Европа на раб на неизвесност, можеби и катастрофа

Оваа не­де­ла Ве­ли­ка Бри­та­ни­ја ќе го акти­ви­ра чле­нот 50 поч­ну­вај­ќи со сво­е­то за­ми­ну­ва­ње од Европ­ска­та уни­ја. Нај­ве­ро­јат­но ќе сле­ду­ва и втор ре­фе­рен­дум за не­за­вис­ност на Шкот­ска и сѐ по­ве­ќе се шпе­ку­ли­ра де­ка Се­вер­на Ир­ска, мо­же­би, ќе би­де по­о­тво­ре­на за на­пу­шта­ње на Ве­ли­ка Бри­та­ни­ја и за спо­ју­ва­ње со Ре­пуб­ли­ка Ир­ска.

Во Хо­лан­ди­ја, дес­ни­ча­рот Герт Вил­дерс и не­го­ва­та Пар­ти­ја на сло­бо­да­та мо­же да осво­јат нај­го­лем дел од гла­со­ви­те на оп­шти­те из­бо­ри иа­ко со­ра­бо­тка­та на по­ве­ќе глав­ни хо­ланд­ски пар­тии, нај­ве­ро­јат­но, ќе го спре­чи Вил­дерс да дој­де на власт. Во Фран­ци­ја, Ма­рин ле Пен и неј­зи­ни­от На­ци­о­на­лен фронт, ре­чи­си, си­гур­но ќе за­вр­шат на вто­ро­то ме­сто во пр­ви­от круг од пре­тсе­да­тел­ски­те из­бо­ри оваа про­лет, а Ема­ну­ел Ма­крон изг­ле­да под­го­твен за да ја по­бе­ди Ле Пен во вто­ри­от круг.

По­на­та­му кон исток и кон се­вер во Евро­па, сѐ уште до­ми­ни­ра­ат гри­жи­те за сѐ по­на­мет­ли­ва­та Ру­си­ја. Овој ме­сец Швед­ска об­ја­ви де­ка по­втор­но ќе во­ве­де за­дол­жи­те­лен во­ен рок, кој бе­ше уки­нат во 2010 го­ди­на, за да ја за­јак­не сво­ја­та вој­ска по­ра­ди за­бе­ле­жа­на­та за­ка­на од Мос­ква. Фин­ска, ко­ја го за­др­жа за­дол­жи­тел­ни­от во­ен рок, спро­ве­ду­ва во­е­ни веж­би на­со­че­ни про­тив хи­брид­ни во­е­ни тех­ни­ки. Во бал­тич­ки­те др­жа­ви, НА­ТО е во екот на нај­го­ле­мо­то европ­ско рас­по­ре­ду­ва­ње од кра­јот на Сту­де­на­та вој­на.

Не ис­чез­на ни кри­за­та со европ­ска­та ва­лу­та, всуш­ност, иа­ко по­стои уште од фи­нан­си­ска­та кри­за од 2008 го­ди­на, таа мо­же да вле­зе во но­ва, не­ста­бил­на фа­за. На след­ни­те ита­ли­јан­ски из­бо­ри, кои, ве­ро­јат­но, ќе се одр­жат во ју­ни, вла­ста, мо­же­би, ќе пад­не во ра­це­те на по­ли­тич­ки­те пар­тии што се не­при­ја­тел­ски на­стро­е­ни кон оста­ну­ва­ње во бло­кот на ва­лу­та­та, кој мно­гу Ита­ли­јан­ци го об­ви­ну­ва­ат за бав­ни­от раст и за зго­ле­му­ва­ње­то на не­вра­бо­те­но­ста.

Не се рас­па­ѓа сè тол­ку бр­зо ка­ко што су­ге­ри­ра­ат не­га­тив­ци­те. Во Гер­ма­ни­ја, ек­стрем­но дес­ни­чар­ска­та пар­ти­ја Ал­тер­на­ти­ва за Гер­ма­ни­ја бр­зо се ши­ре­ше, осо­бе­но во де­ло­ви на дла­бо­ко исфру­стри­ра­ни­от исток. Но, се­пак, се чи­ни де­ка е ма­ла ве­ро­јат­но­ста да ја освои по­ли­тич­ка­та моќ на из­бо­ри­те во сеп­тем­ври. Пос­лед­ни­те ан­ке­ти пред­ви­ду­ва­ат де­ка ќе освои ед­вај 11 про­цен­ти од гла­со­ви­те, во спо­ред­ба со 34 про­цен­ти за де­мо­хри­сти­ја­ни­те на кан­це­лар­ка­та Ан­ге­ла Мер­кел и 32 про­цен­ти за неј­зи­ни­от ри­вал од со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те и про­ти­вкан­ди­дат за кан­це­лар, Мар­тин Шулц.

Тоа е по­тсет­ник за тоа кол­ку проб­ле­ми има дес­ни­ца­та во Евро­па. Ле­ви­ца­та во Евро­па и по­на­та­му е во ха­ос – се со­о­чу­ва со проб­ле­ми­те на бри­тан­ска­та Ла­бу­ри­стич­ка пар­ти­ја или на фран­цу­ски­те со­ци­ја­ли­сти. Се­пак, са­мо две европ­ски зем­ји, Ун­га­ри­ја и Пол­ска, има­ат вла­ди што мо­же да се опи­шат ка­ко се­ри­оз­на дес­ни­ца. Па, ду­ри и тие че­сто се ма­чеа да по­бе­дат на би­тки за кои мно­гу­ми­на мис­леа де­ка се лес­ни. Ко­га ун­гар­ски­от пре­ми­ер Ви­ктор Ор­бан по­ви­ка на ре­фе­рен­дум за за­бра­на на на­та­мош­ни еми­гран­ти над­вор од Евро­па во октом­ври ми­на­та­та го­ди­на, тој не ус­пеа да до­бие до­вол­но ви­сок од­ѕив кај гла­са­чи­те.

Евро­па, мо­же­би, не се рас­па­ѓа, но изг­ле­да е во со­стој­ба на по­лу­по­сто­ја­на кри­за. Ре­чи­си ед­на де­це­ни­ја европ­ски­те „са­ми­ти за кри­за“, на кои ли­де­ри­те се со­ста­ну­ва­ат за вре­ме на ви­кен­ди­те за да раз­го­ва­ра­ат за пра­ша­ња ка­ко единс­тве­на­та ва­лу­та или ре­фор­ми во ЕУ, беа нор­ма, но са­мо не­кол­ку по­ка­жаа пре­циз­ни ре­зул­та­ти.

Се чи­ни де­ка е пра­ша­ње на ли­дерс­тво. И на на­ци­о­нал­но и на ре­ги­о­нал­но ни­во, се чи­ни де­ка европ­ски­те ли­де­ри стра­да­ат од кри­за на до­вер­ба, по­пу­лар­ност и, во нај­лош слу­чај, по­ли­тич­ки ле­ги­ти­ми­тет.

Со­стој­ба­та на не­си­гур­ност во Евро­па е не­што што ру­ски­от пре­тсе­да­тел Вла­ди­мир Пу­тин е по­ве­ќе од сре­ќен да го иско­ри­сти. Мно­гу­ми­на од на­ци­о­нал­ни­те уста­но­ви за без­бед­но­ста на Евро­па и на САД сме­та­ат де­ка ру­ска­та ин­тер­вен­ци­ја во Си­ри­ја бе­ше де­лум­но со цел да се прод­ла­бо­чи бе­гал­ска­та кри­за тур­кај­ќи ја по­ли­ти­ка­та на Евро­па до неј­зи­ни­те гра­ни­ци. Во нај­ма­ла ра­ка, ме­ди­у­ми­те под­др­жа­ни од Ру­си­ја со за­до­волс­тво го раз­го­ру­ва­ат ог­нот на не­ста­бил­ност и ек­стре­ми­зам, по­не­ко­гаш из­мис­лу­ва­ат при­каз­ни, а по­не­ко­гаш са­мо да ги зго­ле­му­ва­ат и ги вло­шу­ва­ат ве­ќе зго­ле­ме­ни­те тен­зии.

На­ста­ни­те во САД при­до­не­соа да се зго­ле­ми не­из­вес­но­ста. Во ин­терв­ју за „Рој­терс“ ми­на­ти­от ме­сец, пре­тсе­да­те­лот До­налд Трамп из­не­на­ди мно­гу­ми­на во Евро­па со тоа што изра­зи под­др­шка за Европ­ска­та уни­ја и за неј­зи­ни­те ин­сти­ту­ции. Тоа е став што го де­лат мно­гу­ми­на прет­став­ни­ци од над­во­реш­на­та по­ли­ти­ка на САД, са­мо за­тоа што се пла­шат од пос­ле­ди­ци­те ако се рас­пад­не ЕУ. Но, не­кои од лу­ѓе­то око­лу Трамп, осо­бе­но иде­о­ло­зи­те ка­ко глав­ни­от стра­тег Стив Ба­нон, ја гле­да­ат ЕУ ка­ко ана­те­ма за нив­ни­от све­тог­лед и би са­ка­ле да ви­дат ка­ко про­па­ѓа.

Оста­то­кот на све­тот, исто та­ка, не по­ма­га. Зго­ле­ме­ни­те тен­зии ме­ѓу тур­ска­та и хо­ланд­ска­та вла­да за еден отка­жан тур­ски по­ли­тич­ки ми­тинг во Ро­тер­дам, при што тур­ски­от пре­тсе­да­тел Та­ип Ер­до­ган ги спо­ре­ди Хо­лан­ѓа­ни­те со на­ци­сти­те, са­мо ја за­си­ли­ја под­др­шка­та за Вил­дерс. Те­ро­ри­стич­ки­те на­па­ди во Бри­сел, Ни­ца, Бер­лин и на дру­ги ме­ста или, ед­но­став­но, из­ве­шта­и­те за сом­не­жи за по­тен­ци­јал­ни на­па­ди, ка­ко тој во Гер­ма­ни­ја оваа не­де­ла, са­мо го пот­па­лу­ва­ат чув­ство­то на по­де­ле­ност.

Ви­стин­ско­то пра­ша­ње е да­ли тој на­ра­тив ста­ну­ва це­лос­но са­мо­ис­пол­ну­ва­ње. Ток­му се­га, европ­ски­те ин­сти­ту­ции раз­лич­но гле­да­ат на рас­па­дот око­лу нив, но нив­на­та от­пор­ност, ба­рем до­се­га, оста­ну­ва за­чу­ду­вач­ка.

Европ­ски­те про­е­кти, кои се­га се под при­ти­сок – ЕУ, НА­ТО, единс­тве­на­та ва­лу­та, ду­ри и ос­нов­ни­те по­ли­тич­ки ин­сти­ту­ции и прет­при­ја­ти­ја што се­ко­ја зем­ја ги упра­ву­ва – има­ат ма­ни. Но, тие, исто та­ка, има­ат до­не­се­но и не­кои иск­лу­чи­тел­ни ре­зул­та­ти ка­ко одр­жу­ва­ње на ми­рот на кон­ти­нен­тот за по­ве­ќе од шест де­це­нии и обез­бе­ду­ва­ње на бла­го­со­стој­ба­та и на пра­ва­та на нив­ни­те на­ро­ди.

Европ­ска­та ли­бе­рал­на де­мо­кра­ти­ја че­сто е ли­це­мер­на, а по­не­ко­гаш и не­е­фи­кас­на. Но, во го­ле­ма ме­ра, гра­ѓа­ни­те на зем­ји­те-член­ки на ЕУ во пос­лед­ни­те де­це­нии беа за­шти­те­ни од не­кои мно­гу ло­ши ра­бо­ти, осо­бе­но од не­у­ме­ре­ност на др­жав­на­та власт, не­што што не ва­жи и за Пу­тин, а ка­мо­ли за фа­ши­стич­ки­те ре­жи­ми во 30-ти­те го­ди­ни од ми­на­ти­от век или за со­вет­ски­те вла­ди што вла­де­е­ле во Источ­на Евро­па за вре­ме на Сту­де­на­та вој­на.

Но, Евро­па ста­ну­ва сѐ по­мал­ку при­ја­тел­ски на­стро­ен кон­ти­нент, осо­бе­но за тие што се раз­лич­ни, ка­ко што бе­гал­ци­те се­га се чу­ва­ат во сѐ по­у­жас­ни ус­ло­ви во по­гра­нич­ни­те зем­ји на ЕУ ка­ко Ср­би­ја. Исто­то се слу­чу­ва и во ми­грант­ски­те за­ед­ни­ци низ це­ла Евро­па.

Те­шко е да се ка­же ка­де ќе се дви­жат ра­бо­ти­те од ту­ка. До­де­ка ин­сти­ту­ци­и­те за европ­ска ин­те­гра­ци­ја ну­дат нај­до­бра на­деж, зем­ји­те не мо­же да се об­ви­ну­ва­ат за пре­зе­ма­ње на ра­бо­ти­те во свои ра­це ко­га ста­ну­ва збор за од­бра­на на са­ми­те се­бе. Ед­на ста­ти­ја во „Еко­но­мист“ од ми­на­та­та не­де­ла пра­ша да­ли Гер­ма­ни­ја е под­го­тве­на да раз­бие ед­но од пос­лед­ни­те и нај­го­ле­ми та­буа и да поч­не сво­ја про­гра­ма за нук­ле­ар­но оруж­је за да се за­шти­ти од уште по­не­из­вес­на­та ид­ни­на.

Евро­па не­ка­ко мо­ра да се убе­ди се­бе­си де­ка ра­бо­ти­те не се тол­ку ло­ши ка­ко што изг­ле­да­ат и да поч­не да се дви­жи по не­кој оп­ти­ми­стич­ки пат. Во спро­тив­но, тие мо­же да се вло­шат и по­ве­ќе откол­ку што не­кој мо­же да за­мис­ли.

Из­вор: „Рој­терс“
Пре­вод: Ана Цве­та­но­ска

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.