Елитистите во паника: „Обичните“ пак ќе ги казнат­

„Ели­тиз­мот е на­зив за иде­о­ло­гии и за дви­же­ња кои се ба­зи­ра­ат на убе­ду­ва­ње­то де­ка од­лу­ки­те, упра­ву­ва­ње­то или вла­ста во не­кое оп­штес­тво, ор­га­ни­за­ци­ја или др­жа­ва, мо­ра да би­де огра­ни­че­но иск­лу­чи­во на при­пад­ни­ци­те на не­го­ва­та ели­та, од­нос­но на по­е­дин­ци кои од неј­зи­ни­те ‘обич­ни’ при­пад­ни­ци се истак­ну­ва­ат по по­тек­ло­то, ма­те­ри­јал­но­то бо­гат­ство, обра­зо­ва­ни­е­то, по фи­зич­ки­те или по мен­тал­ни­те спо­соб­но­сти. Та­кви­от став се оправ­ду­ва со твр­де­ње­то де­ка ‘обич­ни­от на­род’ не­ма ин­те­ле­кту­ал­ни или мо­рал­ни ква­ли­те­ти, од­нос­но фи­нан­си­ска не­за­вис­ност, кои би му овоз­мо­жи­ле да но­си од­лу­ки за оп­што до­бро, од­нос­но, де­ка на не­го­во­то рас­у­ду­ва­ње мо­же да се вли­јае со по­тку­пу­ва­ње и со кра­тко­роч­но за­до­во­лу­ва­ње на по­тре­би­те“.

Ова не е опис на исто­ри­ја­тот или на дејс­тву­ва­ње­то на чел­ни­ци­те и на ју­риш­ни­ци­те на СДСМ. Не. За нив­на жал, ова е (од збор до збор) нај­при­фа­те­на­та и нај­у­по­тре­бу­ва­на­та свет­ска те­о­ри­ја за ели­тиз­мот, во ко­ја, пак, пла­стич­но ни се опи­шу­ва две и пол де­це­ни­ско­то дејс­тву­ва­ње на оваа ма­ке­дон­ска по­ли­тич­ка пар­ти­ја. Не­ба­ре не­кој от­стра­на гле­дај­ќи го нив­но­то од­не­су­ва­ње опи­шал и пре­пи­шал кои се прин­ци­пи­те врз кои се те­ме­ли и кои се по­сту­ла­ти­те врз кои функ­ци­о­ни­ра СДСМ во Ма­ке­до­ни­ја. Фра­пант­но или не, но пре­пи­ша­но е бу­квал­но, од збор до збор. Уште ед­на од ос­нов­ни­те ка­ра­кте­ри­сти­ки на ели­тиз­мот е за­тво­ре­но­ста, ко­ја про­ду­ци­ра при­род­но соз­да­ва­ње на сопс­твен, не­ре­а­лен свет и на впе­ча­то­ци за оп­кру­жу­ва­ње­то т.е. сопс­тве­на­та др­жа­ва и уште по­по­губ­но – сопс­тве­ни­от на­род. Ова е уште ед­на сил­на осо­би­на на пар­ти­ја­та од се­га­шен „Па­вел Ша­тев“. Не­поз­на­ва­ње­то на сопс­тве­ни­от на­род, пак, се дол­жи ток­му на оваа ви­со­ко­це­не­та ка­ра­кте­ри­сти­ка во нив­ни­те ре­до­ви. Зо­што и би го за­поз­на­ле овој „оби­чен“ свет, кој нив­ни­те ју­риш­ни­ци, вле­зе­ни во ели­ти­стич­ки­от филм за сопс­тве­на­та лаж­на су­пе­ри­ор­ност, по­сто­ја­но ба­ра­ат пов­ла­стен ста­тус за се­бе и го спо­ре­ду­ва­ат на­ро­дот со ов­ци и со сто­ка…

И ста­ро и мла­до све­до­чи за ели­тиз­мот…

„Ре­сав­ска­та шко­ла“ на пре­пи­шу­ва­ње, ба­зи­ра­на на мрз­ли­во­ста на „из­бра­ни­те“, очиг­лед­но по­втор­но до­а­ѓа до израз во СДСМ. Чув­ство­то е де­ка тол­ку се жел­ни да би­дат ели­ти­сти и по­и­на­кви од оста­то­кот на „обич­ни­те“ смрт­ни­ци, што на­ши­те со­ци­јал­де­мо­кра­ти, ед­но­став­но, са­мо го пре­пи­ша­ле и на ли­це ме­сто во Ма­ке­до­ни­ја го при­ме­ни­ле свет­ски­от опис на ели­стист. Ба­шка, не би им би­ло прв­пат. Пре­пи­шу­ваа и пре­пи­шу­ва­ат про­гра­ми, ло­гоа, из­бор­но мо­то. Зо­што не би го пре­пи­ша­ле и оте­ло­тво­ри­ле и опи­сот на она кон што теж­не­ат и што со­ну­ва­ат да би­дат, или да ста­нат? Па и Мајкл Џе­ксон са­ка­ше да би­де ист ка­ко Да­ја­на Рос, не­ли…

За изо­ли­ра­но­ста и за са­мо­бен­ди­са­но­ста на „си­но­крв­ни­те“ се рас­ка­жу­ва одам­на, но нај­бол­но е ко­га ќе се отво­ри поз­нат ле­ви­чар од сопс­тве­ни­те ре­до­ви, или пак, поз­на­вач на со­стој­би­те и ко­а­ли­ци­ски парт­нер кој ги поз­на­ва и сле­ди со де­це­нии. По­точ­но, два­е­сет и пет го­ди­ни. Вто­ри­от е Сто­јан Ан­дов, пр­ви­от ма­ке­дон­ски пре­тсе­да­тел на Со­бра­ни­е­то и дол­го­го­ди­шен ко­а­ли­ци­ски парт­нер. Чо­ве­кот што од­лич­но го поз­на­ва прет­ход­ни­от, не­при­кос­но­вен ли­дер на со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те, во ин­терв­ју, искре­но ги по­со­чи Зо­ран За­ев и се­гаш­но­то ра­ко­водс­тво на СДСМ ка­ко бед­на по­ли­тич­ка ко­пи­ја на пар­ти­ја­та на Цр­вен­ков­ски од ‘90-ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век.

,,СДСМ, исто та­ка, е мно­гу за­тво­рен за су­ге­стии и лу­ѓе­то око­лу За­ев се единс­тве­ни­те што од­лу­чу­ва­ат. Гре­шка на се­гаш­но­то ра­ко­водс­тво на СДСМ е и тоа што не се ди­стан­ци­раа од си­сте­мот на вла­де­е­ње на нив­на­та пар­ти­ја од ‘90-ти­те, а во се­ќа­ва­ње­то на на­ро­дот не е из­бри­шан тој пер­и­од ко­га не­ма­ше вла­де­е­ње на пра­во­то“, ве­ли чо­ве­кот кој ми­на де­це­нии во ко­а­ли­ци­ја со по­пу­лар­ни­от „па­па“, а се­га е де­жу­рен кри­ти­чар на акту­ел­на­та власт.

Ли­бе­ра­лот Ан­дов, ме­ѓу дру­го­то, го откри­ва за­тво­ре­ни­от на­чин на дејс­тву­ва­ње на СДСМ, јав­на тај­на за пар­ти­ја­та во ко­ја од­лу­ки­те ги но­сат не­кол­ку­ми­на „од­бра­ни“. Се­гаш­на­та вр­ху­шка ја зна­е­ме, а со тоа и по­греш­но­ста на нив­ни­те не­бу­лоз­ни ре­ше­ни­ја за ду­зи­на че­ко­ри, осо­бе­но штет­ни за др­жа­ва­та, но и за са­ма­та пар­ти­ја ка­ко по­ли­тич­ки суб­јект. Со­се­ма слу­чај­но, на ста­ри­от ли­бе­ра­лен волк му се на­до­вр­за еден млад опо­зи­ци­ски ко­лум­нист и ле­ви­чар, но ви­стин­ски, не ка­ко са­мо­дек­ла­ри­ра­ни­те ле­ви­ча­ри од СДСМ. Ивор Миц­ков­ски, чо­ве­кот што сво­е­вре­ме­но бе­ше и дел од пар­ти­ска­та при­каз­на, удри по акту­ел­на­та вр­ху­шка. Им нај­а­ви но­ва про­паст и ка­та­стро­фа, но не за­бо­ра­ви да спо­ме­не не­што и за нив­на­та са­мо­и­зо­ла­ци­ја, т.е. за за­тво­ре­но­ста на чел­ни­ци­те.

„Исто­ри­ја­та ќе по­ка­же ка­ко сит­ни ду­ши и за­маг­ле­ни гла­ви од­браа по­греш­ни па­ти­шта, но мал­ку што вре­ди исто­ри­ја­та на гу­бит­ни­ци­те“, пи­шу­ва Миц­ков­ски за СДСМ и за акту­ел­ни­те по­те­зи на чел­ни­ци­те. Тој до­да­ва де­ка гле­да пре­го­ле­ми заб­лу­ди кај оние што се за­мис­лу­ва­ат де­ка се не­ка­ква про­гре­сив­на си­ла во оп­штес­тво­то, а всуш­ност се са­мо­и­зо­ли­ра­ни и ве­ќе пре­поз­на­е­ни ка­ко не­ре­ал­ни и не­ре­ле­ват­ни.

Сдсмов­ски окси­мо­рон: Ели­ти­сти чо­ве­ко­љуп­ци

Иа­ко ге­не­ра­ци­ски ги де­ли ре­чи­си по­ло­ви­на век, и Ан­дов и Миц­ков­ски се на иста ли­ни­ја око­лу дејс­тву­ва­ње­то на пар­ти­ја­та и неј­зи­на­та за­тво­ре­ност за про­ме­ни и око­лу од­бив­но­ста кон прис­по­со­бу­ва­ње на ка­кви би­ло про­ме­ни.

Во сли­чен кон­текст е и ед­на те­о­ри­ја, ко­ја ин­те­ли­ген­ци­ја­та ја тол­ку­ва ка­ко прис­по­со­бу­ва­ње на но­во­на­ста­на­ти­те си­ту­а­ции. Це­лос­на­та со­ци­јал­де­мо­крат­ска не­прис­по­соб­ли­вост и ста­тич­ност, пак, во­оп­што не одат во при­лог на нив­на­та те­о­ри­ја за ели­тиз­мот. Од дру­га стра­на, пак, мо­же­би ин­те­ле­кту­ал­ни­те и мо­рал­ни­те ква­ли­те­ти не се она што ги од­де­лу­ва на­ши­те ели­ти­сти од „обич­ни­от на­род“. Да­ли во нив­ни­от слу­чај по­дел­ба­та се одре­ду­ва са­мо спо­ред при­пад­но­ста кон пар­ти­ја­та, или спо­ред по­тек­ло­то во те­о­ри­ја­та за ели­тиз­мот? Во овој слу­чај, нив­ни­от ели­ти­зам сѐ по­ве­ќе на­ли­ку­ва на мо­рал­но-по­ли­тич­ки ни­хи­ли­зам, во кој се не­ги­ра­ат си­те во­ста­но­ве­ни по­ли­тич­ки и оп­штес­тве­ни вред­но­сти кои не мо­жат да се ба­зи­ра­ат на ни­ка­кви ра­ци­о­нал­ни ар­гу­мен­ти.

А за да би­де Ма­ке­до­ни­ја единс­тве­на, ма­кар по не­што, во овој ели­ти­стич­ки филм кај нас ме­ѓу глав­ни­те рол­ји се и гра­ѓан­ски­те ор­га­ни­за­ции или т.н НВО. Ве­ру­ва­ле или не, но оние што дек­ла­ра­тив­но и ста­ту­тар­но се за­ла­га­ат за чо­ве­ко­ви пра­ва и сло­бо­ди, во се­бе кри­јат и не­гу­ва­ат ели­ти­стич­ки дух и ели­ти­стич­ки ас­пи­ра­ции. Не­кои и не ги ни кри­јат, ка­ко Нај­чев­ска, Мил­чин и ду­зи­на дру­ги „гра­ѓан­ски акти­ви­сти“ кои со те­кот на го­ди­ни­те го откри­ја сво­јот ви­стин­ски лик и ста­наа дел од СДСМ, не­кои и пра­те­ни­ци и чел­ни­ци. Со овој чин пар­ти­ја­та да­де уште еден, скро­мен при­до­нес во ен­дем­ска­та раз­но­вид­ност на Ма­ке­до­ни­ја. Бла­го­да­ре­ние на нив, ние сме екск­лу­зив­ни има­те­ли на единс­твен оп­штес­тве­но-по­ли­тич­ки вид на ели­ти­сти-чо­ве­ко­љуп­ци, окси­мо­рон­ски по­им кој откри­ва ли­ца кои јав­но ги за­ста­пу­ва­ат си­те ели­ти­стич­ки прин­ци­пи, осо­бе­но за обич­ни­те смрт­ни­ци кои се ви­нов­ни за сѐ што се слу­чу­ва во др­жа­ва­та, по­ра­ди тоа што не раз­би­ра­ле ни­што, а од дру­га ста­на се или би­ле чел­ни­ци на хел­син­шки ко­ми­те­ти, фон­да­ции отво­ре­ни оп­штес­тва и што ли не. Нес­по­и­во и не­ло­гич­но, но не и не­ос­твар­ли­во. Ба­рем во ре­до­ви­те на СДСМ. Ед­но, пак, де­фи­ни­тив­но ги спо­ју­ва – ме­ѓу нив има мно­гу са­мо­на­ре­че­ни ин­ди­ви­ду­ал­ци, ин­те­ле­кту­ал­ци и про­фе­со­ри. Ин­ди­ви­ду­ал­ци не мо­жат да би­дат би­деј­ќи дејс­тву­ва­ат во ја­то, а про­фе­сор­ска­та по­вр­за­ност со пар­ти­ја­та е поз­нат факт, де­те­кти­ран и поз­нат во ре­ги­о­нот, не са­мо во Ма­ке­до­ни­ја. „Тоа е пар­ти­ја, ко­ја слич­но ка­ко и си­те дру­ги ле­ви­чар­ски на Бал­ка­нот, се пот­пи­ра на про­фе­со­ри­те на фа­кул­те­ти­те за оп­штес­тве­ни на­у­ки и нас­лед­ни­ци на по­ра­неш­на­та ко­му­ни­стич­ка ели­та“ – ва­ка сло­ве­неч­ки­от но­ви­нар Јо­же Биш­чак од нив­ни­от нај­ти­ра­жен не­дел­ник „Ре­пор­тер“ го опи­ша ма­ке­дон­ски­от СДСМ.

Нив­на­та по­вр­за­ност, пак, со т.н. нев­ла­ди­ни ор­га­ни­за­ции или НВО, кои не­ко­гаш во ид­ни­на ко­га со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те ќе по­бе­дат на из­бо­ри (ако до­то­гаш не ис­чез­нат од по­ли­тич­ка­та сце­на) де­фи­ни­тив­но ќе мо­ра­ат да го сме­нат предз­на­кот „нев­ла­ди­ни“, е до­бро опи­ша­на во аме­ри­кан­ска­та истра­жу­вач­ка сто­ри­ја на еми­нент­на­та „Неш­нел рив­ју“ за со­стој­би­те во Ма­ке­до­ни­ја. Авто­рот Џеј Норд­лин­гер, кој ми­на два ме­се­ца кај нас во април и во мај го­ди­на­ва, ве­ли де­ка Џорџ Со­рос ја имал уло­га­та на тро­јан­ски коњ во др­жа­ва­та, кој се­га пре­рас­нал во окто­под. За пос­тко­му­ни­стич­ки­от СДСМ, Норд­лин­гер отво­ре­но ве­ли: „Да­ли овие мом­ци се ко­му­ни­сти во ср­це­то? По­ве­ро­јат­но се опор­ту­ни­сти, за­ин­те­ре­си­ра­ни за моќ, кон­тро­ла и за власт. Кон­зер­ва­тив­ци­те во Ма­ке­до­ни­ја по­грд­но ги на­ре­ку­ва­ат ко­му­ња­ри, збор кој на­ве­ду­ва де­ка тие се се­ми­ко­му­ни­сти кои збо­ру­ва­ат за со­ци­јал­ни идеи, а ре­ал­но са­мо са­ка­ат да би­дат на власт“.

Пан­дов: Ком­со­мол­ци и де­ца на ко­му­ни­стич­ки функ­ци­о­не­ри

На­ро­дот е се­ко­гаш во пра­во со сво­и­те по­го­вор­ки, па та­ка и овој пат, ве­ли ана­ли­ти­ча­рот Але­ксан­дар Пан­дов, кој во поз­на­та­та „кру­ша под кру­ша па­ѓа“, гле­да де­ка се­га под Цр­вен­ков­ски, ни пад­на За­ев!

ПАНДОВ: Прем­но­гу оп­ти­ми­стич­ко бе­ше ве­ру­ва­ње­то де­ка оној што учел од Цр­вен­ков­ски и исти­от му бил идол, ќе би­де раз­ли­чен од учи­те­лот. Но, ба­рем да е та­ка. Гле­да­но од вре­мен­ска ди­стан­ци­ја, сфа­ќа­ме де­ка За­ев е са­мо лош обид за ко­пи­ја на Цр­вен­ков­ски. Се­пак, не­што и на­у­чил, а тоа е жи­ве­е­ње­то во свет над­вор од ре­ал­но­ста и, се­ка­ко, ни­ка­ков до­пир со на­ро­дот. Да се по­тсе­ти­ме, СДСМ е пар­ти­ја соз­да­де­на од ка­дри на елит­на­та ко­му­ни­стич­ка мла­ди­на, по­точ­но, де­ца на ко­му­ни­стич­ки функ­ци­о­не­ри и цр­ве­ни ком­со­мол­ци. Си­те тие то­гаш, ка­ко и овие де­неш­ни­ве, ни­ка­ко не мо­жеа да сфа­тат и при­фа­тат де­ка на де­нот на гла­са­ње ед­на­кво вре­ди гла­сот и на зем­јо­де­ле­цот во Пе­ла­го­ни­ја и на про­фе­со­рот на пра­вен фа­кул­тет. От­та­му тие и не чув­ству­ваа ни­ка­ква по­тре­ба да се сим­нат до­лу на зем­ја и да на­пра­ват кон­такт со на­ро­дот, да го пра­ша­ат ка­ко му е и да­ли му тре­ба не­што. Не, тие ве­ру­ваа де­ка на­ро­дот по­стои за да гла­са за нив и му обр­ну­ваа вни­ма­ние са­мо пред из­бо­ри. Со за­ми­ну­ва­ње­то на Цр­вен­ков­ски од по­ли­тич­ка­та сце­на, си­те се на­де­вав­ме де­ка ко­неч­но во Ма­ке­до­ни­ја ќе до­би­е­ме автен­тич­на ма­ке­дон­ска ле­ви­ца, ко­ја ќе се бо­ри за по­го­ле­ми со­ци­јал­ни пра­ва и за по­го­ле­ми бе­не­фи­ции за ра­бот­ни­кот. За жал, све­до­ци сме де­ка се­га СДСМ функ­ци­о­ни­ра ка­ко во­е­на ми­ни­ор­га­ни­за­ци­ја во ко­ја сѐ е цен­тра­ли­зи­ра­но и од­лу­ки­те и по­ли­ти­ки­те ги но­сат са­мо мно­гу мал број лу­ѓе.

Пар­ти­ја­та се ра­ко­во­ди со же­лез­на ту­па­ни­ца, а лу­ѓе­то што жи­ве­ат во окол­ни­те згра­ди на нив­ни­от штаб, го­во­рат де­ка од згра­да­та на СДСМ по­сто­ја­но се слу­ша­ло де­ре­ње и хи­сте­рич­но пи­ште­ње. Са­ми­от За­ев се фа­ли де­ка имал бун­кер во згра­да­та и де­ка мно­гу че­сто спи­ел во не­го со сво­е­то обез­бе­ду­ва­ње! Ка­ко ре­зул­тат на сѐ, пог­лед­не­те го из­бо­рот на тех­нич­ки­те ми­ни­стри и за­ме­ни­ци. Од нај­а­ве­ни екс­пер­ти во сво­и­те об­ла­сти, до­бив­ме са­мо пос­луш­ни­ци на За­ев и на Ше­ќе­рин­ска. Тоа ли е се­га ели­та­та на СДСМ? Де­фи­ни­тив­но сум уве­рен де­ка за оваа ге­не­ра­ци­ја ле­ви­ча­ри вре­ме­то не­по­врат­но за­ми­на, но, се­ка­ко, по­стои на­деж де­ка по про­лет­ни­те из­бо­ри оваа ра­ко­вод­на по­ста­ва ќе за­ми­не во исто­ри­ја­та, а ќе се по­ја­ви нов млад ле­ви­чар кој ќе има си­ла, ви­зи­ја и зна­е­ње да ја обе­ди­ни ма­ке­дон­ска­та опо­зи­ци­ја и да ја на­пра­ви се­ри­оз­на по­ли­тич­ка си­ла во Ма­ке­до­ни­ја.

Пишува: Љупчо Цветановски
(Текст објавен во 171. број на неделникот „Република“, 11.12.2015)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.