Д-р Софијанова: Са­ка­ме да би­де­ме ви­со­ко на ли­ста­та и по бро­јот на ка­да­ве­рич­на­та трансп­лан­та­ци­ја

Ма­ке­до­ни­ја се вброи ме­ѓу де­сет­те зем­ји со нај­раз­ви­е­на трансп­лан­та­ци­ја од жив до­на­тор, спо­ред пос­лед­ни­от из­ве­штај на ин­тер­на­ци­о­нал­ни­от ре­ги­стар на до­ни­ра­ње ор­га­ни. Во истра­жу­ва­ње­то би­ле вклу­че­ни 71 зем­ја од све­тот, а Ма­ке­до­ни­ја е ос­ма спо­ред бро­јот на трансп­лан­ти­ра­ни бу­бре­зи од жив до­на­тор. Зад Ма­ке­до­ни­ја се Тур­ци­ја, Хо­лан­ди­ја, Ки­пар, Ли­бан, Ис­ланд, Се­вер­на Ко­ре­ја и Иран. Ди­ре­ктор­ка­та на Кли­ни­ка­та за дет­ски бо­ле­сти во Скоп­је, проф-д-р Ас­па­зи­ја Со­фи­ја­но­ва е на­ци­о­на­лен ко­ор­ди­на­тор за трансп­лан­та­ци­ја.

Го­ди­на­ва во Ма­ке­до­ни­ја се на­пра­ве­ни 38 трансп­лан­та­ции на бу­бре­зи, од нив 26 се од жив до­на­тор, а 12 се од ка­да­вер, што ја ста­ви Ма­ке­до­ни­ја на ос­мо­то ме­сто во све­тот спо­ред бро­јот на из­вр­ше­ни трансп­лан­та­ции на бу­бре­зи од жив да­ри­тел. На што се дол­жи овој ре­зул­тат што го по­стиг­наа ма­ке­дон­ски­те до­кто­ри?

СОФИЈАНОВА: Во Ма­ке­до­ни­ја со го­ди­ни се ра­бо­ти трансп­лан­та­ци­ја од жив до­на­тор. Тоа зна­чи де­ка бли­ски род­ни­ни мо­жат да да­ру­ва­ат ор­ган на свој бли­зок, кој има хро­нич­на бу­бреж­на бо­лест. Во пос­лед­ни­те три го­ди­ни бро­јот на овој тип трансп­лан­та­ции зна­чи­тел­но се зго­ле­ми. Ако имав­ме 300 трансп­лан­та­ции за пер­и­од од 30 го­ди­ни, пос­лед­ни­те 100 трансп­лан­та­ции се на­пра­ве­ни во пос­лед­ни­те три го­ди­ни. Зна­чи, на на­ше за­до­волс­тво, број­ка­та рас­те. При­чи­на за ова е, се­ка­ко, тим­ска­та ра­бо­та. Поч­ну­вај­ќи од Кли­ни­ка­та за не­фро­ло­ги­ја, ка­де што под водс­тво на про­фе­сор Ши­ко­ле се под­го­тву­ва­ат па­ци­ен­ти­те, по­тоа на уро­ло­шки­от тим пред­во­ден од д-р Са­шо Дох­чев, д-р Оли­вер Стан­ков и д-р Со­тир Ста­ври­дис и, се­ка­ко, на ко­ле­ги­те од КАРИЛ и д-р Ма­ја Мој­со­ва. И да не ја за­бо­ра­ви­ме уло­га­та на Ин­сти­ту­тот за транс­фу­зи­о­ло­ги­ја и д-р Ема Вел­ко­ва, ка­де што се пра­ват си­те ти­пи­за­ции за да се открие кој е нај­до­бар до­на­тор. Са­мо со до­бра со­ра­бо­тка и ко­ор­ди­на­ци­ја на ти­мо­ви­те рас­тат број­ки­те на па­ци­ен­ти на кои е на­пра­ве­на трансп­лан­та­ци­ја.

Без тим­ска ра­бо­та не­ма да има­ме ус­пех и ние го сфа­тив­ме тоа. За­тоа и ре­зул­та­ти­те се сѐ по­до­бри. Но за нас ова не е до­ста. Би са­ка­ле да се нај­де­ме на иста­та оваа та­бе­ла, но во де­лот на ка­да­ве­рич­на трансп­лан­та­ци­ја. Тоа е на­ша­та цел за на­ред­на­та го­ди­на.

Кои се нај­че­сти да­ри­те­ли на ор­га­ни во Ма­ке­до­ни­ја?

СОФИЈАНОВА: Ко­га се ра­бо­ти за жив до­на­тор, да­ри­те­ли на ор­ган мо­жат да би­дат са­мо најб­ли­ски­те род­ни­ни. Тоа зна­чи ро­ди­те­ли на де­ца, де­ца на ро­ди­те­ли и ли­ца што се во брак. За жал, не е се­ко­гаш пре­суд­на жел­ба­та да се да­ри ор­ган на бли­зок ту­ку мож­но­ста тој ор­ган да се сов­па­ѓа. Ко­га не­ма мож­ност за сов­па­ѓа­ње, ли­це­то се ста­ва на ли­ста­та за ор­ган од ка­да­вер – од­нос­но по­чи­нат до­на­тор.

Во Ма­ке­до­ни­ја има око­лу 1.400 па­ци­ен­ти на ди­ја­ли­за и иа­ко не мо­же на си­те да им се из­вр­ши трансп­лан­та­ци­ја по­ра­ди нив­на­та об­је­ктив­на здрав­стве­на со­стој­ба, се­ка­ко де­ка на го­лем број од нив би им се по­до­брил ква­ли­те­тот на жи­вот ако до­би­јат ор­ган за трансп­лан­та­ци­ја. Поз­на­ва­чи­те ве­лат де­ка на по­ло­ви­на од нив ква­ли­те­тот на жи­во­тот зна­чи­тел­но би им се по­до­брил ако им би­де трансп­лан­ти­ран бу­брег. Кол­ку др­жа­ва­та го­диш­но тро­ши на ди­ја­ли­за и кол­ку „чи­ни“еден па­ци­ент? Кол­ку би се за­ште­ди­ло со ка­да­ве­рич­на трансп­лан­та­ци­ја?

СОФИЈАНОВА: Спо­ред не­кои на­ши ана­ли­зи, бро­јот на бол­ни­те од хро­нич­на бу­бреж­на ин­су­фи­ци­ен­ци­ја сезго­ле­му­ва се­ко­ја го­ди­на со око­лу 250 но­ви слу­чаи. При­тоа, на ни­во на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја го­диш­но на ди­ја­ли­за одат 1.300–1.400 па­ци­ен­ти. За ди­ја­ли­за на еден па­ци­ент го­диш­но се по­треб­ни по око­лу 14.400 евра, од­нос­но око­лу 900.000,00 де­на­ри. Трансп­лан­та­ци­ја­та на бу­брег им овоз­мо­жу­ва на па­ци­ен­ти­те да се ос­ло­бо­дат од по­тре­ба­та за ди­ја­ли­за,ко­ја ја вр­шат три­па­ти не­дел­но, се по­до­бру­ва ква­ли­те­тот на нив­ни­от жи­вот и насе­мејс­тво­то, ста­ну­ва­ат ра­бо­тос­по­соб­ни и оп­штес­тве­но ко­рис­ни за се­мејс­тво­то и за др­жа­ва­та. Не ги знам точ­ни­те број­ки, но спо­ред не­кои по­да­то­ци трансп­лан­та­ци­ја­та на бу­брег во здрав­стве­ни­те уста­но­ви во Ма­ке­до­ни­ја од живда­ри­тел чи­ни од 8.000 до 13.000 евра, во за­вис­ност од кон­крет­ни­от слу­чај,од­нос­но одевен­ту­ал­ни­те комп­ли­ка­ции, а ле­ку­ва­ње­то со иму­но­су­пре­сив­на­та те­ра­пи­ја ме­сеч­но чи­ниоко­лу 500 евра, мо­же­би и не­што по­мал­ку со на­ма­лу­ва­ње­то на це­ни­те на ле­ко­ви­те.

Точ­ни­те број­ки, се­пак, ги има Фон­дот за здрав­стве­но оси­гу­ру­ва­ње, но се­ка­ко де­ка тро­шо­ци­те за трансп­лан­та­ци­ја се мно­гу по­ни­ски од тро­шо­ци­те за ди­ја­ли­за на па­ци­ен­ти­те. Да не збо­ру­ва­ме за ква­ли­те­тот на жи­вот на овие па­ци­ен­ти.

Да­ли по­мог­на кам­па­ња­та „Ко­га жи­во­тот ќе за­вр­ши, по­да­ри жи­вот“ на нев­ла­ди­на­та ор­га­ни­за­ци­ја „Ма­ктрансп­лант“ и на Ле­кар­ска­та ко­ма­ра во по­ди­га­ње на све­ста кај гра­ѓа­ни­те на Ма­ке­до­ни­ја да по­да­ру­ва­ат ор­га­ни?

СОФИЈАНОВА: Се­ко­ја кам­па­ња што има за цел по­диг­ну­ва­ње на све­ста на на­се­ле­ни­е­то за до­ни­ра­ње ор­га­ни и за трансп­лан­та­ци­ја е од го­ле­ма по­мош за нас. Оваа кам­па­ња бе­ше на­со­че­на кон ма­тич­ни­те ле­ка­ри со цел пре­ку нив ин­фор­ма­ци­ја­та да  стиг­не до па­ци­ен­ти­те. Се по­ми­наа мно­гу гра­до­ви низ Ма­ке­до­ни­ја и ле­ка­ри од ЛКМ и од Кли­ни­ка­та за не­фро­ло­ги­ја раз­го­ва­раа со нив­ни­те ко­ле­ги и со гра­ѓа­ни­те. Тоа што е по­треб­но се по­ве­ќе ва­кви кам­па­њи за гра­ѓа­ни­те да раз­бе­рат што е тоа што са­ка­ме да го по­стиг­не­ме и да ја при­фа­тат трансп­лан­та­ци­ја­та и да­ру­ва­ње­то ор­га­ни ка­ко еден ху­ман акт. Са­мо та­ка мо­же­ме да ус­пе­е­ме.

Зо­што Ма­ке­до­ни­ја сè уште не е дел од ме­ѓу­на­род­на­та до­на­тор­ска мре­жа на ор­га­ни „Евро­трансп­лант“?

СОФИЈАНОВА: За да ста­не­те пол­но­прав­на член­ка на „Евро­трансп­лант“ тре­ба да ра­бо­ти­те мно­гу, да по­стиг­не­те мно­гу и да по­ка­же­те кон­крет­ни ре­зул­та­ти. Се­то ова не се пра­ви пре­ку ноќ. Ние поч­нав­ме пред не­пол­на го­ди­на и ве­ќе зад се­бе има­ме шест ка­да­ве­рич­ни трансп­лан­та­ции и 12 трансп­лан­ти­ра­ни бу­бре­зи. Ова не е мал­ку, но нѐ че­ка долг пат за да ги за­до­во­ли­ме кри­те­ри­у­ми­те за пол­но­прав­но членс­тво во „Евро­трансп­лант“. Ка­ко На­ци­о­на­лен ко­ор­ди­на­тор за трансп­лан­та­ци­ја ова е ед­на од мо­и­те це­ли за 2015 го­ди­на. Со тем­по­то со кое на­пре­ду­ва­ме ве­ру­вам де­ка е мож­но да би­де­ме ед­на­кво до­бри ка­ко Хр­ват­ска, ко­ја по­ка­жа ка­ко мо­же за кра­тко вре­ме да се из­диг­не на по­ле­то на трансп­лан­та­ци­ја.

Ова е не­што на што ќе ра­бо­ти­ме в го­ди­на. Во план е про­ши­ру­ва­ње на бро­јот на ка­да­ве­рич­ни трансп­лан­та­ции, про­ши­ру­ва­ње на мре­жа­та на бол­ни­ци што ќе се вклу­чат во трансп­лан­та­ци­ја­та, за­жи­ву­ва­ње на трансп­лан­та­ци­ја­та на црн дроб и, се­ка­ко, еду­ка­ци­ја на ти­мо­ви од  ас­пект на струч­ност и на ор­га­ни­за­ци­ја. Ве­ру­вај­те де­ка има­ме еден пре­кра­сен тим на ле­ка­ри од КАРИЛ, не­вро­хи­рур­ги­ја, уро­ло­ги­ја, не­фро­ло­ги­ја, не­вро­ло­ги­ја, пе­ди­ја­три­ја, транс­фу­зи­ја и Ин­сти­ту­тот за ренд­ге­но­ло­ги­ја, кои има­ат тол­ку елан за ра­бо­та и ед­на по­зи­тив­на енер­ги­ја и ве­ру­вам де­ка на овој на­чин ве­ќе в го­ди­на ова вре­ме ќе има­ме уште по­до­бри  ре­зул­та­ти.

Раз­го­ва­ра­ше: Але­ксан­дра М. Бун­да­лев­ска

Фо­то: Але­ксан­дар Ива­нов­ски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.