Ќе помогне ли „Патоказот“ да излеземе од кризата?

Ра­бо­та­та во Со­бра­ни­е­то на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја са­мо до­пол­ни­тел­но ги по­твр­ду­ва пре­ду­пре­ду­ва­ња­та де­ка де­ба­та­та и де­мо­кра­ти­ја­та не­ма да игра­ат ни­ка­ква уло­га кон раз­не­би­ту­ва­ње­то на др­жа­ва­та кон ко­ја се дви­жат со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те со нив­ни­те ире­ден­ти­стич­ки парт­не­ри. Ба­ра­ња­та да се пре­скок­нат про­пи­ша­ни­те стап­ки за из­бор на со­бра­ни­ски­те те­ла, со зло­у­по­тре­ба на „кра­тен­ки­те“ ка­ко што се под­не­се­ни­те 20 пра­те­нич­ки пот­пи­си за из­бор на со­бра­ни­ски пре­тсе­да­тел, са­мо ги по­твр­ду­ва­ат на­во­ди­те де­ка ти­ран­ска­та пла­тфор­ма не са­мо што е вле­зе­на во Со­бра­ни­е­то ту­ку и слу­жи ка­ко при­рач­ник кој го за­о­би­ко­лу­ва Де­лов­ни­кот за ра­бо­та кон до­го­во­ре­но­то ре­де­фи­ни­ра­ње.

Кон­сти­ту­тив­на­та сед­ни­ца не­ми­нов­но ги отво­ри пра­ша­ња­та од ти­ран­ска­та пла­тфор­ма кои се бол­на точ­ка за со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те. Ни­кој од нив не смог­на си­ли јав­но да ка­же што е при­фа­те­но од неа ка­ко ос­но­ва за до­би­ва­ње на под­др­шка­та за Зо­ран За­ев за ид­но вла­де­јач­ко мно­зинс­тво од пот­пис­ни­ци­те – ДУИ, БЕ­СА и Али­јан­са на Ал­бан­ци­те. Не смог­наа си­ли да обз­на­нат ка­кво за­кон­ско ре­ше­ние за ја­зи­ци­те е утвр­де­но, ни­ту да се збо­ру­ва по пра­ша­ње­то за до­го­во­ре­на­та ре­зо­лу­ци­ја за осу­да на на­во­ден ге­но­цид врз Ал­бан­ци­те. Ни­кој од нив од со­бра­ни­ска­та го­вор­ни­ца не по­ка­жу­ва што е тоа што пре­диз­ви­ка про­ме­на на ста­вот кај За­ев за пра­те­ни­кот Та­лат Џа­фе­ри од ДУИ од бе­сра­мен лаж­го, се­га да го прет­ста­ву­ва ка­ко чо­век со ка­па­ци­тет и иску­сен пар­ла­мен­та­рец кој мо­же да го ме­ну­ва пре­тсе­да­те­лот на др­жа­ва­та во не­го­во отсус­тво. Уште по­ве­ќе што за ова пер­со­нал­но ре­ше­ние ме­ди­у­ми­те од­на­пред пи­шу­ваа де­ка е ком­про­ми­сот што го при­фа­тил За­ев ка­ко ре­ше­ние кон би­на­ци­о­нал­на­та др­жа­ва и во­вед во дво­ја­зич­но­ста на це­ла те­ри­то­ри­ја.

Раз­бир­ли­во е и пра­те­ни­ци­те што не се дел од ко­а­ли­ци­ја­та во чи­ја­што ос­но­ва е ти­ран­ска­та пла­тфор­ма, да ба­ра­ат од­го­вор од со­ци­јал­де­мо­крат­ски­от врв за иска­жа­ни­те ста­во­ви за при­фат­ли­во­ста на пла­тфор­ма­та, ка­ко и од­го­вор во ко­ја на­со­ка ќе функ­ци­о­ни­ра Со­бра­ни­е­то под евен­ту­ал­на­та пал­ка на Џа­фе­ри – да­ли спо­ред за­цр­та­ни­те пра­ви­ла во Де­лов­ни­кот, за­ко­ни­те и Уста­вот или ќе го во­ди Со­бра­ни­е­то спо­ред ме­ѓу­пар­ти­ски­от до­го­вор во чи­ја­што ос­но­ва е ти­ран­ска­та пла­тфор­ма. Де­мо­крат­ски, а и оп­штес­тве­но е по­треб­но со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те да вле­зат во отво­ре­на де­ба­та за овие пра­ша­ња по си­те про­зи­вки, кои не до­а­ѓа­ат са­мо од нив­ни­те ко­ле­ги пра­те­ни­ци во пар­ла­мен­тот, ту­ку и од гра­ѓан­ска­та ини­ци­ја­ти­ва „За за­ед­нич­ка Ма­ке­до­ни­ја“.

Се­пак, со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те уште при кон­сти­ту­тив­на­та сед­ни­ца го по­ка­жаа сво­јот не­до­стиг од ка­па­ци­тет за пар­ла­мен­тар­на де­мо­кра­ти­ја. Мол­кот и не­и­скре­но­ста за овие су­штин­ски пра­ша­ња ги под­гре­ва­ат не­за­до­волс­тво­то и про­ти­ве­ње­то на ти­ран­ска­та пла­тфор­ма кои се из­ле­ва­ат на ули­ци­те. До­пол­ни­тел­но на нив вли­ја­ат и оби­ди­те за из­бег­ну­ва­ње на де­мо­крат­ски вос­по­ста­ве­ни­те пар­ла­мен­тар­ни пра­ви­ла за из­бор на со­бра­ни­ски спи­кер. Се­то тоа оправ­да­но на­ве­ду­ва кон сом­неж де­ка не­ма да се слу­чу­ва ни­што по­раз­лич­но и по­тоа, ко­га ќе дој­де на ред и пла­нот за фор­ми­ра­ње вла­да без ман­дат од пре­тсе­да­те­лот на др­жа­ва­та, до­кол­ку Ѓор­ге Ива­нов се ог­лу­ши на евен­ту­ал­но­то ба­ра­ње на ман­дат од ид­ни­от со­бра­ни­ски спи­кер, пред­ло­же­ни­от Џа­фе­ри. И то­гаш, ка­ко и се­га, се оче­ку­ва­ат оби­ди за пре­мо­сту­ва­ња на утвр­де­ни­те про­це­ду­ри. Не смее да се за­бо­ра­ви де­ка сѐ уште е акту­ел­но и ба­ра­ње­то пред из­бо­рот на вла­да да би­де до­не­сен и ве­ќе до­го­во­ре­ни­от, а со­кри­ен од очи­те на јав­но­ста, за­кон за упо­тре­ба на ја­зи­ци­те, со што би се на­пра­вил обид да се за­о­би­ко­ли Уста­вот кон во­ве­ду­ва­ње дво­ја­зич­ност во це­ла­та др­жа­ва.

Ва­кви­те пла­но­ви за „кра­тен­ки“ и за­о­би­ко­лу­ва­ња, што со пред­ло­гот од 20 пот­пи­си за Џа­фе­ри во Со­бра­ни­е­то ги про­мо­ви­ра­ат со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те, не се ни­што но­во во нив­но­то дејс­тву­ва­ње, а сво­ја пот­по­ра на­о­ѓа­ат во на­ста­пи­те од со­вет­ни­ци­те на За­ев, кои по­дол­го вре­ме ја на­мет­ну­ва­ат иде­ја­та да би­дат до­не­се­ни за­ко­ни и ре­ше­ни­ја за по­тоа пре­ку Устав­ни­от суд да се тол­ку­ва да­ли тие за­фа­ти се во су­дир со Уста­вот или не се. Не смее да се за­бо­ра­ви де­ка та­кви­те на­со­ки „на­пра­ви, па не­ка се жа­лат, вре­ме­то те­че“ беа исти­те со­ве­ти што ги до­би­ва­ше со­ци­јал­де­мо­крат­ски­от пар­ти­ски се­кре­тар Оли­вер Спа­сов­ски, ко­му ка­ко тех­нич­ки ми­ни­стер во МВР тоа му ста­на прин­цип на ра­бо­та ко­га ги спро­ве­ду­ва­ше пер­со­нал­ни­те сме­ни на ра­ко­вод­ни­те ли­ца, спро­тив­но и од До­го­во­рот од Пр­жи­но и од вна­треш­ни­от си­стем за ка­ри­е­ра и на­пре­ду­ва­ње во ин­сти­ту­ци­ја­та.

Но, игри­те со тол­ку сен­зи­тив­ни пра­ша­ња од др­жа­вен ин­те­рес, ка­ко со за­ко­нот за ја­зи­ци­те, за ре­зо­лу­ци­ја­та за ге­но­цид, по­тоа за­кон­ски мож­но­сти оп­шти­ни­те да има­ат свои по­ли­ции и да во­дат ма­тич­ни кни­ги, но и ре­ше­ни­ја што за­ди­ра­ат во др­жав­ни­те иден­ти­тет­ски сим­бо­ли – зна­ме­то, гр­бот хим­на­та – кои спо­ред ос­но­ва­та на но­ва­та мно­зин­ска ко­а­ли­ци­ја се оче­ку­ва­ат да дој­дат „на та­пет“, се мно­гу опас­ни и не са­мо што со вре­ме не­ма да ги сми­рат тен­зи­и­те, ту­ку до­пол­ни­тел­но ќе ја втур­нат др­жа­ва­та во по­дел­би и пра­ктич­но це­лос­но дво­е­ње ме­ѓу тоа што е изра­зе­на из­бор­на вол­ја и нив­ни­те со­ци­јал­де­мо­крат­ски прет­став­ни­ци во Со­бра­ни­е­то. Уште по­ве­ќе што исти­те со­ве­то­дав­ци отво­ре­но приз­на­ва­ат де­ка се свес­ни за оваа по­ли­ти­ка, за ко­ја се­га се за­ла­га­ат, де­ка е ло­ша за др­жа­ва­та и де­ка со неа не се сог­ла­су­ва нај­го­ле­ми­от про­цент од гла­сач­ко­то те­ло. Ба­ра­ња­та и по­со­чу­ва­ња­та де­ка ло­кал­ни­те из­бо­ри, со кои ве­ќе се доц­ни, не би тре­ба­ле да се за­ка­жат ско­ро, што е уште ед­но кр­ше­ње на за­ко­ни­те, а не пак со нив да би­дат за­ка­жа­ни и пред­вре­ме­ни пар­ла­мен­тар­ни из­бо­ри, се до­во­лен по­ка­за­тел. Ток­му ту­ка ле­жи и при­ти­со­кот врз со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те и при­чи­на­та за нив­ни­от молк во Со­бра­ни­е­то би­деј­ќи зна­ат де­ка е огро­мен про­цен­тот на тие што им го обез­бе­ди­ја ман­да­тот, се­ка­ко без под­др­шка­та на ин­же­не­рин­гот, кои не се са­мо из­не­на­де­ни од акту­ел­на­та со­стој­ба и за­ла­га­ња на нив­ни­от из­бор, ту­ку и актив­но се вклу­че­ни во се­којд­нев­ни­те про­те­сти ба­рај­ќи отфр­ла­ње на пла­тфор­ма­та, но и од­го­во­ри и од­го­вор­ност од сво­и­те из­бра­ни­ци.

Со ва­ков раз­вој на слу­чу­ва­ња­та јас­но е де­ка кри­за­та мо­же да про­дол­жи во не­дог­лед. От­ту­ка, јас­на е и на­ме­ра­та на ВМРО-ДПМНЕ, ко­ја ка­ко пар­ти­ја отво­ре­но за­ста­на во од­бра­на на др­жав­ни­те ин­те­ре­си, со сво­ја­та по­ну­да кон пар­ла­мен­тар­ни­те пар­тии да по­ну­ди из­лез од кри­за­та.

„Па­то­ка­зот“, ка­ко што се на­ре­ку­ва по­ну­да­та, со­др­жи не­кол­ку пра­ша­ња по кои пар­ти­и­те би тре­ба­ло да по­стиг­нат кон­сен­зус и по­тоа, ра­ко­во­деј­ќи со по не­го, да соз­да­дат на­со­ки за из­лез од кри­за­та.

Во де­фи­ни­ра­ње­то на „Па­то­ка­зот“, ВМРО-ДПМНЕ ба­ра од­го­вор на тоа да­ли важ­но­ста на по­ли­тич­ка­та пра­кти­ка за ко­а­ли­ци­ра­ње на по­бед­ник со по­бед­ник е фа­ктор на до­пол­ни­тел­на ста­бил­ност во др­жа­ва­та и да­ли ка­ко та­ква тре­ба да оп­стои или да се отфр­ла се­га и во ид­ни­на.

По­на­та­му, да­ли се при­фат­ли­ви стран­ски­те аген­ди во вна­треш­но­по­ли­тич­ки це­ли или, пак, единс­тве­но тие што се прет­ста­ве­ни и ве­ри­фи­ку­ва­ни од гра­ѓа­ни­те на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја на из­бо­ри се акту­ел­ни, ре­ле­вант­ни и про­ду­ктив­ни аген­ди за др­жа­ва­та?

Тре­то­то пра­ша­ње од „Па­то­ка­зот“, мо­же­би, најм­но­гу се од­не­су­ва на акту­ел­но­ста во Со­бра­ни­е­то: Да­ли при кон­сти­ту­и­ра­ње­то на Со­бра­ни­е­то, се­гаш­но­то, но и во се­кој иден со­став, по­зи­ци­ја­та пре­тсе­да­тел на Со­бра­ни­е­то на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја ло­гич­но би му сле­ду­ва­ла на по­ли­тич­ка­та ко­а­ли­ци­ја или пар­ти­ја што по­бе­ди­ла на из­бо­ри­те или тре­ба да би­де пред­мет на надг­ла­су­ва­ње? При­тоа, кои би би­ле га­ран­ци­и­те де­ка по­зи­ци­ја­та пре­тсе­да­тел на Со­бра­ни­е­то на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја не би би­ла зло­у­по­тре­бе­на за по­ли­тич­ки ма­хи­на­ции со цел од­ло­жу­ва­ње одре­де­ни за­ка­жа­ни или пред­ви­де­ни из­бо­ри и иг­но­ри­ра­ње на вол­ја­та на мно­зинс­тво­то гра­ѓа­ни, кои има­ат нај­го­лем број изг­ла­са­ни пра­те­ни­ци во Со­бра­ни­е­то?

Че­твр­то­то пра­ша­ње што го по­ста­ву­ва ВМРО-ДПМНЕ до по­ли­тич­ки­те пар­тии се од­не­су­ва на тоа да­ли си­те по­ли­тич­ки акте­ри се сог­лас­ни со за­др­жу­ва­ње­то на мул­ти­кул­тур­ни­от мо­дел на ма­ке­дон­ско­то оп­штес­тво со ед­на­ква про­мо­ци­ја на си­те за­ед­ни­ци или се под­др­жу­ва про­ме­на на овој мо­де­лот во дво­на­ци­о­на­лен, на сме­тка на по­ве­ќе­то нем­но­зин­ски за­ед­ни­ци?

Пет­то­то пра­ша­ње е да­ли вр­вен при­о­ри­тет во овој мо­мент оста­ну­ва ста­би­ли­зи­ра­ње­то на др­жа­ва­та, ин­сти­ту­ци­и­те, еко­но­ми­ја­та и европ­ски­те ре­фор­ми за евро­ин­те­гра­ции ка­ко обе­ди­ни­тел­на си­ла за си­те гра­ѓа­ни или, пак, си­те овие при­о­ри­те­ти тре­ба да се за­ме­нат со ре­де­фи­ни­ра­ње на од­но­си­те ме­ѓу за­ед­ни­ци­те и др­жав­но­то устројс­тво на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја?

До­кол­ку се­ри­оз­но се разг­ле­да пред­ло­гот од овие пет пра­ша­ња, кои ВМРО-ДПМНЕ ги пре­до­чи до пар­ти­и­те, се сме­та де­ка за­ед­нич­ки мо­же да се утвр­дат одре­де­ни прин­ци­пи не са­мо за над­ми­ну­ва­ње на оваа по­ли­тич­ка кри­за, ту­ку и ка­ко ос­но­ва и прин­цип за во ид­ни­на да се спре­чат по­стиз­бор­ни из­ма­ми, уце­ни и на­мет­ну­ва­ња пла­тфор­ми што не ми­на­ле низ гла­сач­ки­от фил­тер кај јав­но­ста.

Па­то­ка­зот и евен­ту­ал­ни­от кон­сен­зус, се­пак, не­ма да ги на­ма­лат при­ти­со­ци­те од јав­но­ста кои ба­ра­ат комп­лет­но отфр­ла­ње на ти­ран­ска­та пла­тфор­ма и рас­пи­шу­ва­ње но­ви из­бо­ри за да мо­же ви­стин­ски да се од­лу­чи за тоа во кој пра­вец тре­ба да се дви­жи Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја.

Пишува: Наум Стоилковски
(Текст објавен во 239. број на неделникот „Република“, 31.3.2017)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.