Вап­са­ме јај­ца, а не зна­е­ме зо­што

Ве­лиг­ден е праз­ник на се­мејс­тво­то, на чо­веч­но­ста и на со­ли­дар­но­ста, праз­ник кој збли­жу­ва и но­си по­ра­ка на за­ед­ниш­тво, мир и раз­би­ра­ње. Та­кви­тевред­но­сти се те­ме­лот на раз­во­јот во се­ко­ја об­ласт. Ме­ѓу­себ­но­то раз­би­ра­ње и по­чит­та отво­ра­ат мож­но­сти и да­ва­ат шан­са за на­пре­док.

Ве­лиг­ден е пред нас. Во екот на стро­ги­те по­сти пу­каа „бом­би“, лу­ѓе­то се на­вре­ду­ваа, се по­ви­ку­ва­ше јав­но на линч, се пот­тик­ну­ва­ше омра­за и, зго­ра на сѐ, во екот на по­сти­те, цр­ква­та го сме­ни сво­јот та­риф­ник – ги по­ка­чи це­ни­те.

А, си­те го зна­е­ме исто­то – се по­сти, се вап­са­ат јај­ца, се оди во цр­ква… Да­ли по­стот е воз­др­жу­ва­ње са­мо од мрс­на хра­на. Да­ли е нај­бит­но вап­са­ње­то јај­ца и оде­ње­то во цр­ква тој ден?Кол­ку вер­ни­ци­те ги по­чи­ту­ва­ат ви­стин­ски­те вред­но­сти на сво­ја­та ре­ли­ги­ја?  Ги слу­ша­ат ли по­ра­ки­те?

Да не су­ди­ме по број­ки

Ве­лиг­ден, од ед­на стра­на, ста­на праз­ник во кој си­те гле­да­ме бег­ство од се­којд­не­ви­е­то, мож­ност да се оти­де на про­дол­жен ви­кенд  во со­сед­на Гр­ци­ја. Све­до­ци сме на ко­ло­ни­те во­зи­ла на гра­ни­ци­те на се­кој праз­ник…  Бу­дим­ка По­пов­ска или, ка­ко што по­ве­ќе­то ја зна­ат, се­стра Ма­кре­на, ко­ја  бе­ше игу­ма­ни­ја на ма­на­сти­рот „Св. Ар­хан­гел Ми­ха­ил“ во Бе­ро­во, ве­ли де­ка не по­стои на­чин да се из­ме­ри ни­ту ве­ра­та,ни­ту на­деж­та,ни­ту љу­бо­вта. Не­ма не­што та­кво ка­ко Гај­ге­ровбро­јач за ѕир­ка­ње во ср­ца­та на лу­ѓе­то.

– Цр­ква­та не е ин­сти­ту­ци­ја, ни­ту е Бог не­ка­де та­му да­ле­ку на не­бо­то во не­ко­ја вон­зем­на кос­мич­ка упра­ва. Ток­му,за­ра­ди не­мер­ли­во­ста, не е мож­но да под­ле­жи на ста­ти­стич­ки прес­ме­ту­ва­ња. Се­пак,по­стои еден ин­ди­ка­тор кој до­не­ка­де мо­же да ви да­де увид во на­дре­ал­ни­от фе­но­мен на ве­ра­та, а тоа е жи­ви­от етос на све­ти­телс­тво­то. Тоа зна­чи де­ка,пра­ктич­но, се­кој вер­ник е све­ти­тел, и тоа е тоа што го изд­во­ју­ва хри­сти­јанс­тво­то од оста­на­ти­те ре­ли­гии. А што е све­ти­те­лот? Све­ти­те­ли­те се­ко­гаш се пер­це­пи­ра­ле се­бе­си за нај­го­ле­ми греш­ни­ци во рам­ки­те на чо­веш­тво­то – ве­ли таа.

Спо­ред неа, вер­ни­ци­те ги слу­ша­ат по­ра­ки­те за Ве­лиг­ден и ни­ко­гаш не тре­ба да су­ди­ме врз ос­но­ва на тоа што ни го ка­жу­ва­ат број­ки­те.

– Во ми­гот ко­га ќе пре­ста­не да би­де жр­тва на сопс­тве­на­та осу­да, чо­ве­кот е под­го­твен да ја раз­бе­ре љу­бо­вта, што зна­чи де­ка ве­ќе не му е гај­ле за не­важ­ни­те ра­бо­ти во жи­во­тот, ту­ку са­мо за су­шти­на­та. Љу­бо­вта, се раз­би­ра – ко­мен­ти­ра таа.

Оби­чаи нас­пре­ма ре­ли­ги­ја

Во Ма­ке­до­ни­ја е пра­кти­ка одре­де­ни ре­ли­ги­ски праз­ни­ци да се по­вр­зу­ва­ат со ма­ке­дон­ски тра­ди­ци­о­нал­ни оби­чаи. Со тоа, сме­та­ат со­ци­о­ло­зи­те,  по­стои опас­ност да се на­ру­ши су­шти­на­та на хри­сти­јан­ски­от праз­ник. Спо­ред истра­жу­ва­ња­та на про­фе­со­рот по со­ци­о­ло­ги­ја на ре­ли­ги­ја, Зо­ран Ма­тев­ски, са­мо 12-15 про­цен­ти од вер­ни­ци­те ја има­ат про­чи­та­но Биб­ли­ја­та. Од се­дум­де­сет до осум­де­сет про­цен­ти од вер­ни­ци­те ни се тра­ди­ци­о­нал­ни вер­ни­ци, лу­ѓе што не­ма­ат ре­ли­ги­ска на­о­браз­ба. Тоа би зна­че­ло де­ка вер­ни­ци­те не го поз­на­ва­ат ви­стин­ско­то зна­че­ње на го­ле­ми­те хри­сти­јан­ски праз­ни­ци.  Вер­ни­ци­те праз­ну­ва­ат во рам­ки­те на тра­ди­ци­ја­та, вап­са­ат јај­ца, ама не зна­ат зо­што. Одат во цр­ква са­мо на Ве­лиг­ден, Бо­жик и сла­ва.

– Мно­гу мал­ку се оди во цр­ква на ли­тур­ги­ја, а и ко­га одат, не ни е мно­гу ор­га­ни­зи­ра­на ма­ке­дон­ска­та цр­ква од ас­пект на про­по­вед. Ни пре­ку про­по­вед вер­ни­ци­те не се за­поз­на­е­ни со ви­стин­ско­то зна­че­ње на Ве­лиг­ден. Единс­тве­но­то што го чув­ству­ва­ат е де­ка тре­ба да се со­бе­ре се­мејс­тво­то за­ед­но. Пре­ку Ве­лиг­ден ги афир­ми­ра­ат се­меј­ни­те вред­но­сти. Но, не и вред­но­сти­те и љу­бо­вта кон род­ни­ни­те, кон оста­на­ти­те. Не гле­да­ме по­ши­ро­ко кон род­ни­ни­те од ас­пект на тоа ако се си­ро­маш­ни, да им по­мог­не­ме, да се дру­жи­ме со нив, ка­ко што е кај ис­ла­мот. Кај нив на Кур­бан-ба­јрам дел од јаг­не­то се да­ва на си­ро­маш­ни­те – ве­ли про­фе­со­рот, спо­ред ко­го кај пра­вос­лав­ни­те вер­ни­ци не  е до­вол­но осоз­на­е­на таа љу­бов кон лу­ѓе­то, тој го­вор на про­ште­ва­ње кон дру­ги­те.

Во строг пост хри­сти­ја­нин фр­ла гро­зо­мор­ни бом­би

– Не­доз­во­ли­во е во вре­ме на пост, хри­сти­ја­нин на хри­сти­ја­нин да ви фр­ла гро­зо­мор­ни бом­би. Мал­ку да има па­мет ли­де­рот на СДСМ, Зо­ран За­ев, ќе ре­че јас ова не го пра­вам за вре­ме на пост. Ова е це­ло вре­ме во те­кот на строгпост.  Ова е по­дри­ва­ње на ре­ли­ги­ја­та, на де­мо­хри­сти­јан­ски­от прин­цип, на кул­ту­ра­та, на тра­ди­ци­ја­та. И не е вој­на ме­ѓу хри­сти­ја­ни­те и мус­ли­ма­ни­те, вој­на е ме­ѓу Ма­ке­дон­ци­те и Ма­ке­дон­ци­те, пра­вос­ла­вен и пра­вос­ла­вен. Тој рас­ту­ра сѐ. Гра­деј­ќи го ова за вре­ме на пост, ние до­а­ѓа­ме до со­ци­о­ло­шко-пси­хо­ло­шки­от мо­мент – ка­рај­те се, уби­вај­те се, Ма­ке­дон­ци не са­кај­те се. Ај­де ќе се уда­ви­ме си­те ме­ѓу­се­бе. На­пра­ви та­ква ме­то­до­ло­ги­ја, за вре­ме на пост го раз­ру­ши прин­ци­пот. Се­то тоа што го гра­де­ла ВМРО-ДПМНЕ ка­ко де­мо­хри­сти­јан­ска пар­ти­ја, тој го раз­ру­ши за вре­ме на строг пост – ве­ли Бо­жи­нов­ска.

 

Лу­ѓе­то во­оп­што не го пер­це­пи­ра­ат по­стот та­ка ка­ко што тре­ба. По­стои ка­лен­дар, еден ден се по­сти на во­да, еден на зеј­тин. Ни­кој не отво­ра ка­лен­дар за да ви­ди ка­ко тре­ба. По­стот, во прин­цип, е са­мо под­го­то­вка за ис­по­вед, да се по­ка­еш за си­те гре­шки. Ако не се ис­по­ве­даш, по­стот има са­мо уло­га на од­мор на ор­га­низ­мот од хра­на и од ал­ко­хол.

– Лу­ѓе­то ко­га по­стат во­оп­што не­ма­ат осоз­на­е­но де­ка по­стот од хра­на, во ос­но­ва, зна­чи и ду­хо­вен пост, сми­ру­ва­ње на ду­ша­та. По­стат, се воз­др­жу­ва­ат од мрс­на хра­на, но не се воз­др­жу­ва­ат од лош збор, од ка­ра­ни­ци, од конф­ли­кти. Тре­ба до­бра вол­ја кон дру­ги­от пра­вос­ла­вен вер­ник. Ве­лиг­ден е шан­са да се за­пра­шаш ка­кви гре­во­ви си на­пра­вил, пре­ку ис­по­вед да се по­ка­еш за гре­во­ви­те и пре­ку при­чест од пр­ви­от ден Ве­лиг­ден да вле­зеш ка­ко нов чо­век. Ако се по­сти, а се про­дол­жу­ва со конф­ли­кти, то­гаш ја не­ма су­шти­на­та. А, су­шти­на­та на Ве­лиг­ден е де­ка Исус ни да­ва шан­са на си­те пре­ку по­ка­ју­ва­ње да ни се про­стат гре­во­ви­те  – ко­мен­ти­ра про­фе­со­рот кој дол­ги го­ди­ни ги истра­жу­ва ре­ла­ци­и­те ме­ѓу ре­ли­ги­ја­та и вер­ни­ци­те.

Про­по­вед за по­до­бра вр­ска со вер­ни­ци­те

И про­фе­со­рот Ма­тев­ски и Ва­лен­ти­на Бо­жи­нов­ска, пре­тсе­да­тел­ка на Ко­ми­си­ја­та за вер­ски за­ед­ни­ци, се сог­ла­су­ва­ат де­ка не­до­сти­га про­по­вед во цр­ква­та, кој, всуш­ност, е вр­ска ме­ѓу вер­ни­ци­те и цр­ква­та.

– Цр­ква­та мо­ра да го нај­де па­тот ка­ко те­о­ло­шки да ги еду­ци­ра лу­ѓе­то. По­стои јаз, за кој се свес­ни и лу­ѓе­то од МПЦ. Мо­ра да има про­по­вед на се­ко­ја не­дел­на ли­тур­ги­ја, но под про­по­вед не се мис­ли на  две лив­чи­ња кои ќе се про­чи­та­ат. Мо­ра да се за­јак­не ве­ро­на­у­ка­та во цр­ква. Во учи­ли­шта­та има пре­мал­ку ве­ро­на­у­ка. Ако ве­ќе има ве­ро­на­у­ка, мо­ра да се про­ши­ри и на сред­но обра­зо­ва­ние. Со те­о­ло­шко­то еду­ци­ра­ње ќе ја до­фа­тат вр­ска­та. Са­мо 10 про­цен­ти од вер­ни­ци­те одат на не­дел­на ли­тур­ги­ја. Мо­наш­тво­то е нај­го­ле­ма шан­са. За Ве­лиг­ден во Би­гор­ски­от ма­на­стир одат 2.000 лу­ѓе на ли­тур­ги­ја. Мо­ра МПЦ да рас­чи­сти со тра­ди­ци­ја­та. Не­ма ко­ле­ње јаг­ни­ња, не­ма осве­ту­ва­ње ку­ќи со кур­ба­ни. Вр­ска­та е за­гу­бе­на за­тоа што не­ма­ме те­о­ло­шко обу­че­ни гра­ѓа­ни. МПЦ мо­ра да из­ле­зе од тра­ди­ци­ја­та. Тра­ди­ци­о­на­лен вер­ник не е прав вер­ник. Не ти вре­ди ако не ја знае су­шти­на­та. Мо­ра да знае зо­што го праз­ну­ва Ве­лиг­ден. Спо­ред истра­жу­ва­ње­то, са­мо 17-18 про­цен­ти зна­ат зо­што се сла­ви Ве­лиг­ден. Во Пол­ска зна­ат ду­ри  92 про­цен­ти. Во Гр­ци­ја 75, во Ср­би­ја 56 про­цен­ти. Са­мо Бу­га­ри­те се зад нас – ко­мен­ти­ра про­фе­со­рот.

И Ва­лен­ти­на Бо­жи­нов­ска е со исти став. Таа го спо­ре­ду­ва од­но­сот на вер­ни­ци­те во Гр­ци­ја со од­но­сот на вер­ни­ци­те во Ма­ке­до­ни­ја.

– Во Гр­ци­ја во не­де­ла е нај­све­че­ни­от миг. Фа­ми­ли­ја­таоди во цр­ква, по што, за да се одр­жи се­мејс­тво­то,сед­ну­ва­ат на ка­фе и на сла­тко, не се вра­ќа­ат до­ма. Сед­ну­ва­ат за да по­ми­нат вре­ме со се­мејс­тво­то, да ја про­ко­мен­ти­ра­ат по­ра­ка­та на све­ште­ни­кот. Кај нас го не­ма тоа – ве­ли таа.

Спо­ред неа, по се­ко­ја ли­тур­ги­ја тре­ба да има при­год­на бе­се­да ко­ја се­ко­гаш ќе би­де со раз­лич­на со­др­жи­на и ко­ја ќе би­де па­ра­лел­на со акту­ел­ни­те ми­го­ви во др­жа­ва­та.

– Ние мо­ра да трг­не­ме фа­ми­ли­јар­но да ги чес­тву­ва­ме ли­тур­ги­и­те. Та­ка е во Ру­си­ја, та­ка е во Че­шка. Тој дел ни не­до­сти­га. И кај нас има не­дел­ни ли­тур­гии, но не­ма бе­се­да, што е нај­важ­на­та ра­бо­та– ве­ли Бо­жи­нов­ска.

(Пишува: Билјана Зафирова

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.