Муслимански браќа во скопската чаршија (целосен текст од неделникот Република)

Ми­сте­ри­оз­но, но и пре­ду­пре­ду­вач­ки, зна­кот со че­ти­ри пр­сти и пре­ви­ткан па­лец, на­ре­чен „ра­би­ја“ поч­на да се по­ја­ву­ва на раз­ни ме­ста низ Скоп­ска­та чар­ши­ја. Ста­ну­ва збор за нов сим­бол, кој, на­вод­но, го оз­на­чу­ва ма­са­крот на про­те­стан­ти­те од август го­ди­на­ва, по­ве­ќе­то при­пад­ни­ци на Мус­ли­ман­ско брат­ство, на ка­ир­ски­от пло­штад Ра­би­ја ал-Ада­ви­ја (од ка­де што, на­вод­но, овој сим­бол го до­бил име­то – на анг­ли­ски на­ме­сто А стои бро­јот 4).

Но, глав­но­то пра­ша­ње во на­ша­ва те­ма е да­ли нај­а­ви­те за еска­ла­ци­ја на ра­ди­кал­ни­от ис­лам, кои со го­ди­ни до­а­ѓаа од си­те стра­ни, до­би­ва­ат сво­ја, ве­ќе за­бе­леж­ли­ва ре­а­ли­за­ци­ја? Мус­ли­ман­ско­то брат­ство, ед­на од нај­ек­стрем­ни­те ис­лам­ски ор­га­ни­за­ции, за кое се вр­зу­ва­ше поз­на­ти­от скоп­ски те­о­лог и за­ме­ник-ко­ман­дант на му­џа­хе­дин­ска­та еди­ни­ца на по­ра­неш­на­та ОНА Бе­кир Ха­ли­ми, из­вес­но е де­ка има свој раз­гра­нок во Ма­ке­до­ни­ја. Оваа ор­га­ни­за­ци­ја до­би­ва по­го­ле­ма си­ла и по­ра­ди под­др­жу­ва­чи­те на тур­ски­от пре­ми­ер Ре­џеп Та­ип Ер­до­ган во Ма­ке­до­ни­ја (а кои ги има во го­лем број), единс­тве­ни­от стран­ски по­ли­ти­чар што отво­ре­но за­ста­на на стра­на­та на Мус­ли­ман­ско брат­ство и се­га от­поз­дра­ву­ва со зна­кот „ра­би­ја“.

Пр­во да ви­ди­ме што се слу­чу­ва кај нас во мо­мен­тов, а по­тоа и вли­ја­ни­е­то што до­а­ѓа од Бли­ски­от Исток, се­вер­на Афри­ка и Ма­ла Ази­ја.

Мом­ци­те со дол­ги бра­ди и ал­бан­ски­от ве­стер­ни­зам

Вни­ма­тел­ни­те и со­се­ма обич­ни наб­љу­ду­ва­чи, мо­же­би, сѐ уште не го ви­де­ле зна­кот на „ра­би­ја“ по ѕи­до­ви­те на ста­ри­те ду­ќа­ни во чар­ши­ја­та, но, се­ка­ко, за­бе­ле­жа­ле де­ка не­што зло­коб­но се слу­чу­ва на по­те­гот Ча­ир, Ја­ја-па­ша, Ста­ра чар­ши­ја. До­се­га си­гур­но ги за­бе­ле­жа­ле мом­ци­те со дол­ги бра­ди и со зе­ле­ни ку­си пан­та­ло­ни ка­ко се ше­та­ат по овие ме­ста. Ги ви­де­ле и на Бит-па­зар, по­себ­но во де­лот ка­де што се про­да­ва раз­но­вид­на тех­ни­ка, ка­ко за­не­се­но го чи­та­ат Ку­ра­нот на­пи­шан на арап­ски. Во ча­ир­ски­те ос­нов­ни учи­ли­шта, си­гур­но, за­бе­ле­жа­ле де­вој­чи­ња во бур­ки или со ша­мии. Си­те овие по­ја­ви се но­ви на на­ше­во под­неб­је.

Бекир Халими

Се­ка­ко, ова не зна­чи де­ка си­те овие мла­ди лу­ѓе се ис­лам­ски ек­стре­ми­сти. Поз­на­то е де­ка ве­ра­та кај Ал­бан­ци­те е по­ве­ќе дел од на­ци­о­нал­ни­от иден­ти­тет одо­што не­ка­ква вер­ска при­пад­ност во смис­ла што ја сфа­ќа­ат мус­ли­ма­ни­те од Ази­ја и од Афри­ка. Но, то­гаш зо­што има по­ја­ва на ис­лам­ски ек­стре­ми­зам ме­ѓу ал­бан­ска­та по­пу­ла­ци­ја (кои се и најм­но­гу­број­ни мус­ли­ма­ни во Ма­ке­до­ни­ја), ко­га кај нив, пред сѐ, до­ми­ни­ра­ат за­пад­ни­те вред­но­сти, од­нос­но се крај­но про­е­вроп­ски и про­а­ме­ри­кан­ски ори­не­ти­ра­ни? Ток­му ор­га­ни­за­ци­и­те ка­ко што се Мус­ли­ман­ски бра­ќа се ан­ти­под на За­па­дот и се­ко­ја по­пис­мен Ал­ба­нец знае што зна­чи за не­го­ви­от на­род да вле­зе во су­дир со Евро­па и со САД.

На­ши­те со­го­вор­ни­ци од  раз­уз­на­вач­ко­то мил­је, кои кон­крет­но се за­ни­ма­ва­ат со оваа проб­ле­ма­ти­ка, ни по­вто­ри­ја де­ка ста­ну­ва збор за вна­треш­на бру­тал­на вој­на за на­мет­ну­ва­ње власт. Со па­ри од Бли­ски­от Исток, мал­ку­те ек­стре­ми­сти во Ма­ке­до­ни­ја са­ка­ат да им се на­мет­нат на мла­ди­те Ал­бан­ци. Но, ди­ску­та­бил­но е со кол­кав ус­пех го пра­ват тоа.

Мус­ли­ман­ски­те бра­ќа и Тур­ци­ја

Во це­ла­ва при­каз­на, осо­бе­но зна­че­ње има Тур­ци­ја. Се­пак, пр­во да ви­ди­ме кои се Мус­ли­ман­ски бра­ќа.

Друш­тво­то на мус­ли­ман­ски­те бра­ќа, ка­ко што ори­ги­нал­но се на­ре­ку­ва, е ос­но­ва­но во Еги­пет во 1928 го­ди­на ка­ко вер­ско и обра­зов­но дви­же­ње на мус­ли­ма­ни­те од Ха­сан ал Ба­на. По Вто­ра­та свет­ска вој­на до­стиг­ну­ва дво­ми­ли­он­ско членс­тво. Се за­ла­га за ис­лам­ско уре­ду­ва­ње на оп­штес­тво­то спор­ден ше­ри­ја­тот. По­доц­но од на­уч­но-вер­ско дви­же­ње пре­ми­ну­ва во ми­ли­та­ри­стич­ка ор­га­ни­за­ци­ја за ко­ја се знае де­ка е ос­но­вач на Ха­мас. По­ра­ди ова ре­жи­мот на по­ра­неш­ни­от еги­пет­ски ди­кта­тор Хос­ни Му­ба­рак го за­бра­ни и му го зап­ле­ни це­ли­от имот. Мус­ли­ман­ско брат­ство бе­ше удар­на­та ту­па­ни­ца на на­сил­ни­те про­те­сти со кои бе­ше со­бо­рен Му­ба­рак. По не­го­ви­от пад, ор­га­ни­за­ци­ја­та бе­ше ле­га­ли­зи­ра­на, учес­тву­ва­ше на пре­тсе­да­тел­ски­те из­бо­ри во Еги­пет на кои по­бе­ди со сво­јот кан­ди­дат Му­ха­мед Мор­си. Исти­от тој Мор­си се­га е со­бо­рен од не­го­ви­от ми­ни­стер за од­бра­на, кој за­ед­но со опо­зи­ци­ја­та (и со по­мош на вој­ска­та) на­пра­ви пуч про­тив не­го. Во Еги­пет се чи­ни де­ка на­ро­дот е со тие што на­пра­ви­ле пуч отка­ко сфа­ти­ја де­ка цел­та на Мор­си и на бра­ќа­та е да соз­да­дат вер­ска др­жа­ва. По­ра­ди за­бра­на­та, Мус­ли­ман­ско брат­ство го сме­ни име­то и се­га се ви­ка­ат Пар­ти­ја на сло­бо­да­та и на прав­да­та. Го сме­ни­ја и сим­бо­лот, па се­га ме­сто Ку­ра­нот и два­та вкр­сте­ни ме­ча на нив­но­то ло­го, го ко­ри­стат сим­бо­лот „ра­би­ја“. Са­ми­от знак, спо­ред ин­тер­нет-стра­ни­ца­та на „ра­би­ја“, се твр­ди де­ка има ре­ли­ги­ско зна­че­ње за мус­ли­ма­ни­те. Жол­та­та бо­ја во зад­ни­на­та ја оз­на­чу­ва Злат­на­та ку­по­ла во Еру­са­лим, а цр­на­та ра­ка со че­ти­ри пр­ста и сви­ткан па­лец оз­на­чу­ва че­ти­ри од че­ти­ри. Се мис­ле­ло на Ра­би­ја ал Ада­ви­ја, ис­лам­ска вер­ска лич­ност, ко­ја та­ка би­ла на­ре­че­на за­тоа што би­ла че­твр­то де­те во се­мејс­тво­то и по ко­ја е на­ре­чен пло­шта­дот во Ка­и­ро ка­де што се слу­чил ма­са­крот. Ме­ѓу­тоа, ме­ѓу дру­ги­те тол­ку­ва­ња е и тоа де­ка сим­бо­лот го оз­на­чу­ва и „ге­о­граф­ско­то пра­во на ис­лам­ски ка­ли­фат“.

До­пол­ни­тел­но, поз­на­ти­от струч­њак за сим­бо­ли­зам, не­во­о­би­ча­е­ни оби­чаи, ри­ту­ал­ни убис­тва и вер­ско на­силс­тво, Дон Перл­му­тер, ве­ли де­ка сим­бо­лот има дла­бо­ка вр­ска со це­ли­те на ис­ла­мот. Тој ве­ли де­ка не ста­ну­ва збор за не­ка­ков сим­бол на ми­рот, ту­ку сим­бол на от­по­рот, ис­ла­миз­мот, ма­че­ниш­тво­то и ви­зу­е­лен по­вик за оруж­је. Цр­на­та ра­ка и сил­на­та жол­та бо­ја во зад­ни­на, ли­чат на зна­ци за опас­ност на авто­пат, сме­та Перл­му­тер.

Реџеп Таип Ердоган

По­себ­но ме­сто во це­ла­та при­каз­на има Тур­ци­ја. Пр­во и ос­нов­но се ве­ру­ва де­ка сим­бо­лот е изра­бо­тен во Тур­ци­ја, чи­ја­што вла­да е единс­тве­на­та што цвр­сто стои зад Мус­ли­ман­ско брат­ство. Пре­ми­е­рот Ре­џеп Та­ип Ер­до­ган е единс­тве­ни­от по­ли­ти­чар што јав­но го под­др­жу­ва брат­ство­то. Ер­до­ган ду­ри и от­поз­дра­ву­ва со овој сим­бол. Тоа го усво­и­ја и фуд­ба­ле­ри­те на Га­ла­та­са­рај, па и тие се­га ги по­ка­жу­ва­ат че­ти­ри­те пр­ста.

Тур­ски­от пре­ми­ер, кој е на власт уште до 2003 го­ди­на, е ед­на од најв­ли­ја­тел­ни­те лич­но­сти во по­ши­ро­ки­от ре­ги­он, вклу­чу­вај­ќи и кај бал­кан­ски­те мус­ли­ма­ни. Тур­ци­ја до­жи­веа еко­ном­ски про­цут под не­го­во водс­тво. Не­го­ва­та Пар­ти­ја на прав­да­та и на раз­во­јот во ми­на­то­то бе­ше ква­ли­фи­ку­ва­на ка­ко ис­ла­ми­стич­ка и бе­ше во по­сто­јан су­дир со тур­ска­та ар­ми­ја, бра­ни­тел на се­ку­лар­но­ста во Тур­ци­ја. Се­пак, Ер­до­ган бе­ше по­фа­лен ду­ри и од аме­ри­кан­ски­от пре­тсе­да­тел Ба­рак Оба­ма по­ра­ди сво­ја­та уме­ре­ност, но се­га, осо­бе­но по про­те­сти­те про­тив не­го во Истан­бул, ка­ко да поч­наа да до­а­ѓа­ат ис­ла­ми­стич­ки то­но­ви од нај­ус­пеш­ни­от тур­ски пре­ми­ер. Ток­му Ер­до­ган е осо­бе­но по­пу­ла­рен кај мус­ли­ма­ни­те ов­де, кои ду­ри ор­га­ни­зи­раа и де­мон­стра­ции во Скоп­је за не­го­ва под­др­шка.

Се­то ова соз­да­ва ед­на но­ва и чуд­на ат­мо­сфе­ра со ис­лам­ски­от ек­стре­ми­зам во др­жа­ва­ва. Би рек­ле ат­мо­сфе­ра на вна­тре­шен конф­ликт ме­ѓу уме­ре­ни­те и ек­стрем­ни­те.

Од по­бед­ни­кот во таа би­тка за­ви­сат мно­гу ра­бо­ти на Бал­ка­нот.

текстот е објавен во неделникот Република од 1 ноември 2013 година

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.