко­то крал­ско­то се­мејс­тво да не се ан­га­жи­ра око­лу Ма­ке­до­ни­ја по­ра­ди кум­ска­та вр­ска што ја има­ат крун­ски­те прин­цо­ви Пав­лос од Гр­ци­ја и Свер Маг­нус од Нор­ве­шка.

Што на­пи­ша Ка­ме­рон во 2003 го­ди­на и што на­пра­ви по­тоа

Во ко­лум­на­та на бри­тан­ски­от кон­зер­ва­ти­вен ли­дер Деј­вид Ка­ме­рон об­ја­ве­на во „Гар­ди­јан“ во 2003 го­ди­на во ру­бри­ка­та „Од днев­ни­кот на пра­те­ни­ци­те“ то­гаш­ни­от на­де­жен по­ли­ти­чар, а се­га­шен пре­ми­ер на Бри­тан­ско­то Кралс­тво, Деј­вид Ви­ли­јам До­налд Ка­ме­рон, на­пи­ша де­ка ја под­др­жу­ва Ма­ке­до­ни­ја во спо­рот за име­то со Гр­ци­ја, ко­ја по­ра­ди тоа ќе ја на­ре­ку­ва по­ра­неш­на ото­ман­ска сопс­тве­ност Гр­ци­ја.

„Ми­на­та­та сед­ми­ца ја по­ми­нав во пре­крас­на ви­ла на ри­дот над глав­ни­от град на Ма­ке­до­ни­ја, Скоп­је“, ве­ли Ка­ме­рон. „Тех­нич­ки ста­ну­ва збор за по­ра­неш­на­та ју­гос­ло­вен­ска Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, би­деј­ќи тоа е точ­но­то име за ма­ла­та, но пре­крас­на зем­ја сме­сте­на во ‘сенд­вич’ ме­ѓу Гр­ци­ја, Ал­ба­ни­ја, Ср­би­ја и Бу­га­ри­ја. При­чи­на за тоа дол­го име е спро­тив­ста­ву­ва­ње­то на Гр­ци­ја. Тоа изг­ле­да ек­стрем­но не­вос­пи­та­но. Гр­ци­ја има сво­ја зем­ја, свое име и е преп­ла­ве­на од фи­нан­си­ска по­мош отка­ко ста­на член­ка на ЕУ. Овие лу­ѓе, Ма­ке­дон­ци­те, што­ту­ку се изв­ле­коа од ко­му­низ­мот и не­ма­ат ре­чи­си ни­што“, на­пи­ша во сво­ја­та ко­лум­на Ка­ме­рон.

Ка­ме­рон до­да­ва и де­ка зем­ја­та, ко­ја тој е цвр­сто ре­шен да ја на­ре­ку­ва Ма­ке­до­ни­ја, има со­вр­ше­но пра­во да по­стои. На­се­ле­ни­е­то е ци­ви­ли­зи­ра­но, при­ја­тел­ски на­стро­е­но и ви­со­ко­о­бра­зо­ва­но, ве­ли тој во ко­лум­на­та. „Се­ко­гаш е те­шко да зна­еш ка­ко да од­го­во­риш на пра­ша­ње­то: ‘Што ќе сто­риш за да ни по­мог­неш’? Но, во овој слу­чај јас имам од­го­вор. Отсе­га на­та­му на­ши­от парт­нер во ЕУ, Гр­ци­ја, ќе ја на­ре­ку­вам по­ра­неш­на ото­ман­ска сопс­тве­ност Гр­ци­ја или ПОСГ“, на­пи­ша то­гаш Ка­ме­рон. Се­пак ко­га дој­де на Да­у­нинг стрит 10 не­го­ви­те ста­во­ви за Ма­ке­до­ни­ја и за Гр­ци­ја не беа ре­а­ли­зи­ра­ни во јав­на и пра­ктич­на под­др­шка за Ма­ке­до­ни­ја за неј­зи­но бр­зо ин­те­гри­ра­ње во НАТО и во ЕУ.

Столтенберг на самитот на НАТО во Букурешт во 2008 година, како премиер на Норвешка

Стол­тен­берг е на че­ло на НАТО во мно­гу сло­жен пер­и­од

Се раз­би­ра, Јенс Стол­тен­берг на че­ло на НАТО ќе има мно­гу по­го­ле­ми пре­диз­ви­ци од членс­тво­то на Ма­ке­до­ни­ја. Тој ја пре­зе­ма во­деч­ка­та по­ли­тич­ка функ­ци­ја во али­јан­са­та во мо­мент ко­га таа раз­мис­лу­ва за це­лос­но ре­де­фи­ни­ра­ње на ид­ни­те ак­ции по ру­ска­та ин­ва­зи­ја на Крим, отка­ко акту­ел­ни­от ге­не­ра­лен се­кре­тар Ан­дрес Фог Рас­му­сен нај­а­ви зац­вр­стува­ње на ре­ла­ци­и­те со Укра­и­на и по­ве­ќе тру­пи на НАТО во источ­на Евро­па. Са­мо не­кол­ку де­на отка­ко пре­тсе­да­те­лот на САД, Ба­рак Оба­ма го­во­ре­ше за обез­бе­ду­ва­ње ре­гу­лар­но при­сус­тво на НАТО во за­гро­зе­ни зем­ји, Рас­му­сен за гер­ман­ски­те ме­ди­у­ми откри план спо­ред кој про­ши­ру­ва­ње­то на НАТО, кое, спо­ред не­го, е нај­го­ле­мо до­стиг­ну­ва­ње на на­ше­то вре­ме, сѐ уште не е за­вр­ше­на ми­си­ја.

Спо­ред Рас­му­сен по­крај сѐ по­сил­ни­те вр­ски со Укра­и­на, ко­ја са­мо тре­ба да си ја одре­ди ид­ни­на­та, има уште че­ти­ри зем­ји, кои се дел од овој план. Бос­на, Ма­ке­до­ни­ја, Цр­на Го­ра и Гру­зи­ја се зем­ји­те што по­ба­ра­ле членс­тво во НАТО и ра­бо­тат на тоа по­ле, из­ја­ви Рас­му­сен не откри­вај­ќи да­ли и овие че­ти­ри зем­ји се на ли­ста­та на ко­ја се од­не­су­ва но­ви­от план на Бри­сел за по­го­ле­мо при­сус­тво во „ран­ли­ви­те зем­ји“.

– Разг­ле­ду­ва­ме опе­ра­тив­ни пла­но­ви, во­е­ни ма­не­ври и со­од­вет­ни во­е­ни за­си­лу­ва­ња. На при­мер , ние ќе ис­пра­ти­ме по­ве­ќе во­е­ни ави­о­ни во бал­тич­ки­те зем­ји – из­ја­вил Рас­му­сен за гер­ман­ски­от ма­га­зин „Фо­кус“.

Стол­тен­берг до­а­ѓа на че­ло на НАТО во спе­ци­фи­чен пер­и­од во кој Гер­ма­ни­ја, иа­ко во­деч­ка зем­ја на али­јан­са­та, са­ка да ги под­др­жи пла­но­ви­те на сво­и­те со­јуз­ни­ци, но, во исто вре­ме, да ги за­др­жи и до­бри­те од­но­си со Мос­ква. Иа­ко Гер­ма­ни­ја пр­вич­но ги по­твр­ди мож­но­сти­те да учес­тву­ва во па­тро­ли­те на „авакс“ над Ро­ма­ни­ја и Пол­ска, се­пак по­доц­на ру­ски­те ме­ди­у­ми пре­не­соа из­ја­ва на порт­па­ро­лот на гер­ман­ска­та вла­да Ште­фен Зај­берт, спо­ред ко­го про­ши­ру­ва­ње­то и за­си­лу­ва­ње­то на опе­ра­ци­и­те на НАТО во Источ­на Евро­па не се при­о­ри­тет и ит­на по­тре­ба. Ба­лан­си­ра­ње­то ме­ѓу гер­ман­ско–ру­ски­те од­но­си и аген­да­та на али­јан­са­та, очиг­лед­но, ќе би­де мно­гу по­го­лем проб­лем за Стол­тен­берг, откол­ку ве­ќе за­мрз­на­то­то ма­ке­дон­ско пра­ша­ње.

Се­мејс­тво­то Стол­тен­берг – ед­но од најв­ли­ја­тел­ни­те во Нор­ве­шка

Фа­ми­ли­ја­та Стол­тен­берг има дол­га тра­ди­ци­ја во нор­ве­шко­то оп­штес­тво. Еден од неј­зи­ни­те нај­ста­ри чле­но­ви, кој жи­ве­ел на пре­ми­нот од 18 во 19 век, Карл Пе­тер, бил пра­те­ник во пр­ви­от нор­ве­шки пар­ла­мент. Име­то на се­мејс­тво­то по­тек­ну­ва од гер­ман­ско­то се­ло Стол­тен­берг ка­де што сту­ди­рал еден од пред­ци­те на ид­ни­от шеф на НАТО. Ме­ѓу не­го­ви­те по­да­леч­ни и поб­ли­ски ро­ди­ни се Торн­валд Стол­тен­берг, по­ра­не­шен шеф за над­во­реш­ни ра­бо­ти и за од­бра­на и пре­тсе­да­тел на нор­ве­шки­от Цр­вен крст, еден од нај­бо­га­ти­те на све­тот. Од по­ли­ти­ча­ри­те во се­мејс­тво­то нај­поз­на­та е Ка­рин Стол­тен­берг, др­жав­на се­кре­тар­ка во Вла­да­та на Нор­ве­шка до 2012 го­ди­на, а од дру­ги­те јав­ни лич­но­сти на се­меј­на­та ли­ста мо­же да се нај­дат и истра­жу­ва­чи, умет­ни­ци, ко­ми­ча­ри и те­ле­ви­зи­ски ли­ца.

(објавено во 83. број на неделникот „Република“, 4.04.2014)

Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.