„Козле“ – мал клинички центар за здравjето на децата

Ду­ри и во суп­стан­дард­ни ус­ло­ви Ин­сти­ту­тот за бе­ло­дроб­ни за­бо­лу­ва­ња – Коз­ле бе­ше на­ре­ку­ван „мал кли­нич­ки цен­тар“, па кол­ку тоа се­га ќе дој­де до израз?
ЗАФИРОВСКИ: Уште по­ве­ќе, би­деј­ќи вре­ме­то за че­ка­ње во на­ша­та ин­сти­ту­ци­ја, од при­ем на па­ци­ентот до пра­ве­ње на си­те нај­со­фи­сти­ци­ра­ни ис­пи­ту­ва­ња не­ма да би­де по­дол­го од два ча­са. Ние има­ме на­ша ми­кро­би­о­ло­ги­ја, ренд­ген­ска ди­јаг­но­сти­ка, на­ши уш­ни ле­ка­ри, спи­ро­ме­три­ја, алер­го­ло­ги­ја, би­о­хе­ми­ја и си­те ис­пи­ту­ва­ња. Прес­ме­тав­ме де­ка за не­кол­ку ча­са мо­же­ме да на­пра­ви­ме пре­ку 100 ис­пи­ту­ва­ња, оние што се по­треб­ни. За се­кое де­те не се пра­ват си­те ис­пи­ту­ва­ња, но мо­же да на­пра­ви­ме го­лем број ис­пи­ту­ва­ња кои ќе по­мог­нат да по­ста­ви­ме точ­на ди­јаг­но­за и де­те­то да се ле­ку­ва со нај­со­вре­ме­ни про­то­ко­ли кои ние ги во­ве­дов­ме по на­ши­те пре­стои над­вор од Ма­ке­до­ни­ја.

Има ли но­ви­ни во апа­ра­ти­те, во опре­ме­но­ста?

ЗАФИРОВСКИ: Тоа бе­ше цел­та, освен гра­деж­но ин­сти­ту­ци­ја­та да би­де опре­ме­на и со но­ви апа­ра­ти. Еве, на­ши­от ренд­ген кој дол­го, дол­го слу­же­ше, е сме­нет, има­ме нов апа­рат, но­ва ренд­ге­но­ско­пи­ја, то­мо­гра­фи­ја, но­ви ехо-апа­ра­ти, на за­до­волс­тво на на­ши­те ко­ле­ги. Пе­ри­о­дот од три го­ди­ни, до­де­ка се гра­де­ше ин­сти­ту­тот „Коз­ле“ го иско­ри­стив­ме да се еду­ци­ра­ме над­вор од Ма­ке­до­ни­ја. Се­га мо­же­ме да ра­бо­ти­ме на нај­со­вре­ме­ни апа­ра­ти. Тоа, пак, зна­чи по­ма­ла тра­у­ма за де­ца­та, по­мал­ку ин­ва­зив­ни ме­то­ди, за­до­волс­тво на де­ца­та и за­до­волс­тво на до­кто­ри­те за по­ста­ву­ва­ње на точ­на ди­јаг­но­за, што ќе зна­чи и ле­ку­ва­ње во ви­стин­ска смис­ла. Од­нос­но, ви­стин­ска ди­јаг­но­за, ви­стин­ски лек и де­ца­та по­мал­ку ќе пре­сто­ју­ва­ат во бол­ни­ца. На­ша цел е са­мо де­ца­та што има­ат по­те­шко за­бо­лу­ва­ње да би­дат на бол­нич­ко ле­ку­ва­ње, а сѐ она што ќе мо­же, да би­де ле­ку­ва­но ам­бу­лант­ски, за да не тр­пат де­ца­та тра­у­ма од пре­сто­јот во бол­ни­ца.

Не­ма не­кој во Скоп­је, па и по­ши­ро­ко во зем­ја­та, што не­мал кон­такт или што не по­ба­рал по­мош во „Коз­ле“. Има ли но­ви­ни од ас­пект на пер­со­на­лот, ка­ко се од­ви­ва при­род­на­та за­ме­на на ге­не­ра­ци­и­те?

ЗАФИРОВСКИ: Чо­веч­ки­от фа­ктор е еден од нај­бит­ни­те. Јас ка­ко до­ктор по­дол­го вре­ме сум ди­ре­ктор, а на си­те ме­на­џер­ски кур­се­ви и до­ма и во странс­тво глав­но бе­ше пра­ша­ње­то ка­ко да се на­пра­ви до­бра стра­те­ги­ја за пре­од­на­та фа­за. По­ста­ри­те до­кто­ри ќе за­ми­нат во пен­зи­ја, но за­тоа се еду­ци­ра­ат но­ви мла­ди до­кто­ри кои си­те нас еден ден ќе тре­ба да нѐ за­ме­нат. Ние тоа го иско­ри­стив­ме овие го­ди­ни, и прет­ход­но се еду­ци­рав­ме, но про­гра­ма­та на Ми­ни­стерс­тво­то за здрав­ство бе­ше иде­ал­на за нас, без да пла­ќа­ме, комп­лет­но по­кри­е­на од Ми­ни­стерс­тво­то – од пре­сто­јот, до еду­ка­ци­ја­та, до на­о­ѓа­ње на мен­тор – и на­ши­те ко­ле­ги од еден до три ме­се­ци ми­наа во во­деч­ки­те цен­три во Ита­ли­ја, во Сло­ве­ни­ја, во Тур­ци­ја, во Ср­би­ја, во Гер­ма­ни­ја. Таа еду­ка­ци­ја ќе про­дол­жи и по­на­та­му, пре­ку 60 про­цен­ти од на­ши­те до­кто­ри – спе­ци­ја­ли­сти, а тоа се око­лу 26 спе­ци­ја­ли­сти, има­ат ми­на­то пер­и­од во во­деч­ки­те цен­три во странс­тво. Од тоа про­из­ле­гоа и но­ви ме­то­ди, ние сме пр­ва кли­ни­ка во овој дел од Бал­ка­нот која ќе во­ве­де пе­ди­ја­три­ска ла­бо­ра­то­ри­ја за ноќ­на ап­неа и но­ва ринг-ме­то­да, се ра­бо­ти за не­ин­ва­зив­ни ме­то­ди кои ќе ни по­мог­нат за ле­ку­ва­ње на де­ца­та со рес­пи­ра­тор­ни за­бо­лу­ва­ња.

Кол­кав е ка­па­ци­те­тот на но­ва­та бол­ни­ца?

ЗАФИРОВСКИ: Но­ви­от ка­па­ци­тет из­не­су­ва око­лу 110 де­ца што тре­ба да би­дат бол­нич­ки ле­ку­ва­ни. Но, она што е важ­но е тоа што по­ра­но имав­ме ка­па­ци­тет за 100 до 120 де­ца, а са­мо 35 де­ца да би­дат бол­нич­ко ле­ку­ва­ни во при­сус­тво на мај­ки­те, а се­га си­те 110 де­ца ќе би­дат со мај­ка-при­друж­ник. Има дво­кре­вет­ни и ед­но­кре­вет­ни со­би кои ги ис­пол­ну­ва­ат си­те ус­ло­ви за ед­на европ­ска бол­ни­ца, од ин­тер­нет-вр­ска до си­те по­мош­ни средс­тва и бу­квал­но, бол­ни­ца­та сѐ по­ве­ќе за­ли­чу­ва на ед­на игро­те­ка. Ние на­пра­вив­ме ед­на еду­ка­ци­ја со во­деч­ка­та аме­ри­кан­ска кли­ни­ка „Џон Хоп­кинс“ за пре­вен­ци­ја на стре­сот кај де­ца­та до­де­ка се во бол­ни­ца. Тоа вро­ди со плод, па се­га до­кто­ри­те и пер­со­на­лот се еду­ци­ра­ни ка­ко да при­ста­пат кон де­ца­та за да не се пла­шат и ако тре­ба по­втор­но да дој­дат да не­ма­ат страв де­ка одат во бол­ни­ца.

Кол­ку е ва­жен тој кон­такт со мај­ка­та при ле­ку­ва­ње­то? Вли­јае ли те­ра­пи­ски?

ЗАФИРОВСКИ: Вли­јае. Ако мај­ка­та му ве­ру­ва на до­кто­рот, ако се на­пра­ват си­те тие под­го­то­вки де­те­то да не ја до­жи­ву­ва бол­ни­ца­та ка­ко стрес, тоа зна­чи по­ве­ќе од 50 про­цен­ти во из­ле­ку­ва­ње­то на бо­ле­ста. Ако мај­ка­та ве­ру­ва во те­ра­пи­ја­та на до­кто­рот, ќе ја спро­ве­ду­ва. За­тоа по­сто­ја­но ин­си­сти­ра­ме де­ка не е са­мо тоа да се на­пи­ше те­ра­пи­ја­та, да се да­дат ле­ко­ви­те. Тие кол­ку и да се до­бри, ако па­ци­ен­тот не ги при­фа­ти и не при­ме­ни ,ако не ве­ру­ва во на­ша­та те­ра­пи­ја, не­ма да има до­бра кон­тро­ла врз бо­ле­ста и авто­мат­ски ќе зна­чи де­ка ќе не­ма­ме до­бра со­ра­бо­тка, а тоа е важ­но за да се из­ле­чи па­ци­ен­тот. По­сто­ја­но ра­бо­ти­ме на еду­ка­ци­ја­та на мај­ки­те за спро­ве­ду­ва­ње на те­ра­пи­ја­та. Има­ме мно­гу ин­ха­ла­тор­на те­ра­пи­ја за ко­ја мо­ра да се об­јас­ни ка­ко да се спро­ве­де, не е са­мо да се ка­же „еве ви ин­ха­ла­тор, еве ви го ле­кот, на­пра­ве­те го тоа“. За­тоа, уште ед­наш наг­ла­су­вам, мно­гу е важ­но на па­ци­ен­тот да му се об­јас­ни ка­ко да ја спро­ве­ду­ва те­ра­пи­ја­та, ка­ко ќе вли­јае таа те­ра­пи­ја, за да знае што пра­ви.

Збо­ру­ва­ме за те­ра­пи­ја, за бе­ло­дроб­ни бо­ле­сти, ми се на­мет­ну­ва пра­ша­ње­то за упо­тре­ба­та на ан­ти­би­о­ти­ци­те?

ЗАФИРОВСКИ: Има слу­чаи на де­ца што дош­ле кај нас, а ве­ќе има­ат ис­пи­е­но по­ве­ќе од пет-шест раз­лич­ни ви­до­ви ан­ти­би­о­ти­ци. Ка­ко до­ктор, са­кам да ка­жам де­ка 90 про­цен­ти од си­те овие ин­фек­ции се ви­рус­ни и де­ка не­ма ни­ка­ква по­тре­ба од ан­ти­би­от­ска те­ра­пи­ја. Зна­е­ме де­ка ро­ди­те­ли­те најм­но­гу ги пла­ши тем­пе­ра­ту­ра­та. Но, таа е по­зи­ти­вен знак, де­ка де­те­то има до­бар иму­но­ло­шки си­стем, се бо­ри со ви­ру­сот и тоа не тре­ба да би­де при­чи­на вед­наш да поч­ну­ва­ме со ан­ти­би­от­ска те­ра­пи­ја. Тре­ба да се да­де ан­ти­пи­ре­тик, да се зго­ле­ми вне­су­ва­ње­то теч­но­сти, да се да­дат по­ве­ќе ви­та­ми­ни, па ако по по­ве­ќе де­но­ви не­ма на­ма­лу­ва­ње на тем­пе­ра­ту­ра­та или поч­ну­ва да се комп­ли­ци­ра, има по­ја­ва на каш­ли­ца, на се­крет, то­гаш, се­пак, да се пој­де до ма­ти­чен ле­кар и ако има по­тре­ба да се упа­ти до на­ши­от Ин­сти­тут. Ду­ри по­тоа да се за­поч­не со ан­ти­би­от­ска те­ра­пи­ја, по на­пра­ве­ни ми­кро­би­о­ло­шки ис­пи­ту­ва­ња и ан­ти­би­о­грам. Де­ца­та со го­ди­ни се ле­ку­ва­ат без да се раз­мис­ли да­ли има­ат не­кое ато­пи­ско, алер­ги­ско за­бо­лу­ва­ње. Уште ед­наш да апе­ли­рам, кај ан­ги­на ко­ја дол­го се ле­чи, а не­ма ус­пех и се по­вто­ру­ва, се­ко­гаш тре­ба да се на­пра­ви еден про­фил на алер­ги­ски­от ста­тус. Да се упа­ти до на­ши­от ин­сти­тут и со зе­ма­ње на анам­не­за и со со­од­вет­ни ис­пи­ту­ва­ње да се ви­ди да­ли има де­те­то не­кое ато­пи­ско за­бо­лу­ва­ње, да­ли има алер­ги­ја на гор­ни­те или на дол­ни­те диш­ни па­ти­шта, да се на­пра­ват алер­го­те­сто­ви и да се про­дол­жи со ле­ку­ва­ње.

По ан­ти­би­о­ти­ци­те, вто­ро­то пра­ша­ње е упо­тре­ба­та на хо­ме­о­пат­ски­те ле­ко­ви, кои сѐ по­ве­ќе нав­ле­гу­ва­ат во Ма­ке­до­ни­ја. Да­ли вие ка­ко ин­сти­тут ги ко­ри­сти­те?

ЗАФИРОВСКИ: Хо­ме­о­па­ти­ја­та ка­ко те­ра­пев­тско средс­тво си има свое ме­сто во ме­ди­ци­на­та и ние не­ма­ме ни­што про­тив. Но са­ка­ме да истак­не­ме де­ка хо­ме­о­пат­ски­те ле­ко­ви тре­ба да има­ат ли­цен­ца и да до­а­ѓа­ат од со­од­вет­ни лу­ѓе кои се еду­ци­ра­ни за хо­ме­о­пат­ско ле­ку­ва­ње. Де­не­ска на ин­тер­нет се чи­та с и се­што, осо­бе­но мај­ки­те, ро­ди­те­ли­те, па мис­лат де­ка хо­ме­о­па­ти­ја­та е ма­ги­ско стап­че што ќе ги из­ле­чи си­те бо­ле­сти. Зна­е­ме де­ка хо­ме­о­па­ти­ја­та се зло­у­по­тре­бу­ва пре­ку ле­ко­ви кои не­ма­ат ли­цен­ца и ни­кој не знае ка­ков со­став има­ат тие хо­ме­о­пат­ски ле­ко­ви. Зна­чи, де­те­то пр­во тре­ба да би­де прег­ле­да­но од ма­ти­чен ле­кар, да се ис­пра­ти во ин­сти­ту­ци­ја, а хо­ме­о­пат­ски­те ле­ко­ви се са­мо ед­но на­до­пол­ну­ва­ње, по­мош­но средс­тво. Се­пак, тие ле­ко­ви тре­ба да ги да­ва чо­век што се раз­би­ра од нив и да би­дат зе­ме­ни од ап­те­ка.

Ка­ко екс­перт по бе­ло­дроб­ни за­бо­лу­ва­ња, Вие сте и автор на две кни­ги кои се од­не­су­ва­ат на ае­ро­за­га­ду­ва­ње­то, кое во мо­мен­тов е акту­е­лен е проб­лем.

ЗАФИРОВСКИ: Ае­ро­за­га­ду­ва­ње­то де­фи­ни­тив­но вли­јае на за­бо­лу­ва­ња­та. Маг­ла­та, смо­гот, го­ле­ма­та кон­цен­тра­ци­ја на сул­фур дво­о­ксид, се­то тоа вли­јае на диш­ни­те па­ти­шта. Бе­ли­те дро­бо­ви се единс­тве­ни­те ор­га­ни на чо­ве­кот што се во ди­ре­ктен над­во­ре­шен кон­такт пре­ку воз­ду­хот. Но, ае­ро­за­га­ду­ва­ње­то е дел од си­те ур­ба­ни сре­ди­ни, гра­до­ви и ме­тро­по­ли.

Тоа што тре­ба да го сме­ни­ме не е са­мо да из­ле­гу­ва­ме на ме­ди­у­ми­те и да ба­ра­ме да го на­ма­ли­ме ае­ро­за­га­ду­ва­ње­то. Се­кој со сво­ја по­стап­ка тре­ба да да­де ли­чен при­до­нес, тре­ба да се ко­ри­сти јав­ни­от пре­воз, зна­е­ме де­ка нај­го­ле­ма­та еми­си­ја на ЦО2 е од авто­мо­би­ли­те. Де­не­ска во Скоп­је не­ма авто­мо­бил во кој се во­зат по­ве­ќе од двај­ца лу­ѓе. За ае­ро­за­га­ду­ва­ње­то сме од­го­вор­ни си­те ка­ко гра­ѓа­ни. Ка­па­ци­те­ти­те се тие, се во­ве­ду­ва­ат еко­ло­шки за­ко­ни што ќе нѐ за­шти­тат од ае­ро­за­га­ду­ва­ње­то што го пра­ват ин­ду­стри­ски­те об­је­кти, но за­га­ду­ва­ње­то мо­ра да го на­ма­ли­ме најм­но­гу со ли­чен при­мер.

Пре­по­ра­ка­та е таа – си­те во ја­вен пре­воз, мо­же да се оди и пеш, па и не­кол­ку ки­ло­ме­три, тоа е бла­го­при­јат­но и за здрав­је­то. Ка­ко чо­век, пе­ди­ја­тар, пул­мо­лог, по­со­чу­вам – тоа што мо­же­ме ние да го на­пра­ви­ме е да ги оста­ви­ме авто­мо­би­ли­те, да ко­ри­сти­ме ја­вен пре­воз и за ви­кен­ди­те да из­ле­зе­ме над­вор од гра­дот.

Раз­го­ва­ра­ше: Наум Стоилковски
Фо­то: Ѓор­ги Ли­чов­ски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.