Колку чини септември? Обра­зо­ва­ни­е­то бесп­лат­но, тро­шо­ци­те за­ви­сат од ме­ра­кот

До­де­ка до пред не­кол­ку го­ди­ни сѐ што бе­ше по­треб­но за учи­лиш­ни­от про­цес бе­ше на то­вар на ро­ди­те­ли­те, се­га бесп­лат­ни­те учеб­ни­ци ги пре­по­ло­ви­ја тро­шо­ци­те. Се­пак, по­че­то­кот на учеб­на­та го­ди­на ѕир­ка во порт­мо­не­то на ро­ди­те­ли­те, кои по три ме­се­ци ле­тен рас­пуст по­втор­но се акту­ел­ни. Се­ка­ко, сѐ за­ви­си и од мо­ќта и од жел­ба­та на ро­ди­те­лот за ис­пол­ну­ва­ње на жел­би­те,  ве­ли Џез­ми Ајру­лај, та­тко на двај­ца уче­ни­ци.

– Но, се­га е по­лес­но, де­ца­та си ги до­би­ва­ат учеб­ни­ци­те без па­ри, па оста­ну­ва да се до­ку­пат ра­бот­ни те­тра­тки и не­кои дру­ги дре­бу­лии, па и не­кој ме­рак да се ис­пол­ни. Не се бр­зам, па за де­ца­та ме­сеч­но дво­јам по најм­но­гу 1.000 де­на­ри, но обра­зо­ва­ни­е­то ни е при­о­ри­тет – ве­ли Ајру­лај.

– Во прин­цип, че­кам да поч­не го­ди­на­та, па ка­ко и до се­га, ние ро­ди­те­ли­те да до­би­е­ме спи­сок за сѐ што е по­треб­но – ве­ли Си­мо­на Јо­ва­нов­ска, чи­ја­што ќер­ка е сед­мо од­де­ле­ние. Тој спи­сок ме­не ме чи­ни ме­ѓу 1.000 до 1.500 де­на­ри. Сѐ што е на­пи­ша­но – те­тра­тки, мо­лив­чи­ња, бо­ич­ки, блок­чи­ња, мо­же да се нај­де по мно­гу раз­лич­ни це­ни, па, на при­мер, те­тра­тка мо­же да чи­ни од 8 до 80 де­на­ри. Со овој спи­сок, си­гур­но, е по­кри­е­но пр­во­то тро­ме­сеч­је, а по­тоа по­ле­ка се об­но­ву­ва.

Це­нов­ник за бесп­лат­но­то

Би­деј­ќи ре­сор­но­то ми­ни­стерс­тво ги по­кри­ва тро­шо­ци­те за учеб­ни­ци, од та­му ни пра­ти­ја и приб­ли­жен це­нов­ник кол­ку, всуш­ност, чи­нат кни­ги­те. Од­нос­но, кол­ку е сеп­тем­ври олес­нет во од­нос на по­че­то­кот на учи­лиш­на­та го­ди­на од пред не­кол­ку го­ди­ни.

– Це­на­та на учеб­ни­ци­те за­ви­си од бро­јот на пред­ме­ти што ги има­ат уче­ни­ци­те или, во од­нос на сред­но­то обра­зо­ва­ние, од тоа да­ли ста­ну­ва збор за гим­на­зи­ја или за струч­но учи­ли­ште. Та­ка еден комп­лет учеб­ни­ци за пр­во од­де­ле­ние чи­ни око­лу 1.500 де­на­ри, за вто­ро и за тре­то око­лу 2.000 де­на­ри. Комп­лет учеб­ни­ци за уче­ни­ци­те од че­твр­то до ос­мо од­де­ле­ние чи­ни од 2.500 до 5.000 де­на­ри. За пр­ва и за вто­ра го­ди­на гим­на­зи­ско обра­зо­ва­ние комп­лет учеб­ни­ци е од 5.000 до 6.000 де­на­ри, за тре­та и за че­твр­та го­ди­на око­лу 7.000 де­на­ри. За сред­ни­те струч­ни учи­ли­шта комп­лет учеб­ни­ци чи­ни око­лу 8.000 де­на­ри – ни од­го­во­ри­ја од МОН.

КОМПЛЕТИ ЗА УЧЕНИЦИ 

– На вре­ме­то под­го­тву­вав­ме па­ке­ти со учеб­ни­ци, а тие чи­неа нај­мал­ку три ил­ја­ди де­на­ри, а по­тоа се ку­пу­ва­ат и дру­ги­те по­треб­ни ра­бо­ти – те­тра­тки, мо­ли­ви, пен­ка­ла, бло­ко­ви и раз­ни бо­ич­ки – се по­тсе­ту­ва Стој­на Сто­ја­но­ва, вра­бо­те­на во ед­на при­ват­на кни­жар­ни­ца во бли­зи­на на ос­нов­но учи­ли­ште во цен­та­рот на Скоп­је. Ве­ли де­ка сѐ уште е ра­но и де­ка не­ма на­ва­ли­ца, тоа се слу­чу­ва во пр­ва­та не­де­ла на сеп­тем­ври.

– Отка­ко учеб­ни­ци­те се бесп­лат­ни, тро­шо­ци­те се пре­по­ло­ве­ни. Се­га ро­ди­те­ли­те до­а­ѓа­ат со спи­сок за ма­те­ри­ја­ли, кој, ве­лат, ќе им бил до­во­лен за це­ла го­ди­на, но до­ку­пу­ва­ат. Ту­ка се раз­ни бло­ко­ви, мо­ли­ви, пен­ка­ла, гу­ми, ше­ста­ри, па­ке­тот за тех­нич­ко обра­зо­ва­ние, но, се­ка­ко, и чан­тич­ки­те за мо­ли­ви, по­тоа раз­но­раз­ни­те до­да­то­ци – ша­ре­ни гу­мич­ки и мо­лив­чи­ња за де­вој­чи­ња­та, или уче­нич­ки ран­ци со оми­лен лик или бо­ја – до­да­ва Сто­ја­но­ва.

Та­кви­от ос­но­вен комп­лет спо­ред спи­со­кот на уче­ни­ци­те во оваа про­дав­ни­ца би чи­нел око­лу 2.000 де­на­ри за еден уче­ник. Најм­но­гу се двои за пред­ме­тот ли­ков­но, тре­ба во­де­ни бо­ич­ки, тем­пер­ни, по­себ­на ту­ба бе­ла бо­ја, спе­ци­фич­ни че­ткич­ки, хар­ти­ја во бо­ја… Во две­те ил­ја­ди де­на­ри не се вбро­е­ни „естет­ски­те“ до­да­то­ци, чан­тич­ка­та за мо­ли­ви или тор­би­те. Са­мо ран­ци­те чи­нат од ил­ја­да де­на­ри, па на­го­ре.

Се­ка­ко де­ка овој комп­лет мо­же да чи­ни и мно­гу по­мал­ку. До­кол­ку не се за­до­во­лу­ва­ат не­ко­гаш и не­раз­бир­ли­ви­те жел­би на де­ца­та, но, да би­де­ме ре­ал­ни, не­ко­гаш тие „естет­ски за­фа­ти“ се по­ве­ќе за ме­рак на ро­ди­те­ли­те. Та­ка, не­ко­гаш до­пол­ни­тел­ни­от па­кет мо­же да чи­ни по­ве­ќе и од по­ра­неш­ни­от па­кет за­ед­но со учеб­ни­ци­те. На па­зар или во не­кои по­го­ле­ми мар­ке­ти мо­же са­ми да спа­ку­ва­те мно­гу по­е­вти­ни комп­ле­ти. Во екот на ле­то­то, на при­мер, се про­да­ваа те­тра­тки и за по­мал­ку од 10 де­на­ри. Исти­от вон­се­зон­ски по­пуст ва­же­ше и за дел од па­ке­тот за ли­ков­но обра­зо­ва­ние.

Учи­лиш­на­та тор­ба не е пла­кар

Учи­лиш­ни­те чан­ти или ран­ци  мо­ра да ги за­до­во­лу­ва­ат ме­ди­цин­ски пре­пи­ша­ни­те стан­дар­ди. Иа­ко не­ко­гаш се чи­ни де­ка „за тие па­ри ќе се ку­пат три од па­зар, па и да се ски­не не­ка ме­ну­ва“, мо­ра да се по­чи­ту­ва­ат пре­по­ра­ки­те за здрав­је­то на дет­ски­от ’рбет­ни­от столб, кој се раз­ви­ва. За­тоа и се по­пре­по­рач­ли­ви ран­ци што се но­сат на гр­бот, а не пре­ку ед­но ра­мо. При из­бо­рот на ра­нец вни­ма­вај­те рач­ки­те да би­дат прис­по­соб­ли­ви, об­ло­же­ни и де­бе­ли нај­мал­ку пет сан­ти­ме­три. Пре­по­рач­ли­во е да има и по­јас за по­ло­ви­на­та. Ма­те­ри­ја­лот од кој е изра­бо­тен да е ле­сен, со што ра­не­цот сам по се­бе не­ма да прет­ста­ву­ва те­жи­на. Уба­во би би­ло ра­не­цот да има и по­мош­ни тр­кал­ца за вле­че­ње.  Во тој од­нос, се пре­по­ра­чу­ва те­жи­на­та на учи­лиш­на­та чан­та да не над­ми­ну­ва 10 про­цен­ти од те­жи­на­та на уче­ни­кот. Се­ка­ко, не­ре­тко тор­ба­та е пре­те­шка и за ро­ди­те­ли­те, кои им ги но­сат ду­ри до учил­ни­ца. Но, ра­не­цот не е пла­кар, ту­ку е за са­мо не­оп­ход­ни­те ра­бо­ти, па че­сто за­ед­но со уче­ни­кот праз­не­те го од не­по­треб­на­та те­жи­на.

ШТО Е, А ШТО НЕ Е ЗАДОЛЖИТЕЛНО

Двај­ца­та ро­ди­те­ли од по­че­то­кот на при­ка­ска­та ко­га се спо­ме­на сеп­тем­ври и по­че­то­кот на учи­ли­ште­то, го „отво­ри­ја“ и па­ке­тот за по­тре­би­те што се над­вор од ос­нов­ни­те, Јо­ва­нов­ска на­до­пол­ни де­ка за обез­бе­ду­ва­ње­то на учи­ли­ште­то за ед­но по­лу­го­дие пла­ќа од 250 до 300 де­на­ри, по­тоа де­ка двои и за уни­фор­ма.

-А се­кој ро­ди­тел са­ка во учи­ли­ште де­те­то да го ис­пра­ти во но­ва об­ле­ка, ба­рем со но­ви па­ти­чи­ња.

Џез­ми Ајру­лај око­лу тоа жа­ли што во учи­ли­ште­то ка­де учат не­го­ви­те де­ца  не­ма уни­фор­ми.

– За жал, ги не­ма, а спо­ред ме­не би тре­ба­ло да ги има. Да не се раз­бе­ре­ме по­греш­но, не де­ка јас имам по­ве­ќе па­ри, јас сум и не­вра­бо­тен, чеп­кам по не­кој де­нар од ов­де-он­де. Со уни­фор­ми­те, на­про­тив, не­ма да е до тол­ку вид­ли­ва клас­на­та раз­ли­ка ме­ѓу мо­и­те де­ца и тие на по­и­мот­ни­те ро­ди­те­ли. Е се­га не­кои што но­сат „ај­фон“, тоа е со­се­ма дру­го – се смее Ајру­лај.

Да­ли уче­ни­ци­те ќе но­сат уни­фор­ми или не ре­ша­ва Со­ве­тот на ро­ди­те­ли во се­кое учи­ли­ште. Би­деј­ќи МОН не ги об­вр­зу­ва да во­ве­дат за­дол­жи­тел­но но­се­ње уни­фор­ми, не­ма ни­ту опре­де­ле­но огра­ни­чу­ва­ње за тоа кол­ку би чи­не­ле.

Ка­ко друг тро­шок што од­вре­ме-на­вре­ме „зав­ле­гу­ва­ат“ во џе­бот на ро­ди­те­ли­те се и ек­скур­зи­и­те. Спо­ред пра­вил­ни­кот за ек­скур­зии, уче­ни­ци­те мо­же да одат на ек­скур­зии и из­ле­ти­те мо­же да се ор­га­ни­зи­ра­ат најм­но­гу два­па­ти го­диш­но и во тра­е­ње од еден до три де­на. Но, за тоа тре­ба сог­лас­ност од нај­мал­ку 30 про­цен­ти од ро­ди­те­ли­те за нив­ни­те де­ца да одат на из­лет. На­ста­ва­та во при­ро­да за уче­ни­ци­те од че­твр­то од­де­ле­ние трае од три до се­дум де­на, а за да одат уче­ни­ци­те, по­треб­но е сог­лас­ност од по­ло­ви­на од ро­ди­те­ли­те на де­ца­та во од­де­ле­ни­е­то.

Со по­че­то­кот на учеб­на­та го­ди­на си­те учи­ли­шта до­ста­ву­ва­ат про­гра­ма за из­ле­ти и за ек­скур­зии до Би­ро­то за раз­вој на обра­зо­ва­ни­е­то и до оп­шти­на­та. Из­ле­ти­те и ек­скур­зи­и­те ги пла­ќа­ат ро­ди­те­ли­те. Што се од­не­су­ва до сред­но­школ­ски­те по­се­ти на му­зеи, те­а­тар­ски прет­ста­ви, опе­ра, ба­лет, влез­ни­ци­те се бесп­лат­ни и за уче­ни­ци­те и за учи­лиш­ни­от пер­со­нал што ги при­дру­жу­ва.

Ра­бот­ни­те те­тра­тки се не­по­треб­ни

Во спи­со­ци­те со кои ро­ди­те­ли­те ку­пу­ва­ат не би тре­ба­ло да се нај­дат и ра­бот­ни­те те­тра­тки. Не­ма за­кон­ска одред­ба со ко­ја на уче­ни­ци­те им се на­ла­га да ку­пат ра­бот­ни те­тра­тки. Си­те учеб­ни­ци кои им се по­тре­бен на де­ца­та за не­пре­че­но од­ви­ва­ње на на­ста­ва­та ги обез­бе­ду­ва МОН.

– Ос­нов­но­то и сред­но­то обра­зо­ва­ние се за­дол­жи­тел­ни и бесп­лат­ни,  за­тоа не тре­ба да се ку­пу­ва­ат ра­бот­ни те­тра­тки. Што се од­не­су­ва до обич­ни­те те­тра­тки, не е стан­дар­ди­зи­ра­но по кој пред­мет кол­ку те­тра­тки тре­ба да се ко­ри­стат. Тоа за­ви­си од са­ми­от на­став­ник и од на­чи­нот на кој го ор­га­ни­зи­ра ча­сот – ве­лат од МОН.

Се­ка­ко, ро­ди­те­ли­те ве­лат де­ка си ги ку­пу­ва­ат ра­бот­ни­те те­тра­тки за де­ца­та да веж­ба­ат, до­кол­ку на­став­ни­ци­те го по­ба­ра­ат тоа од нив и не им па­ѓа те­шко да ги да­дат тие па­ри за по­до­бро обра­зо­ва­ние на де­ца­та, но и за по­до­бар „со­жи­вот“ со на­став­ни­ци­те.

Пишува: Наум Стоилковски
Фото: Александар Ивановски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.