Почнува расчистувањето на „Фу­ку­ши­ма“ – Јапонците во обид да спречат апо­ка­лип­са

Две и пол го­ди­ни по раз­ор­ни­от зем­јо­трес и цу­на­ми­то што ја по­го­ди­ја Ја­по­ни­ја, зем­ја­та се со­о­чу­ва со нов пре­диз­вик, кој е ди­рект­на пос­ле­ди­ца на таа ка­та­стро­фа. Овој пат, иа­ко све­тот не е сѐ уште све­сен за тоа, пос­ле­ди­ци­те мо­жат да би­дат не­кол­ку­крат­но по­го­ле­ми и освен на остро­вот, мо­же да се по­чув­ству­ва­ат и на це­ла­та пла­не­та.

За да се из­бег­не не­из­беж­на еко­ло­шка ка­та­стро­фа со огром­ни пос­ле­ди­ци, во вто­ра­та по­ло­ви­на на ме­се­цов е пред­ви­де­но да поч­не ед­на од нај­го­ле­ми­те и нај­се­ри­оз­ни опе­ра­ции во исто­ри­ја­та на чо­веш­тво­то, от­стра­ну­ва­ње на 1.500 ура­ним­ски и плу­то­ни­ум­ски прач­ки, од кои 200 се комп­лет­но но­ви, од ре­а­кто­рот „че­ти­ри“ во нук­ле­ар­на­та цен­тра­ла „Фу­ку­ши­ма“. Иа­ко во мо­мен­тот на ка­та­стро­фал­ни­от зем­јо­трес во 2011 го­ди­на ре­а­кто­рот не бе­ше во функ­ци­ја, сил­на експ­ло­зи­ја што би­ла пре­диз­ви­ка­на од исте­чен хи­дро­ген од ре­а­кто­рот „три“ го уни­шти­ла по­кри­вот на об­је­ктот со што вна­треш­но­ста би­ла из­ло­же­на на при­род­ни не­по­го­ди.

Ри­зич­на­та опе­ра­ци­ја е не­оп­ход­на за да мо­же да се из­вр­ши про­це­сот на де­кон­та­ми­на­ци­ја, кој е пред­ви­ден да трае со де­це­нии. Ак­ци­ја­та ќе ја ра­ко­во­ди „То­кио еле­ктрик па­у­ер“ (ТЕПКО), ком­па­ни­ја­та што опе­ри­ра со цен­тра­ла­та, а то­ва­рот ќе го по­не­сат са­мо 36 неј­зи­ни ин­же­не­ри, чи­ја­што за­да­ча ќе би­де да ги пре­не­сат прач­ки­те на без­бед­но ме­сто. Ќе ра­бо­тат во гру­пи од по шест­ми­на во дво­ча­сов­ни сме­ни. Це­ли­от про­ект е за­мис­лен да трае со ме­се­ци. Во опе­ра­ци­ја­та ќе учес­тву­ва уште еден тим, кој ќе има за­да­ча да го обез­бе­ду­ва ба­зе­нот со ра­ди­о­а­ктив­на­та теч­ност и да спре­чи мож­но оште­ту­ва­ње при по­диг­ну­ва­ње­то на прач­ки­те со кра­нот. Ва­ква ви­со­ко­ри­зич­на опе­ра­ци­ја до­се­га ни­ко­гаш не би­ла из­ве­де­на, а пре­ду­пре­ду­ва­ња­та се де­ка и нај­ма­ла гре­шка мо­же да пре­диз­ви­ка не­сог­лед­ли­ви пос­ле­ди­ци, кои би се по­чув­ству­ва­ле не са­мо во Ја­по­ни­ја ту­ку и на го­лем дел од пла­не­та­та.

Оби­дот да се от­стра­нат ра­ди­о­а­ктив­ни­те прач­ки но­си го­лем ри­зик за­тоа што се сме­сте­ни во пред­ни­от дел на цен­тра­ла­та, кој бе­ше се­ри­оз­но оште­тен од се­ри­ја­та експ­ло­зии и од то­пе­ње­то на три­те ре­а­кто­ри по ка­та­стро­фа­та од пред две и пол го­ди­ни.

За це­ло вре­ме при транс­пор­тот прач­ки­те мо­ра­ат да оста­нат во во­да за да се спре­чи га­ма-ра­ди­ја­ци­ја­та и нив­но пре­гре­ва­ње. Ин­же­не­ри­те при опе­ра­ци­ја­та ќе ко­ри­стат кра­но­ви што ќе ги упра­ву­ва­ат со да­ле­чин­ски упра­ву­ва­чи, а со кои ќе се по­диг­ну­ва­ат прач­ки­те од ба­зе­нот и ќе се ста­ва­ат во џи­нов­ски бу­ри­ња со во­да. Се­кое бу­ре ќе би­де сме­сте­но во при­кол­ка, ко­ја по­тоа ќе би­де транс­пор­ти­ра­на до по­без­бе­ден ба­зен.

Ако не се ра­бо­ти ма­кси­мал­но пре­циз­но мо­же да дој­де до експ­ло­зи­ја од ко­ја, спо­ред не­кои струч­ња­ци и спо­ред нај­ло­шо­то сце­на­рио, ќе се ра­ши­рат ра­ди­о­а­ктив­ни ма­те­рии низ пла­не­та­та. Иа­ко мож­но­ста за ра­бо­ти­те да трг­нат на­о­па­ку е мно­гу го­ле­ма, ра­ко­водс­тво­то на ТЕПКО ре­ши­ло да се на­фа­ти да го на­пра­ви тоа, отка­ко утвр­ди­ло де­ка е уште по­о­пас­но да не се пре­зе­ме ни­што. Кол­ку е ре­а­лен ри­зи­кот и ка­кви ќе би­дат пос­ле­ди­ци­те ако не се пре­фр­лат ра­ди­о­а­ктив­ни­те прач­ки об­јас­ну­ва спе­ци­ја­ли­стот за нук­ле­а­рен от­пад Ке­вин Кампс.

– Опе­ра­ци­ја­та е ри­зич­на за­тоа што прач­ки­те мо­же да би­дат сви­тка­ни, оште­те­ни или, пак, ко­ро­ди­ра­ни. За нив­но ла­де­ње се ко­ри­сти со­ле­на во­да, ко­ја мо­же да пре­диз­ви­ка ко­ро­зи­ја на прач­ки­те. Прач­ки­те, пак, мо­же да се скр­шат во мо­мен­тот ко­га ќе се пре­не­су­ва­ат. За­тоа на си­те им е јас­но де­ка не тре­ба да се бр­за со про­це­сот на пре­ме­сту­ва­ње, од­нос­но не тре­ба со си­ла да се ва­дат од ка­на­ли­те ка­де што се скла­ди­ра­ни. Се­пак, мо­ра да се трг­нат от­та­му пред да се ур­не об­је­ктот од не­кој по­си­лен зем­јо­трес. Ако се за­па­ли ра­ди­о­а­ктив­ни­от от­пад, пак, оваа ка­та­стро­фа би би­ла де­сет­па­ти по­го­ле­ма од таа во Чер­но­бил – об­јас­ну­ва Кампс.

Де­ка си­ту­а­ци­ја­та во „Фу­ку­ши­ма“ е мно­гу се­ри­оз­на по­твр­ду­ва и истак­на­ти­от ка­над­ски на­уч­ник со ја­пон­ско по­тек­ло Да­вид Су­зу­ки, кој исто­вре­ме­но ја об­ви­ну­ва ја­пон­ска­та вла­да де­ка ја крие ви­сти­на­та во вр­ска со со­стој­ба­та во ко­ја се на­о­ѓа цен­тра­ла­та.

– „Фу­ку­ши­ма“ е во мно­гу по­у­жас­на си­ту­а­ци­ја откол­ку што мо­же­ме да за­мис­ли­ме. Ако че­твр­ти­от ре­а­ктор би­де по­го­ден од зем­јо­трес, а прач­ки­те би­дат из­ло­же­ни, то­гаш тоа ќе зна­чи „збо­гум Ја­по­ни­ја“, а си­те од за­пад­ни­от брег на Се­вер­на Аме­ри­ка ќе тре­ба да би­дат ева­ку­и­ра­ни. Ако тоа не е за­стра­шу­вач­ко, то­гаш не знам што е – ве­ли Су­зу­ки сог­ла­су­вај­ќи се со пре­ду­пре­ду­ва­ња­та де­ка опас­но­ста од нов си­лен зем­јо­трес е ре­ал­на.

Освен од ри­зи­кот што го но­си са­ма­та опе­ра­ци­ја, струч­ња­ци­те исто­вре­ме­но се пла­шат и за спо­соб­но­ста на ком­па­ни­ја­та бес­пре­кор­но да ја спро­ве­де ак­ци­ја­та, со ог­лед на ни­за­та гре­шки што ги на­пра­ви во ми­на­то­то, ме­ѓу кои и не­зе­ма­ње­то пред­вид де­ка го­лем дел од под­зем­ни­те во­ди ќе би­дат кон­та­ми­ни­ра­ни, а кои на кра­јот за­вр­шу­ва­ат во оке­а­нот. Ток­му по­ра­ди ова ком­па­ни­ја­та до­би пре­ду­пре­ду­ва­ње де­ка ќе ја за­гу­би над­леж­но­ста за пре­фр­лу­ва­ње­то на ра­ди­о­а­ктив­ни­те прач­ки при нај­мал проб­лем во из­ве­ду­ва­ње­то на опе­ра­ци­ја­та.

Од ком­па­ни­ја­та ја сми­ру­ва­ат нап­на­то­ста твр­деј­ќи де­ка се пре­зе­ме­ни до­пол­ни­тел­ни мер­ки за вни­ма­тел­ност. Ме­сто­то би­ло под­го­тву­ва­но со ме­се­ци за оваа ак­ци­ја, по­ста­ве­на е че­лич­на стру­кту­ра над оште­те­ни­от ре­а­ктор и кран што ќе ги по­диг­ну­ва ра­ди­о­а­ктив­ни­те прач­ки 30 ме­три во ви­со­чи­на. По­ста­ве­ни се и под­вод­ни ка­ме­ри, кои ќе им по­ма­га­ат на ин­же­не­ри­те за да ги ло­ци­ра­ат оста­то­ци­те од прет­ход­ни­те експ­ло­зии, кои мо­жат да ги раз­не­сат прач­ки­те, ка­ко и ро­бот­ски ра­це, кои ќе се ко­ри­стат во обид да се от­стра­нат оста­то­ци што ќе се нај­дат на па­тот. Кра­нот е ди­зај­ни­ран да ги за­чу­ва ко­ман­ди­те и во слу­чај да оста­не без на­по­ју­ва­ње во те­кот на ра­бо­та­та, а се по­ста­ве­ни двој­но по­ве­ќе каб­ли, кои ќе мо­жат да по­диг­нат то­вар од 90 то­ни.

Тоа што најм­но­гу ги пла­ши пла­не­ри­те на опе­ра­ци­ја­та е во мо­мен­тот на транс­пор­тот да не се слу­чи зем­јо­трес или цу­на­ми. А та­кво не­што е мно­гу ре­ал­но да се оче­ку­ва. Од 2011 го­ди­на до де­нес остро­вот го по­го­ди­ја мно­гу­број­ни по­тре­си. Ми­на­ти­от ме­сец зем­јо­трес со ја­чи­на од 7,1 сте­пен по Рих­тер го по­го­ди ја­пон­ски­от брег во бли­зи­на на „Фу­ку­ши­ма“ и пре­диз­ви­ка ма­ло цу­на­ми. Зем­јо­тре­си со ва­ков ин­тен­зи­тет се мно­гу че­сти во ова трес­но по­драч­је. Ин­же­не­ри­те што го под­го­тву­ва­ле пла­нот го зе­ма­ле пред­вид овој факт, па та­ка кон­стру­и­ра­ле кран што ќе мо­же да из­др­жи по­трес со ин­тен­зи­тет од де­вет сте­пе­ни по Рих­тер. Би­деј­ќи не мо­же да се пред­ви­ди ко­га и со кол­кав ин­тен­зи­тет ќе се слу­чи зем­јо­трес, оста­ну­ва на Бож­ја­та вол­ја да­ли во те­кот на пре­фр­лу­ва­ње­то на ра­до­а­ктив­ни­те прач­ки ќе се слу­чи ви­стин­ска апо­ка­лип­са или коц­ка­ње­то со суд­би­на­та на чо­веш­тво­то ќе се исп­ла­ти.

(Текстот е објавен во 63 број на неделникот Република кој е во продажба)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.