Куклица е заштитен знак на Кратово

Во бли­зи­на­та на Кра­то­во, во Источ­на Ма­ке­до­ни­ја, се на­о­ѓа ло­ка­ли­те­тот Кук­ли­ца. Отка­ко по­ми­нав­ме осум ки­ло­ме­три стр­мен пат од Кра­то­во, стиг­нав­ме на ло­ка­ли­те­тот. Пред нас се из­ви­ши­ја гру­пи зем­је­ни пи­ра­ми­ди и стол­бо­ви, на­ста­на­ти со дол­го­трај­на еро­зи­ја на вул­кан­ски­те кар­пи.

– По­ра­ди дол­го­трај­ни­те ат­мо­сфер­ски вли­ја­ни­ја кар­пи­те се мо­ди­фи­ку­ва­ле во ка­ра­кте­ри­стич­ни об­ли­ци. Овие про­це­си, кои поч­на­ле пред де­се­ти­на ил­ја­ди го­ди­ни, про­дол­жу­ва­ат и де­нес, па не­кои од зем­је­ни­те пи­ра­ми­ди по­сте­пе­но се уни­шту­ва­ат, а се соз­да­ва­ат дру­ги, рас­ка­жу­ва ло­кал­ни­от ту­ри­стич­ки во­дич.

Но, од ло­гич­ни­те и при­ро­до­на­уч­ни об­јас­ну­ва­ња, се­ко­гаш се по­ин­те­рес­ни ле­ген­ди­те. Ме­ѓу на­ро­дот по­стои пре­да­ние за на­ста­но­кот на ка­ме­ни­те кук­ли, кое се по­вр­зу­ва со свад­ба­та и со не­среќ­на­та љу­бов на ед­но мом­че кон две де­вој­ки од тој крај.

- Спо­ред пре­да­ни­е­то, мно­гу одам­на во се­ло Кук­ли­ца се слу­чи­ла го­ле­ма тра­ге­ди­ја. Ед­но мом­че, кое би­ло го­лем мај­стор не­и­мар, а во­ед­но и лаж­го и љу­бов­џи­ја, жи­ве­е­ло во се­ло Кук­ли­ца. Во не­го би­ла бе­скрај­но вљу­бе­на ед­на де­вој­ка, но тоа се оже­ни­ло со дру­га, По­ра­ди тоа, раз­о­ча­ра­на­та де­вој­ка на де­нот на свад­ба­та ги про­кол­на­ла мла­ден­ци­те. Спо­ред пре­да­ни­е­то, не­ве­ста­та би­ла по­бо­га­та де­вој­ка од дол­но­то ма­а­ло, до­де­ка вљу­бе­на­та де­вој­ка, ко­ја ја фр­ли­ла кле­тва­та, би­ла по­у­ба­ва, но си­ро­маш­на де­вој­ка од гор­но­то ма­а­ло. Ко­га до­шол свад­бе­ни­от ден, на­ви­дум сѐ би­ло во ред: се со­бра­ле сва­то­ви­те, ста­са­ле и дру­ги­те го­сти, ве­сел­ба­та поч­на­ла. Во мо­мен­тот ко­га мла­ден­ци­те се бак­на­ле, кле­тва­та се ос­тва­ри­ла и си­те свад­ба­ри се ска­ме­ни­ле. Ска­ме­не­ти­те свад­ба­ри и де­нес све­до­чат за гне­вот и за бол­ка­та на не­среќ­на­та де­вој­ка – рас­ка­жу­ва во­ди­чот.

Во ед­на дру­га вер­зи­ја на ле­ген­да­та, пак, се ве­ли де­ка мом­че­то им за­ка­жа­ло свад­ба и на две­те де­вој­ки во ист ден, а ко­га по­си­ро­маш­на­та по­у­ба­ва де­вој­ка ги чу­ла гај­ди­те и та­па­ни­те од дол­но­то ма­а­ло ги про­кол­на­ла мла­до­жен­ци­те и сва­то­ви­те да се ска­ме­нат. Се­ла­ни­те го ви­ка­ат ме­сто­то „Ве­се­ла свад­ба“ или „Ка­ме­на свад­ба“ за­што сва­то­ви­те оста­на­ле нас­ме­а­ни, а мла­ден­ци­те се ска­ме­ни­ле во неж­на пре­гра­тка. По­ра­ди овие ска­ме­не­ти „кук­ли“ ме­сто­то го до­би­ло сво­е­то име – Кук­ли­ца.

Во до­ли­на­та се на­о­ѓа­ат око­лу 140 ка­ме­ни кук­ли, кои се по­ви­со­ки од 10 ме­три, а истра­жу­ва­ња­та по­ка­жа­ле де­ка се ста­ри око­лу 10 ил­ја­ди го­ди­ни.

Во ре­зер­ва­тот има 148 кук­ли, или зем­је­ни пи­ра­ми­ди. На­ро­дот на се­ко­ја кук­ла ѝ има да­де­но не­ко­ја уло­га: на при­мер, има кум, ста­ро­сват, чи­чо, стри­на, сва­то­ви…

Спо­ред дру­ги ка­жу­ва­ња, де­неш­ни­те ка­ме­ња во бли­зи­на­та на Кук­ли­ца не­ко­гаш би­ле дрв­ја, кои би­ле из­го­ре­ни за вре­ме на не­ко­ја вој­на што се во­де­ла во овие кра­и­шта. Отка­ко дрв­ја­та би­ле из­го­ре­ни, це­ла­та об­ласт се пре­тво­ри­ла во пу­сти­на. При ед­но ноќ­но ми­ну­ва­ње на вој­ска­та низ пу­сти­на­та, по­ра­ди ни­ски­те тем­пе­ра­ту­ри вој­ни­ци­те се ска­ме­ни­ле и се пре­тво­ри­ле во ка­ме­ња.

Им­пре­сив­но­ста на Кук­ли­ца, не­сом­не­но, при­до­не­ла на­се­ле­ни­е­то од овој крај да соз­да­ва ни­за ле­ген­ди за на­ста­ну­ва­ње­то на ова ме­сто. Де­нес, жи­те­ли­те од око­ли­на­та ова ме­сто го сме­та­ат за про­кол­на­то и сме­та­ат де­ка овој ка­мен пре­дел им ги труе ко­зи­те, кои по­доц­на уми­ра­ат.

На­уч­ни­те истра­жу­ва­ња, пак, по­ка­жа­ле де­ка ка­ме­ни­те кук­ли се, всуш­ност, вул­кан­ски кар­пи, соз­да­де­ни од вул­кан­ска еро­зи­ја. Не­о­бич­на­та фор­ма на ка­ме­ња­та, ко­ја по­тсе­ту­ва на чо­веч­ки фи­гу­ри, е ре­зул­тат на ми­не­ра­ли­те. И са­мо­то грат­че Кра­то­во, во чи­ја­што бли­зи­на се на­о­ѓа се­ло­то Кук­ли­ца, ле­жи врз из­гас­нат вул­кан. Спо­ред ка­жу­ва­ња­та на ло­кал­ни­те жи­те­ли, на се­кои пет-шест го­ди­ни се по­ја­ву­ва но­ва фи­гу­ра во до­ли­на­та.

Мо­же­би ле­ген­ди­те на на­ро­дот не се тол­ку ло­гич­ни и не зву­чат ви­сти­ни­то, но, се­пак, се­ко­гаш се по­ин­те­рес­ни од твр­де­ња­та на на­уч­ни­ци­те. За­тоа ле­ген­да­та оста­на­ла и ќе се пре­не­су­ва од ге­не­ра­ции на ге­не­ра­ции. Ќе се збо­ру­ва за раз­о­ча­ра­на­та де­вој­ка, неј­зи­на­та кле­тва и за ска­ме­не­ти­те свад­ба­ри. Ме­сто­то ќе ве по­не­се да ве­ру­ва­те во оваа ле­ген­да, ду­ри и да си ги за­мис­лу­ва­те ли­ца­та на свад­ба­ри­те и јас­но да ги гле­да­те зе­тот и не­ве­ста­та ка­ко сто­јат еден до друг во пре­гра­тка.

Со сво­ја­та ре­тка уба­ви­на, ка­ме­ни­те кук­ли оста­ва­ат тра­ен впе­ча­ток кај по­се­ти­те­ли­те и зас­лу­жу­ва­ат да се по­се­тат. За овој ло­ка­ли­тет бе­ше об­ја­ве­на и пре­крас­на ре­пор­та­жа под нас­лов „Ма­ке­до­ни­ја е ви­стин­ска ве­те­на зем­ја“ во еден вес­ник во Че­шка.

- Та­ков ре­док при­ро­ден ге­о­ло­шки спо­ме­ник не мо­же­те да ви­ди­те кај нас. Ка­ме­ни­те фи­гу­ри се по­ви­со­ки од 10 ме­три и за нив на­уч­ни­ци­те сме­та­ат де­ка се соз­да­де­ни пред 10 илјади го­ди­ни. Ле­ген­да­та што ја рас­ка­жу­ва­ат ло­кал­ни­те жи­те­ли ве­ли де­ка кук­ли­те се, всуш­ност, „сва­то­ви“, кои се са­кра­мен­ти по­ра­ди кле­тва­та на ед­на де­вој­ка, чиј­што љу­бен се оже­нил за дру­га. Кра­то­во е мош­не ин­те­рес­на ту­ри­стич­ка ло­ка­ци­ја и ги по­ка­ну­ва­ме си­те тие што са­ка­ат да па­ту­ва­ат, би­деј­ќи „Ма­ке­до­ни­ја е ви­стин­ска, ве­те­на зем­ја“ за нив – ве­ли авто­рот на ре­пор­та­жа­та, ко­ја бе­ше об­ја­ве­на во нај­ти­раж­ни­от че­шки вес­ник „Мла­да фрон­та днес“.

(Пишува: Невена Поповска
Текст објавен во 134. број на неделникот „Република“, 27.03.2015)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.