Светот во 2013 година – дип­ло­мат­ски вој­ни, шпи­он­ски игри, нов па­па…

Ру­си­ја и Ки­на спре­чи­ја во­е­на ин­тер­вен­ци­ја на САД во Си­ри­ја, За­па­дот по­стиг­на исто­ри­ски до­го­вор со Иран, Еги­пет ја по­бе­ди ре­во­лу­ци­ја­та, Сно­у­ден го шо­ки­ра­ше све­тот со раз­уз­на­вач­ки­те тај­ни на ЦИА, све­тот до­би нов па­па – ре­фор­ма­то­рот Фран­циск. Република ги одбра овие топ 5 настани од светот кои ја одбележаа 2013 година:

5.   Фран­циск, па­па-ре­фор­ма­тор

На 13 март бел чад се из­диг­на над Сик­стин­ска­та ка­пе­ла во Ва­ти­кан и оз­на­чи де­ка све­тот до­би нов па­па. Еден ме­сец прет­ход­но па­па­та Бе­не­дикт Шес­на­е­сет­ти под­не­се оста­вка, со што ста­на пр­ви­от пон­тиф во пос­лед­ни­те 600 го­ди­ни што се пов­ле­кол од функ­ци­ја­та. Ме­сто­то на Бе­не­дикт Шес­на­е­сет­ти го за­зе­де ар­ген­тин­ски­от кар­ди­нал Хор­хе Ма­рио Бер­го­љо, кој од са­ми­от по­че­ток се прет­ста­ви ка­ко ре­фор­ма­тор на Цр­ква­та и за­штит­ник на си­ро­маш­ни­те. Бер­го­љо го од­бра име­то Фран­циск, по све­ти Фран­циск од Аси­зи, ри­мо­ка­то­лич­ки све­ште­ник кој се сме­тал за за­штит­ник на си­ро­маш­ни­те. Па­па­та Фран­циск во пр­ви­те ме­се­ци од упра­ву­ва­ње­то на све­та­та сто­ли­ца се за­фа­ти со фи­нан­си­ски ре­фор­ми во Ва­ти­кан, се за­ло­жи за про­ме­на на тра­ди­ци­о­нал­ни­те ста­во­ви на цр­ква­та кон хо­мо­се­ксу­ал­но­ста и кон же­ни­те и сил­но ја осу­ди алч­на­та при­ро­да на за­пад­ни­от ка­пи­та­ли­зам.

4. Сно­у­ден го шо­ки­ра­ше све­тот со шпи­он­ска­та афе­ра

Ил­јад­ни­ци­те тај­ни до­ку­мен­ти на аме­ри­кан­ска­та раз­уз­на­вач­ка служ­ба НСА што из­ле­гоа во јав­но­ста бла­го­да­ре­ние на по­ра­неш­ни­от вра­бо­тен во аген­ци­ја­та Ед­вард Сно­у­ден ја шо­ки­раа свет­ска­та јав­ност по­ра­ди обе­мот и на­чи­нот на шпи­о­ни­ра­ње што го при­ме­ну­ва­ле САД. До­си­е­ја­та откри­ја де­ка жр­тви на не­ле­гал­но­то прис­лу­шу­ва­ње би­ле ми­ли­о­ни гра­ѓа­ни во Аме­ри­ка и во све­тот, но нај­го­ле­мо из­не­на­ду­ва­ње пре­диз­ви­ка сле­де­ње­то на ко­му­ни­ка­ци­и­те на гер­ман­ска­та кан­це­лар­ка Ан­ге­ла Мер­кел и на пре­тсе­да­тел­ка­та на Бра­зил Дил­ма Ру­сеф. Мер­кел по­ба­ра об­јас­ну­ва­ње од Бе­ла­та ку­ќа, а Ру­сеф ја отка­жа по­се­та­та на САД по­ра­ди кр­ше­ње­то на су­ве­ре­ни­те­тот на зем­ја­та. Слу­ча­јот „Сно­у­ден“ при­до­не­се и за ма­ло за­ла­ду­ва­ње на од­но­си­те ме­ѓу Ва­шин­гтон и Мос­ква по­ра­ди од­лу­ка­та на Ру­си­ја да му да­де азил на нај­ба­ра­ни­от бе­га­лец во Аме­ри­ка.

 3.   Крај на Арап­ска­та про­лет во Еги­пет

Со те­ле­ви­зи­ско­то обра­ќа­ње на ко­ман­дан­тот на еги­пет­ска­та ар­ми­ја Аб­дул Фа­тах ел Си­си на 3 ју­ли го­ди­на­ва пред ми­ли­он­ски­от ау­ди­то­ри­ум во зем­ја­та бе­ше со­оп­ште­но де­ка ар­ми­ја­та ја пре­зе­ма вла­ста во свои ра­це, а од функ­ци­ја­та пре­тсе­да­тел се от­стра­ну­ва де­мо­крат­ски из­бра­ни­от Мо­ха­мед Мор­си. По­те­гот на ге­не­рал Си­си бе­ше поз­дра­вен од ми­ли­о­ни Егип­ќа­ни, кои из­ле­гоа на ули­ци­те да го поз­дра­ват сим­ну­ва­ње­то од власт на Мус­ли­ман­ско­то брат­ство, кое пред ед­на го­ди­на го пре­зе­де ра­ко­во­де­ње­то на Еги­пет со го­ле­ми­те де­мон­стра­ции што беа дел од Арап­ска­та про­лет, ко­ја ги за­фа­ти се­вер­на Афри­ка и Бли­ски­от Исток. На про­те­сти­те за под­др­шка на вој­ска­та сле­ду­ваа и кон­тра­про­те­сти на при­вр­за­ни­ци­те на со­бо­ре­ни­от пре­тсе­да­тел Мор­си и на чле­но­ви­те на не­го­во­то Мус­ли­ман­ско брат­ство. Су­ди­ри­те ме­ѓу под­др­жу­ва­чи­те на две­те стра­ни сил­но ги по­ла­ри­зи­ра­ше зем­ја­та и оп­штес­тво­то. Во оби­дот на вој­ска­та да ги рас­чи­сти ули­ци­те од де­мон­стран­ти на 14 август беа уби­е­ни сто­ти­ци де­мон­стран­ти. Мор­си и чле­но­ви­те на не­го­ва­та вла­да за­вр­ши­ја в при­твор, а не­го­ва­та пар­ти­ја бе­ше за­бра­не­та. Но­ви­от ли­дер на зем­ја­та за­вр­ши на ист на­чин ка­ко со­бо­ре­ни­от ди­кта­тор Хос­ни Му­ба­рак, кој ја пре­да­де вла­ста во фе­вру­а­ри 2011 го­ди­на по дол­го­го­диш­но вла­де­е­ње. Ге­не­рал Си­си нај­а­ви отво­ре­на вра­та за ор­га­ни­зи­ра­ње из­бо­ри в го­ди­на.

2.   Но­во пог­лав­је во од­но­си­те со Иран

По сме­на­та на Мах­муд Ах­ма­ди­не­џат, све­тот оче­ку­ва­ше про­ме­на на по­ли­ти­ка­та на Иран и на­ма­лу­ва­ње на тен­зи­и­те со За­па­дот. Но­ви­от пре­тсе­да­тел Ха­сан Ру­ха­ни, кој бе­ше из­бран во ју­ни го­ди­на­ва, уште по ста­пу­ва­ње­то на функ­ци­ја­та ис­пра­ти сиг­нал де­ка са­ка да ја „спу­шти топ­ка­та“ . Отка­ко во сеп­тем­ври ги шар­ми­ра­ше но­ви­на­ри­те на Ге­не­рал­но­то со­бра­ние на ОН, Ру­ха­ни ос­тва­ри и исто­ри­ски те­ле­фон­ски раз­го­вор со аме­ри­кан­ски­от пре­тсе­да­тел Ба­рак Оба­ма – прв ме­ѓу ше­фо­ви­те на овие две зем­ји во пос­лед­ни­те три­е­сет го­ди­ни. Во но­ем­ври Иран и САД, за­ед­но со дру­ги­те го­ле­ми си­ли, по­стиг­наа до­го­вор за пре­кин на нук­ле­ар­на­та про­гра­ма на Те­хе­ран во за­ме­на за уки­ну­ва­ње на санк­ци­и­те кон оваа зем­ја со кои ќе се ос­ло­бо­дат не­кол­ку ми­ли­јар­ди до­ла­ри. Од исто­ри­ски­от до­го­вор не беа за­до­вол­ни Изра­ел и Са­у­ди­ска Ара­би­ја, но, во се­кој слу­чај, по­да­де­на­та ра­ка на Иран и на САД мо­же да оз­на­чи но­ва ера и во при­ста­пот на ис­лам­ска­та ре­пуб­ли­ка во ре­ги­о­нот.

1. Про­дол­жи кри­за­та во Си­ри­ја

Две го­ди­ни по по­че­то­кот на гра­ѓан­ска­та вој­на во Си­ри­ја, на 21 август бе­ше упо­тре­бе­но хе­ми­ско оруж­је од кое, спо­ред из­ве­шта­и­те на САД, за­ги­на­ле 1.429 ли­ца. Аме­ри­кан­ски­от пре­тсе­да­тел Ба­рак Оба­ма, по­ви­ку­вај­ќи се на раз­уз­на­вач­ки ин­фор­ма­ции, за на­па­дот го об­ви­ни си­ри­ски­от пре­тсе­да­тел Ба­шар ал Асад и по­ба­ра од аме­ри­кан­ски­от кон­грес и од ОН да одо­брат во­е­на ин­тер­вен­ци­ја со ко­ја ќе се уни­штат по­строј­ки­те со хе­ми­ско оруж­је. Асад и не­го­ви­те со­јуз­ни­ци ги од­би­ја об­ви­ну­ва­ња­та со твр­де­ње де­ка зад ма­са­крот сто­јат бун­тов­ни­ци­те, а на­ме­ра­та би­ла да се из­дејс­тву­ва стран­ска ин­тер­вен­ци­ја. За сре­ќа, тоа не се слу­чи, пред сѐ, бла­го­да­ре­ние на ве­то­то на Ру­си­ја и на Ки­на во Со­ве­тот за без­бед­ност на ОН, кои не доз­во­ли­ја уште ед­на вој­на на Бли­ски­от Исток. Од дру­га стра­на, Мос­ква ус­пеа да го убе­ди Да­маск да се сог­ла­си на уни­шту­ва­ње на хе­ми­ско­то оруж­је под над­зор на ОН. Асад и Оба­ма го при­фа­ти­ја до­го­во­рот со што бе­ше из­бег­на­та во­е­на ин­тер­вен­ци­ја на САД и на со­јуз­ни­ци­те. Во ме­ѓу­вре­ме, про­дол­жи гра­ѓан­ска­та вој­на во ко­ја до­се­га за­ги­на­ле по­ве­ќе од 100.000 лу­ѓе. Ка­ра­кте­ри­стич­но е тоа што го­ди­на­ва се ре­ги­стри­ра­ни и су­ди­ри ме­ѓу ри­вал­ски­те ис­ла­ми­стич­ки гру­пи, кои до не­о­дам­на се бо­реа за­ед­но на стра­на­та на бун­тов­ни­ци­те. Тро­шка на­деж за ста­ва­ње крај на кр­во­про­ле­ва­ња­та да­ва­ат нај­а­ве­ни­те ми­ров­ни пре­го­во­ри за­ка­жа­ни за по­че­то­кот на 2014 го­ди­на, кои тре­ба да се одр­жат во Же­не­ва.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.