Македонија подготвува законски измени – Учество во конфликтот во Сирија – смрт или затвор

Ми бе­ше те­шко ко­га ги слу­шав и гле­дав стра­да­ња­та на си­ри­ски­от на­род.Ве­сти, са­те­лит­ски ка­на­ли, веб-пор­та­ли – се­ка­де се­којд­нев­но се пре­не­су­ваа ин­фор­ма­ции во кои се опи­шу­ва­ше ка­ко ги уби­ва­ат во сопс­тве­на­та зем­ја. Ре­шив да от­па­ту­вам во Си­ри­ја за да им по­мог­нам  – ва­ка три­е­сет и три­го­диш­ни­от Ра­шид од Ма­ро­ко ја рас­ка­жу­ва сво­ја­та при­каз­на за учес­тво­то во вој­на­та во Си­ри­ја.

Тој бил ре­шен да за­ми­не. Ста­пил во кон­такт со не­кој со­сед, кој бил та­му и го охра­бру­вал да оди. Кон­та­кти­ра­ле пре­ку „Фејс­бук“ и те­ле­фон­ски за да се ко­ор­ди­ни­ра­ат и да ги на­пра­ват пос­лед­ни­те под­го­то­вки за па­ту­ва­ње­то на Ра­шид.

Трг­нал од ае­ро­дро­мот „Мо­ха­мед Пет­ти“ во Ка­заб­лан­ка. Го пра­ша­ле за не­го­ва­та де­сти­на­ци­ја. Од­го­во­рил де­ка оди во Тур­ци­ја. На ае­ро­дром го че­кал не­го­ви­от ма­ро­кан­ски при­ја­тел. Со те­рен­ско во­зи­ло го од­нел до си­ри­ска­та гра­ни­ца.

– Ко­га стиг­нав до Си­ри­ја ме од­ве­доа во стан­бе­на згра­да,ко­ја ја на­ре­ку­ваа „ку­ќа за го­сти“. Тоа се три го­ле­ми стан­бе­ни згра­ди, се­ко­ја со по три про­стра­ни ка­та со го­ле­ми ход­ни­ци. Згра­ди­те се це­лос­но кли­ма­ти­зи­ра­ни, со те­ле­ви­зо­ри, со са­те­лит­ски ин­тер­нет и,се­ка­ко,обез­бе­де­на севкус­на хра­на и пи­ја­ла­ци. Бев вџа­шен. Та­му по­ми­нав два ме­се­ца. За­поз­нав мно­гу Ма­ро­кан­ци. Се­кој од­би­ра­ше гру­па или фрак­ци­ја што му од­го­ва­ра и во ко­ја са­ка да се бо­ри. Мо­јот при­ја­тел бе­ше член на ИСИЛ (Ис­лам­ска др­жа­ва Ирак и Ле­вант). Ме­не не ми од­го­ва­ра­ше таа гру­па. Уште до­де­ка бев во Ма­ро­ко гикри­ти­ку­вав таа гру­па и неј­зи­ни­те ак­ции на „Тви­тер“ и на „Фејс­бук“.  По­чув­ству­вав де­ка ду­ри и Си­риј­ци­те од око­ли­на­та на Алеп не ја одо­бру­ва­ат таа гру­па и не са­ка­ат што сме та­му. Тоа се обич­ни лу­ѓе, кои са­ка­ат да жи­ве­ат во мир и во без­бед­ност, да­ле­ку од се­којд­нев­ни­те бор­би на гру­пи­те и на фрак­ци­и­те во Си­ри­ја. Ме по­го­ди ко­га го ви­дов тоа – ве­ли Ра­шид за веб-пор­та­лот „Ма­га­ра­би­ја“ (magharebia)твр­деј­ќи де­ка ни­ко­гаш не бил ра­ди­ка­лен во сво­и­те вер­ски ста­во­ви.

Ма­ке­дон­ски му­џа­хе­дин уап­сен на Ко­со­во

Спо­ред пос­лед­ни­те ин­фор­ма­ции од Ко­со­во, ме­ѓуму­џа­хе­ди­ни­те што пред не­кол­ку де­на беа уап­се­ни има и еден др­жав­ја­нин на Ма­ке­до­ни­ја. Спо­ред вес­ни­кот „Зе­ри“, ста­ну­ва збор за Бе­сим А. Ша­ба­ни, 32 го­ди­ни, од Скоп­је, кој дол­го вре­ме пре­сто­ју­вал во Уро­ше­вац.

Ко­га ја ви­дел ре­ал­но­ста на те­рен, кај не­го се по­ја­вил страв. Се пла­шел де­ка ќе за­ги­не за иде­ја­та во ко­ја ве­ќе не ве­ру­вал. Сфа­тил де­ка згре­шил што гиоста­вил фа­ми­ли­ја­та, де­ца­та и за­ми­нал во Си­ри­ја ка­де што бил шо­ки­ран од се­којд­нев­на­та бор­ба ме­ѓу лу­ѓе­то.

– Не по­ми­нав тол­кав пат за да се бо­рам. Поч­нав да чув­ству­вам де­ка мо­е­то при­сус­тво во Си­ри­ја е ед­на го­ле­ма гре­шка. Имав три оп­ции: да оста­нам и да за­ги­нам за иде­ја­та во ко­ја ве­ќе не ве­ру­вам, да от­па­ту­вам во Тур­ци­ја или не­ка­де на дру­го ме­сто и да жи­ве­ам сам до­де­ка не умрам или да се вра­там и да ги тр­пам пос­ле­ди­ци­те. Ко­неч­но,раз­мис­лив и ре­шив да се вра­там. Мис­лев де­ка ма­ро­кан­ски­те вла­сти не­ма да ме уап­сат ту­ку ќе ми по­ста­ват не­кол­ку пра­ша­ња за при­чи­ни­те по­ра­ди кои сум от­па­ту­вал и ќе ме пу­штат. Но ме уап­си­ја на ае­ро­дром и ме од­не­соа во за­тво­рот ка­де што се­га че­кам су­де­ње – ја рас­ка­жу­ва сво­ја­та при­каз­на ма­ро­кан­ски­от мус­ли­ман, кој со­ве­ту­ва:

–Не жи­веј­те во илу­зи­ја и не ве­ру­вај­те им на ви­де­ос­по­то­ви­те во кои, бо­жем,Си­риј­ци­те ба­ра­ат по­мош и под­др­шка.

Тој до­да­ва де­ка до­де­ка бил во Си­ри­ја мно­гу­ми­на на „Фејс­бук“ ано­ним­но го пра­шу­ва­ле за џи­хад и за бор­би­те во Си­ри­ја. На си­те им ве­лел: „Не до­а­ѓај­те. Оста­не­те во сво­ја­та зем­ја за­тоа што и јас жа­лам што дој­дов сле­деј­ќи фа­та­мор­га­на“.

– Во Си­ри­ја не­ма ни­што дру­го освен фрак­ции и гру­пи што се бо­рат ед­на про­тив дру­га. Та­ква бор­ба не е при­фат­ли­ва за раз­у­мот и за ло­ги­ка­та. Ова се збо­ро­ви на не­кој што бил та­му и го до­жи­ве­ал тоа. Не доз­во­лу­вај­те да ве пре­ла­жат. Оде­ње­то во Си­ри­ја е аван­ту­ра со не­поз­на­ти пос­ле­ди­ци. А што се од­не­су­ва до на­гра­да­та, таа не по­стои. Единс­тве­на­та на­гра­да е смрт – по­со­чу­ва Ра­шид, кој се со­о­чу­ва со пе­тго­диш­на каз­на за­твор за те­ро­ри­зам. Тој се ре­шил да про­го­во­ри за Си­ри­ја по­ра­ди фа­ктот де­ка мно­гу­ми­на за­ми­ну­ва­ат без да ја зна­ат ре­ал­на­та сли­ка.

Бал­ка­нот со каз­ни за му­џа­хе­ди­ни­те

Про­це­ни­те на без­бед­нос­ни­те служ­би се де­ка во мо­мен­тот на овие два фрон­та во­ју­ва­ат пре­ку 200 до­бро­вол­ци. Во Ирак тие се дел од ИСИЛ и се на­ре­че­ни Ал Ко­со­во, а се пред­во­де­ни од Лав­дрим Му­џа­хи­ри,чи­ја­што бру­тал­ност и кр­во­лоч­ност бе­ше при­ка­жа­на воне­кол­ку ви­де­ос­по­то­ви што го оби­ко­ли­ја све­тот. Сто­ти­на мла­ди лу­ѓе од Бал­ка­нот от­па­ту­ваа за да се бо­рат во три­го­диш­на­та вој­на. Се­ко­ја зем­ја на свој на­чин се оби­ду­ва да ги спре­чи. По­го­лем дел од зем­ји­те поч­наа да до­не­су­ва­ат за­ко­ни со кои се каз­ну­ва­ат тие што са­мо­и­ни­ци­ја­тив­но учес­тву­ва­ле во во­е­ни опе­ра­ции над­вор од др­жа­ва­та. За­твор­ска­та каз­на со ко­ја се со­о­чу­ва Ра­шид е ре­зул­тат на за­кон­ска­та одред­ба во Ма­ро­ко. Зем­ји­те во ре­ги­о­нот по бр­за по­стап­ка до­не­соа за­кон со кој се пре­срет­ну­ва­ат тие што са­ка­ат да учес­тву­ва­ат во вој­ни­те во Си­ри­ја.  Ко­со­во, БиХ, Ал­ба­ни­ја,  Ср­би­ја се дел од зем­ји­те што го има­ат ре­гу­ли­ра­но тоа.  За­ко­нот за­бра­ну­ва учес­твово ка­ков би­ло во­ен конф­ликт во стран­ска др­жа­ва. На при­мер, со но­ви­от за­кон што бе­ше до­не­сен во Ко­со­во се пред­ви­ду­ва за­твор­ска каз­на од пет до 15 го­ди­ни за тие што ор­га­ни­зи­ра­ат, ре­гру­ти­ра­ат, во­дат или тре­ни­ра­ат ин­ди­ви­дуи или гру­пи во прик­лу­чу­ва­ње и во учес­тво во стран­ски ми­ли­тант­ски или па­ра­ми­ли­тант­ски гру­пи и ак­ции и учес­тву­ва­ат во во­е­ни конф­ли­кти над­вор од гра­ни­ци­те на Ко­со­во. Каз­ни­те и во дру­ги­те зем­ји што го  има­ат за­кон­ски ре­гу­ли­ра­но са­мо­и­ни­ци­ја­тив­но­то учес­тво во конф­ли­кти над­вор од до­маш­ни­те гра­ни­ци  се дра­кон­ски, ми­ни­мум 10 го­ди­ни.

Осум ма­ке­дон­ски др­жав­ја­ни ја до­би­ја „единс­тве­на­та на­гра­да“

Офи­ци­јал­ни­теин­фор­ма­ции ве­лат де­ка до­се­гаосум­ми­на ма­ке­дон­ски др­жав­ја­ни за­ги­наа на бо­и­шта­та во Ирак и во Си­ри­ја бо­реј­ќи се од стра­на­та на ИСИЛ и на Ал Ну­сра. Тоа се Ба­шким Бе­ла (23) од Скоп­је, Ра­сим Зе­ќи­ри од Го­сти­вар, Алим Ос­ман (22) од Скоп­је, Ег­зон Ав­ди, Са­ми Аб­ду­ла Хор­хе од Скоп­је, Ад­нан Ре­џе­пи (31) од Го­сти­вар, Емир Ни­ме­ту­ла (38) од Гр­чец и Ра­сим Се­ли­ми од го­сти­вар­ско Бе­ло­ви­шта.

Те­ма­та не е но­ва. По­сто­ја­но се пи­шу­ва за пос­ле­ди­ци­те од учес­тво­то на до­маш­ни др­жав­ја­ни во бор­би­те во Си­ри­ја и во Ирак на стра­на­та на Ис­лам­ска­та др­жа­ва Ирак и Ле­вант (ИСИЛ) и Ал Ну­сра, кои се прог­ла­се­ни за те­ро­ри­стич­ки ор­га­ни­за­ции. Пос­лед­ни­те ап­се­ња во Ко­со­во, ко­га беа при­ве­де­ни 40 ли­ца по­ра­ди за­гро­зу­ва­ње на на­ци­о­нал­на­та без­бед­ност на Ко­со­во, по­втор­но ја акту­а­ли­зи­раа те­ма­та. Спо­ред ко­сов­ски­те вла­сти, ап­се­ња­тадо­а­ѓа­ат по не­кол­ку­ме­сеч­на­та истра­га на по­ли­ци­ја­та и на ко­сов­ско­то об­ви­ни­телс­тво.

– Во те­кот на ре­а­ли­за­ци­ја­та на оваа по­ли­ци­ска опе­ра­ци­ја беа пре­тре­се­ни 60 об­је­кти на по­ве­ќе ло­ка­ции и беауап­се­ни 40 ли­ца што се осом­ни­че­ниде­ка сто­ри­ле кри­вич­ни де­ла про­тив устав­ни­от по­ре­док и без­бед­но­ста на Ре­пуб­ли­ка Ко­со­во – по­со­чи­ја од ко­сов­ско­то МВР.

Ва­ква­та ак­ци­ја е и пре­ду­пре­ду­ва­ње загра­ѓа­ни­те за опас­но­ста што им се за­ка­ну­ва на си­те што ќе им се прик­лу­чат на сом­ни­тел­ни ор­га­ни­за­ции штодејс­тву­ва­ат на те­ри­то­ри­ја­та на Си­ри­ја и на Ирак.

За­кон­ски из­ме­ни во Ма­ке­до­ни­ја

И Ма­ке­до­ни­ја под­го­тву­ва санк­ции за тие што са­мо­и­ни­ци­ја­тив­но учес­тву­ва­ат во вој­ни и во во­е­ни конф­ли­кти над­вор од др­жа­ва­та. Ми­ни­стер­ка­та за над­во­реш­ни ра­бо­ти, Гор­да­на Јан­ку­лов­ска, пред еден ме­сец, за вре­ме на ин­терв­ју­то за не­дел­ни­кот „Ре­пуб­ли­ка“, нај­а­ви де­ка ќе се на­пра­ват за­кон­ски из­ме­ни, со кои ќе се пред­ви­дат каз­ни за тие што учес­тву­ва­ат во конф­ли­кти во дру­ги зем­ји.

Со новите законски измени јасно е прецизирано дека тој што ќе создава и организира превоз, опремување, обучување на лица или група, ќе биде казнет со најмалку 5 години затвор. Исто толкава казна е предвидена за оној кој ќе нуди, бара, дава, прибира фондови или финансиски средства за овие цели.

Со најмалку 4 години затвор ќе бидат казнети оние кои ќе учествуваат или ќе се обучуваат за воено дејствување надвор од Македонија. Најмалку 4 години затвор новиот закон предвидува и за лица кои собираат, организираат преку социјалните мрежи снимки, аудио или видео, на кои повикуваат или врбуваат лица за учество во овие формации. Со закон ќе биде казниво помагањето и обидот за овие дела.

Јанкулоска потенцираше дека во законот нема да бидат опфатени лица кои имаат државјанство од тие земји или лица кои учествуваат во меѓународно признати мисии.

Ра­ди­ка­лен ис­лам во Ма­ке­до­ни­ја

Пред не­кол­ку го­ди­ни и Зи­мер Са­ли­хи,имам од ко­сов­ско-ал­бан­ска­та џа­ми­ја во Лон­дон,из­да­де ко­ми­ни­ке со кое пре­ду­пре­ди на ши­ре­ње на ра­ди­ка­лен ис­лам кај мус­ли­ма­ни­теАл­бан­ци. Тој наг­ла­си де­ка со­стој­ба­та е кри­тич­на и во Ма­ке­до­ни­ја. Алар­ман­тен бе­ше и са­ми­от факт што и Ис­лам­ска­та вер­ска за­ед­ни­ца приз­на де­ка во зем­ја­ва има ра­ди­кал­ни ис­лам­ски гру­пи. Се по­ја­ви­ја и шпе­ку­ла­ции де­ка се про­по­ве­да­ла ра­ди­кал­на иде­о­ло­ги­ја во скоп­ски­те џа­мии – „Иса-бег“, „Сул­тан Му­рат“ и „Ха­тун­џук“, кои по­дол­го вре­ме не би­ле под кон­тро­ла на ИВЗ.

Осум ма­ке­дон­ски др­жав­ја­ни за­ги­наа во Си­ри­ја, а пос­лед­ни­те ин­фор­ма­ции го­во­рат де­ка ме­ѓу уап­се­ни­те во Ко­со­во има и му­џа­хе­дин од зем­ја­ва. Ма­ке­до­ни­ја не рас­по­ла­га со кон­крет­на број­ка на ли­ца што за­ми­на­ле во бор­би­те во Си­ри­ја, во Ирак, кол­ку од нив се вра­те­ни, а кол­ку­ми­на оста­на­ле.

– По­да­то­ци­те што ги има­ме не се офи­ци­јал­ни би­деј­ќи ли­ца­та што раз­мис­лу­ва­ат или ре­ша­ва­ат да за­ми­нат та­му не го при­ја­ву­ва­ат тоа. Рас­по­ла­га­ме са­мо со опе­ра­тив­ни соз­на­ни­ја и ин­фор­ма­ции до кои до­а­ѓа­ме ние или при­ја­тел­ски­те служ­би. Ми­на­ти­те го­ди­ни имав­ме слу­чаи ко­га ма­ке­дон­ски др­жав­ја­ни за­ми­ну­ваа на бо­и­шта­та, но, спо­ред на­ши­те соз­на­ни­ја, тоа, глав­но, беа ли­ца што се исе­ле­ни­ци од зем­ја­ва, ре­гру­ти­ра­ни во по­го­ле­ми­те цен­три низ Евро­па. Пос­лед­ни­от пер­и­од си­ту­а­ци­ја­та се из­ме­ни, од­нос­но ма­ке­дон­ски­те др­жав­ја­ни се ре­гру­ти­ра­ат во цен­три во ре­ги­о­нот, што го­во­ри за се­ри­оз­но­ста и за рас­про­стра­не­то­ста на таа по­ја­ва. До­кол­ку се зе­мат пред­вид си­те тра­у­ми што ги оста­ва вој­на­та, ра­ди­кал­на­та ин­до­ктри­на­ци­ја и проб­ле­ми­те за вра­ќа­ње во нор­мал­ни­от жи­вот, не тре­ба мно­гу за да се зак­лу­чи де­ка се­кое ли­це што се вра­ти­ло од бо­и­ште прет­ста­ву­ва по­тен­ци­јал­на за­ка­на за без­бед­но­ста. За­тоа е во про­це­ду­ра изра­бо­ту­ва­ње за­кон со кој би се санк­ци­о­ни­ра­ло учес­тво­то на ма­ке­дон­ски др­жав­ја­ни во та­кви конф­ли­кти – из­ја­ви ми­ни­стер­ка­та Гор­да­на Јан­ку­лов­ска.

Ма­ке­до­ни­ја  не е под ди­рект­на за­ка­на на ис­ла­ми­стич­ки­те ра­ди­ка­ли. Во Ма­ке­до­ни­ја не по­сто­јат цен­три за обу­ка на ли­ца што би за­ми­на­ле во Си­ри­ја, ни­ту, пак, по­сто­јат цен­три за ре­гру­та­ци­ја. Ма­ке­дон­ци­те што за­ми­ну­ва­ат та­му, глав­но, се ре­гру­ти­ра­ни во цен­три во за­пад­но­е­вроп­ски­те зем­ји. Тие ма­ке­дон­ски др­жав­ја­ни што за­ги­наа во Си­ри­ја, глав­но, се ре­гру­ти­ра­ни во за­пад­но­е­вроп­ски зем­ји во кои жи­ве­е­ле.

– Се прет­по­ста­ву­ваде­ка има и дру­ги ли­ца со ма­ке­дон­ско др­жав­јанс­тво што се бо­рат во овие две зем­ји. Се­кој што учес­тву­ва во овие су­ди­ри мо­же да се тре­ти­ра ка­ко за­ка­на по без­бед­но­ста на др­жа­ва­та и на неј­зи­ни­те гра­ѓа­ни. Во Ма­ке­до­ни­ја не­ма ни­ту ре­грут­ни цен­три ни­ту цен­три за обу­ка. Ние ја сле­ди­ме со­стој­ба­та и раз­ме­ну­ва­ме ин­фор­ма­ции со при­ја­тел­ски­те служ­би– ве­лат од МВР.

„Ре­пуб­ли­ка“ се оби­де да до­бие офи­ци­ја­лен став од Ис­лам­ска­та вер­ска за­ед­ни­ца за до­не­су­ва­ње­то одред­ба, ко­ја пред­ви­ду­ва санк­ции за тие што са­мо­и­ни­ци­ја­тив­но се вклу­чу­ва­ат во во­е­ни конф­ли­кти во дру­ги зем­ји. До за­тво­ра­ње на не­дел­ни­кот не до­бив­ме од­го­вор.

(Пишува: Билјана Зафирова
Текст објавен во 102. број на неделникот „Република“, 15.08.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.