Бечев: Кои се сега Македонци?

Ди­ми­тар Бе­чев е еден од нај­а­ктив­ни­те бу­гар­ски ана­ли­ти­ча­ри. Тој е шеф на со­фи­ска­та кан­це­ла­ри­ја на Европ­ски­от цен­тар за над­во­реш­ни ре­ла­ции. По­вр­зан е и со Сту­ди­и­те за Ју­го­и­сточ­на Евро­па на Уни­вер­зи­те­тот „Ок­сфрд“. Об­ја­ву­ва тру­до­ви по­вр­за­ни со бу­гар­ска­та вна­треш­на по­ли­ти­ка, но во ре­ги­о­нот е поз­нат ка­ко еден од нај­до­бри­те поз­на­ва­чи на бал­кан­ска­та по­ли­ти­ка. По­ра­ди не­го­ви­те ста­во­ви по­сто­ја­но е цел на ра­ди­ка­ли­те од си­те бал­кан­ски зем­ји. Не­ре­тко за ед­на иста те­за е кри­ти­ку­ван и од бу­гар­ска и од ма­ке­дон­ска стра­на. Во ин­терв­ју­то за „Ре­пуб­ли­ка“ го­во­ри за пос­лед­ни­те слу­чу­ва­ња во Бу­га­ри­ја, но и за од­но­си­те со Ма­ке­до­ни­ја.

Господине Бе­чев, при­чи­на­та за пос­лед­на­та си­ту­а­ци­ја во Бу­га­ри­ја е зго­ле­му­ва­ње­то на це­на­та на еле­ктрич­на­та енер­ги­ја, ме­ѓу­тоа, спо­ред сѐ, тоа е са­мо по­во­дот. Кои се ви­стин­ски­те при­чи­ни?
Бе­чев: Па, мис­лам де­ка ви­стин­ска­та при­чи­на е не­за­до­волс­тво­то кај на­се­ле­ни­е­то во Бу­га­ри­ја од еко­ном­ска­та со­стој­ба. Се­пак, не­кол­ку го­ди­ни има стаг­на­ци­ја, пла­ти­те не се зго­ле­му­ва­ат, пен­зи­и­те не се зго­ле­му­ва­ат. Ако ја ви­ди­те це­на­та на еле­ктрич­на­та енер­ги­ја во од­нос на дру­ги зем­ји во ЕУ, мо­же­би, е и нај­ни­ска, но ка­ко ре­ла­ти­вен дел од пла­ти­те и од пен­зи­и­те таа е сѐ пре­го­лем тро­шок и за­тоа се слу­чи тоа. Има го­ле­мо не­за­до­волс­тво од вла­да­та и од упра­ву­ва­ње­то на си­те по­ли­тич­ки пар­тии.

Што оче­ку­ва­ат лу­ѓе­то се­га од но­ва­та вла­да? Што мо­же да на­пра­ви таа? По­сто­јат ли ре­ал­ни шан­си да се на­ма­ли си­ро­ма­шти­ја­та и да се зго­ле­ми стан­дар­дот?
Бе­чев: За­ви­си на што мис­ли­те ко­га ви­ка­те „но­ва вла­да“. Ние, си­гур­но, ќе има­ме служ­бе­на вла­да, ко­ја ќе има мно­гу огра­ни­чен ман­дат, са­мо до из­бо­ри­те.

Го­во­рам за но­ва­та вла­да, ко­ја ќе би­де из­бра­на на пред­вре­ме­ни из­бо­ри, а не на тех­нич­ка­та при­вре­ме­на ад­ми­ни­стра­ци­ја.
Бе­чев: Ќе има оче­ку­ва­ња ток­му на пла­нот на еко­ном­ски­те со­стој­би. Да се зго­ле­мат лич­ни­те при­хо­ди, да има не­кој раз­вој, но тоа ќе би­де те­шко за­тоа што ре­чи­си си­гур­но ќе има­ме фраг­мен­ти­ран пар­ла­мент и не е јас­но кој ќе ор­га­ни­зи­ра ко­а­ли­ци­ја, да­ли ќе би­дат со­ци­ја­ли­сти­те или ќе би­де ГЕРБ на Бо­ри­сов. Кол­ку ќе трае но­ва­та вла­да, да­ли ќе ус­пее да го исте­ра це­ли­от свој ман­дат, и тоа е ле­ги­тим­но пра­ша­ње.

Не­кои од ана­ли­ти­ча­ри­те ве­лат де­ка мо­же да се на­пра­ви па­ра­ле­ла ме­ѓу Бу­га­ри­ја и Сло­ве­ни­ја. И ов­де ли е не­за­до­волс­тво­то го­ле­мо не са­мо од вла­де­јач­ка­та па­ри­ја ту­ку и од си­те пар­тии ге­не­рал­но.
Бе­чев: Да, си­те тие што се на ули­ца не се за­ло­жу­ва­ат за опо­зи­ци­ја­та, тие про­те­сти­ра­ат про­тив це­ли­от си­стем. Се­га има не­кои па­ро­ли за це­лос­на про­ме­на на пар­ти­ски­от си­стем, за нов Устав и слич­но. Тоа по­ка­жу­ва де­ка има го­ле­мо не­за­до­волс­тво не са­мо кон пар­ти­ски­от си­стем, ту­ку и кон це­ла­та тран­зи­ци­ја. Тоа е нај­бит­но­то што се слу­чу­ва.

Има ли не­ка­кви но­ви, мла­ди, све­жи по­ли­тич­ки си­ли во Бу­га­ри­ја, кои мо­жат да ја про­ме­нат се­гаш­на­та сли­ка на др­жа­ва­та?
Бе­чев: Не. Мно­гу е ра­но. Про­те­сти­те не ус­пе­а­ја да про­мо­ви­ра­ат не­кои но­ви ли­де­ри , но­ви си­ли, па ду­ри и не­кои но­ви пар­тии. Тие има­ат раз­ни ба­ра­ња и, пра­ктич­но, не­маа ни вре­ме за да се ор­га­ни­зи­ра­ат ка­ко не­ко­ја но­ва си­ла или не­ко­ја ал­тер­на­ти­ва. Тоа бе­ше и про­це­на на Вла­да­та, за­тоа таа под­не­се оста­вка, за да не доз­во­ли про­те­сти­те да стиг­нат до не­ко­ја но­ва фа­за ка­де што ќе има и не­кое по­ли­тич­ко прет­став­ниш­тво на де­мон­стран­ти­те.

Мо­же ли да се про­ме­ни не­што во од­но­си­те ме­ѓу Ма­ке­до­ни­ја и Бу­га­ри­ја. По но­ви­от по­че­ток, по­се­та­та на Бој­ко Бо­ри­сов на Скоп­је, Ни­ко­лај Мла­де­нов из­ја­ви де­ка се дви­жи­ме по до­бра па­те­ка, мо­же ли да се из­ме­сти оваа пос­лед­на си­ту­а­ци­ја ме­ѓу Скоп­је и Со­фи­ја?
Бе­чев: Па мис­лам не, ама ќе за­гу­би­ме вре­ме. Се­пак, 90 про­цен­ти од до­го­во­рот за до­бро­со­седс­тво бе­ше за­вр­шен. Пос­лед­на­та по­се­та на Бој­ко Бо­ри­сов бе­ше до­бар по­тег . Се­га не е јас­но кој ќе би­де со­го­вор­ни­кот на Гру­ев­ски ту­ка во Со­фи­ја до­де­ка да до­би­е­ме но­ва вла­да и нов пре­ми­ер. Те­шко ќе би­де да се оди на­пред. Та­ка ќе за­гу­би­ме мал­ку вре­ме, но, се­пак, се на­де­вам де­ка пра­ве­цот е ја­сен. Ли­де­рот на опо­зи­ци­ја­та Ста­ни­шев за вре­ме на сво­е­то вла­де­е­ње не­ма­ше не­ко­ја по­себ­на по­ра­ка за Ма­ке­до­ни­ја и не­ма­ше не­кој по­се­бен ин­те­рес што се­ко­гаш би­ло чуд­но за ме­не, ба­рем би­деј­ќи та­тко му е ро­ден та­му во ед­но се­ло кај Стру­ми­ца. Ста­ни­шев не го ин­те­ре­си­ра­ше тоа за вре­ме на не­го­во­то вла­де­е­ње, но ако ста­не пре­ми­ер, се­га ќе тре­ба се­га да се ан­га­жи­ра и со Ма­ке­до­ни­ја.

Во 2005 го­ди­на Ста­ни­шев бе­ше во Скоп­је, во по­се­та на то­гаш­ни­от пре­ми­ер Буч­ков­ски, и бе­ше раз­го­ва­ра­но за за­ед­нич­ка прос­ла­ва на Илин­ден­ско­то во­ста­ние, кое вие го на­ре­ку­ва­те Пре­о­бра­жен­ско во­ста­ние. Да­ли и ова е ед­но од спор­ни­те точ­ки во но­ви­от до­го­вор за прос­ла­ву­ва­ње­то на праз­ни­ци­те?
Бе­чев: Па, не­ма мно­гу од раз­го­во­рот што збо­ру­ва­ле во Скоп­је, си­гур­но има не­што спор­но, има та­му не­ко­ја кон­тро­вер­зи­ја. Не тре­ба да е тол­ку важ­но. Јас се­ко­гаш сум твр­дел де­ка не тре­ба да гле­да­ме низ исто­ри­ја­та и низ исто­ри­ски­те пра­ша­ња, ту­ку што мо­же­ме се­га да пра­ви­ме за­ед­но, во смис­ла на ин­фра­стру­кту­ра­та по гра­ни­ца­та, еко­ном­ски про­е­кти, за­ед­нич­ки про­е­кти итн., а исто­ри­ја­та да ја во­дат исто­ри­ча­ри­те. Се раз­би­ра, мо­же­би на крај на тој про­цес ќе се стиг­не до не­кои за­ед­нич­ки по­ра­ки во таа смис­ла.

Зо­што се кре­на тол­ка­ва тен­зи­ја за фил­мот „Тре­то по­лу­вре­ме“. Што е тоа што Ма­ке­до­ни­ја тол­ку ис­про­во­ци­ра кај Бу­га­ри­ја со фил­мот на Дар­ко Ми­трев­ски?
Бе­чев: Ви­де­те, тоа е дол­га при­каз­на. Има­ме ми­ни­стер за над­во­реш­ни ра­бо­ти, кој се за­ло­жу­ва­ше мно­гу за со­ра­бо­тка со Изра­ел. Се­пак, има­ше за­ед­нич­ки сед­ни­ци на две­те вла­ди. Ту­ка се зго­ле­му­ва­ше бро­јот на изра­ел­ски ту­ри­сти, се раз­ви­ва­ше се­ко­ја со­ра­бо­тка, ду­ри и на во­ен план. Зна­е­те де­ка во ју­ли има­ше го­лем те­ро­ри­стич­ки на­пад врз изра­ел­ски ту­ри­сти.
За­тоа фил­мот бе­ше про­тол­ку­ван ка­ко на­пад врз таа вла­да и врз неј­зи­на­та по­ли­ти­ка. Да­ли е тоа та­ка не знам и не мо­жам да ко­мен­ти­рам. Се­га мис­лам де­ка ви­стин­ска­та е де­ка тре­ба да се пре­зе­ме од­го­вор­ност во Бу­га­ри­ја за тоа што се слу­чу­ва­ло со ма­ке­дон­ски­те Евреи. И тоа не са­мо за ма­ке­дон­ски­те ту­ку и за тие во се­вер­на Гр­ци­ја и во Пи­рот (Ср­би­ја). За тоа тре­ба да се нај­де за­ед­нич­ка аген­да со прет­став­ни­ци со евреј­ска­та за­ед­ни­ца и во Ма­ке­до­ни­ја и во Изра­ел и во дру­ги­те зем­ји. И кол­ку што знам, има за­ед­нич­ка ини­ци­ја­ти­ва на ми­ни­стри­те за над­во­реш­ни ра­бо­ти По­пов­ски и Мла­де­нов, нив­ни­от срп­ски ко­ле­га и ко­ле­га­та Ара­мо­пу­лос од Гр­ци­ја за од­бе­ле­жу­ва­ње на хо­ло­ка­у­стот во март оваа го­ди­на, што, спо­ред ме­не, е мно­гу по­зи­тив­но и се на­де­вам де­ка и по­крај си­ту­а­ци­ја во Бу­га­ри­ја, тоа ќе се ос­тва­ри, тој чин на за­ед­нич­ко од­бе­ле­жу­ва­ње, за да се нај­де не­ко­ја оп­шта при­каз­на за тој пер­и­од.

Вие ги сле­ди­те и дру­ги­те ра­бо­ти, спо­рот за име­то ме­ѓу Ма­ке­до­ни­ја и Гр­ци­ја. Се­га не­ка­ко Бу­га­ри­ја се от­трг­на од Гр­ци­ја и ги сми­ри стра­сти­те со Скоп­је. Мо­же ли да оче­ку­ва­ме од Гр­ци­ја по­втор­но да се на­лу­ти на Бу­га­ри­ја?
Бе­чев: Не, мис­лам не мо­же. Зна­чи, ако ви­ди­ме не­ко­ја исто­ри­ска па­ра­ле­ла ко­га Бу­га­ри­ја ја приз­на Ма­ке­до­ни­ја под устав­но­то име во 1992 го­ди­на, има­ше мно­гу шпе­ку­ла­ции де­ка Гр­ци­ја ќе од­го­во­ри на не­ка­ков по­а­гре­си­вен на­чин, ме­ѓу­тоа не­ма­ше ни­што та­кво. На­про­тив, одев­ме на­пред кон еко­ном­ска со­ра­бо­тка, Гр­ци­ја ста­на не­кој наш прв еко­ном­ски парт­нер, а исто­то се слу­чу­ва­ше и со Ма­ке­до­ни­ја и со Гр­ци­ја. Та­ка што јас не оче­ку­вам не­кој та­ков од­го­вор, ка­ко што мис­ле­вте вие.

Око­лу пра­ша­ње­то на Ма­ке­дон­ци­те во Бу­га­ри­ја се чи­ни де­ка е сѐ по­мал тој при­ти­сок и од за­пад. Не мо­жам да го раз­би­рам тоа, зна­чи во Бу­га­ри­ја, ка­ко и во Гр­ци­ја, по­сто­јат грч­ки Ма­ке­дон­ци и бу­гар­ски Ма­ке­дон­ци?
Бе­чев: Па, за­ви­си што мис­ли­ме под Ма­ке­дон­ци, кои се се­га Ма­ке­дон­ци­те? Да­ли се тие 2000 по­е­дин­ци што се иден­ти­фи­ку­ва­ат ка­ко Ма­ке­дон­ци во Пи­рин­ска Ма­ке­до­ни­ја? Тоа е нај­тес­ни­от круг. Да­ли е це­ло­то на­се­ле­ние на Пи­рин­ска Ма­ке­до­ни­ја, ко­ја е приб­лиж­но 300.000 лу­ѓе, вклу­чу­вај­ќи го и на­ши­от пре­тсе­да­тел Плев­не­ли­ев, кој по­тек­ну­ва од Го­це Дел­чев? Или мис­ли­ме на си­те тие што се со ко­ре­ни од Ма­ке­до­ни­ја, што е при­лич­но го­лем круг. Ту­ка ко­го и да пра­ша­те во Со­фи­ја на ули­ци­те има не­што од Ма­ке­до­ни­ја. Та­му, мо­же­би, се ра­бо­ти за 1,5 ми­ли­он лу­ѓе со по­тек­ло од Ма­ке­до­ни­ја. Што се од­не­су­ва за тој нај­те­сен круг, тие што се Ма­ке­дон­ци во на­ци­о­нал­на смис­ла, јас­но е де­ка тие тре­ба да има­ат свое прет­став­ниш­тво, тре­ба да се ре­ги­стри­ра­ат, да се ра­бо­ти на европ­ски на­чин. Ме­ѓу­тоа, мис­лам де­ка и во Ма­ке­до­ни­ја тре­ба да се при­фа­ти де­ка и ту­ка има Ма­ке­дон­ци во ре­ги­о­нал­на смис­ла, кои, се­пак, се за­ло­жу­ва­ат за Ма­ке­до­ни­ја, тие се та­му од ба­би, де­дов­ци, но се иден­ти­фи­ку­ва­ат ка­ко Бу­га­ри. И тоа тре­ба да е про­цес од две­те стра­ни, се­кој да ја при­фа­ти и дру­га­та стра­на, и мис­лам де­ка та­ка и ќе се ре­ши со вре­ме. Тоа не мо­же одед­наш да се ре­ши, но ќе оди на не­кој по­нор­ма­лен на­чин, со го­во­ре­ње во Скоп­је и во Со­фи­ја.

Те­шко ли е да се би­де уме­рен про­е­вроп­ски ана­ли­ти­чар, струч­њак во Бу­га­ри­ја? Има­те ли при­ти­со­ци од ек­стрем­ни­те дес­ни­ча­ри?
Бе­чев: Па, ви­де­те што ќе ви ка­жам се­га. Јас во 2009 го­ди­на бев во Скоп­је. Ја про­мо­ви­рав мо­ја­та кни­га, „Исто­ри­ски реч­ник на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја“ и има­ше то­гаш мно­гу на­па­ди де­ка сум бу­гар­ски шо­ви­нист. По­тоа ту­ка, ко­га из­ле­гов со не­кои ста­тии за Ма­ке­до­ни­ја , ме об­ви­ну­ваа де­ка сум ма­ке­до­нист, пре­дав­ник, а јас сме­там де­ка штом збо­ру­ваа и две­те стра­ни, и Скоп­је и Со­фи­ја, зна­чи јас, мо­же­би, сум на­пра­вил не­што по­зи­тив­но ка­ко струч­њак и истра­жу­вач на тие проб­ле­ми.

Разговараше: Горан Момироски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.