Администрацијата на Обама не само што ескалира во заострувањето на економските санкции за Русија и ѝ дава воена поддршка на Украина, туку и ја забрза понезабележителната, но поголема кампања за одвикнување на Централна и на Источна Европа од зависноста од руската енергија. Според САД, конечниот успех би било „ослободувањето“ на поранешните советски земји и сателити од децениското економско изживување на Москва.
За таа цел, Вашингтон помага да се изградат нови гасоводи и терминали во област во која има 70-процентна енергетска зависност од Русија, а протуркува и американски компании на тендери за нуклеарни централи и за трагање по нафта во Европа со метод на фрактурирање.
Како што напредува Вашингтон, Кремљ го возвраќа ударот предупредувајќи ги соседните влади за последиците од ликувањето на западните горива. Русија прави маневри и се обидува да ги победи САД на нуклеарните тендери, во купувањето гасоводна инфраструктура низ Европа и во контролата на начинот на движење на нејзините огромни енергетски резерви кон Запад, како и на тоа што прават потоа европските влади со снабдената енергија.
– Ова е партија шах – изјави Амос Хохштајн, специјален претставник на Стејт департментот за меѓународни енергетски прашања, развиткувајќи карта на Европа со означени постојни и предложени гасоводни маршрути.
И покрај тоа што САД со децении ги притискаат европските партнери да најдат нова нафта, гас, јаглен и нуклеарни извори, кризата во Украина го зголеми влогот. Откако Русија лани го презеде Крим и продолжи да ги поддржува бунтовниците во бруталната граѓанска војна во Украина, Европа поинаку гледа на безусловното потпирање на руската енергија.
Увоз на руски гас во ЕУ
Русија е најголем снабдувач на гас во Европа – таа обезбедува дури една третина од побарувачката на овој континент. Русија извезува 300-450 милиони кубни метри дневно во ЕУ, од кои 40 проценти се извезуваат преку Украина.
Државниот секретар Џон Кери минатиот месец ја посети Бугарија за да протне нова иницијатива за гас и да настојува да протурка американска компанија да го освои тендерот за градење нова нуклеарна централа. Осумдесет и пет проценти од гасот во Бугарија и целата струја од нуклеарни извори зависат од Русија. Цените, кои се едни од највисоките меѓу земјите-членки на НАТО, се загрижувачки за алијансата, која, пак, се гордее со победата во Студената војна.
– Битката беше добиена. Но, и во 2015 година Русија сè уште се обидува да им ја наметне својата волја на луѓето – им рече Кери на вработените во Амбасадата на САД во Софија.
Во ноември, потпретседателот Џо Бајден, за да ги забрза работите, ги посети Романија – уште една ранлива земја, и Турција – европскиот мост до ресурсно богатата Централна Азија.
Викторија Нуланд, главен дипломат на Америка во Европа, и специјалниот претставник Хохштајн ги поминаа изминатите неколку месеци работејќи со Европа на координирана енергетска стратегија. Порачуваат дека ако сега не успеат, Русија ќе има многу поголем простор да го зголеми притисокот.
И додека Русија упорно ги секнува славините кои носат енергенти до нејзините соседи, непрекинатата борба за власт меѓу европските влади и енергетските компании им штети на обидите за диверзификација на континентот.
На големите земји им е лесно да склучат приватни договори со владата на Владимир Путин. Но, тоа не им е од никаква полза на најранливите европски економии, чијашто инфраструктура е кроена само за набавки од Сибир. Сега, освен напори за диверзификација, се забележува и поголема активност на тоа поле.
Со поддршка од САД, Литванија и од Полска наскоро ќе почнат да увезуваат течен природен гас од Норвешка, Катар и, најверојатно – од САД. Новите гасоводи ќе овозможат земји од Централна и од Источна Европа да испорачуваат гас од запад кон исток и од север кон југ.
За неколку години, јужен коридор би требало да зема гориво од Касписко Море преку Азербејџан, Грузија и Турција и да го носи до Европа, заобиколувајќи ја Русија.
Таквите потези, комбинирани со други предлози – централа за течен гас на хрватското крајбрежје, мрежно поврзување на Бугарија и Романија и на Србија и Унгарија и поголема енергетска интеграција на Шпанија и на Франција – би значеле дека Европејците ќе можат да разменуваат повеќе енергенти меѓу себе, да маневрираат со своите енергетски извори и да го ослабнат влијанието на Русија.
Хохштајн изјави дека САД би сакале рускиот удел на европскиот пазар на гас да се намали за 20 проценти до 2020 година, што, според САД, би било голем напредок.
Западна Европа финансира, а САД даваат технологија и политичка поддршка.
Во говор во „Брукингс институшн“, Нуланд ги поздрави Полска, Унгарија и Словачка за почнувањето со пуштање гас во обратна насока за да ѝ помогнат на Украина да избегне енергетска криза. Молдавија, пак, го поврза протокот на гас со Романија.
– Кога станува збор за енергетска сигурност, не зборуваме напразно. Целта на стратегијата е да се создаде конкуренција. Да се спречи користење на енергијата како оружје – рече Нуланд.
Во САД се води дебата дали тие можат да направат многу повеќе.
Иако револуционерното фрактурирање овозможи САД да ја престигнат Русија во борбата за првото место на листата на најголеми производители на нафта во светот, извозот од САД во Источна Европа е на минимално ниво. Делумна причина се недостигот од инфраструктура, инвестициите и транспарентноста во регионот. Друга причина е непријатноста на САД од продавање течен природен гас преку океанот.
Според властите на САД, американскиот гасен бум веќе влијае врз руската извозна моќ со намалување на светските цени и со ослободување на нафтените извори кои инаку би ги зел американскиот пазар.
„Газпром“ неодамна објави дека профитот во последниот квартал му паднал дури 60 проценти.
Меѓутоа, и Русија не седи со скрстени раце.
Американски функционери патуваа низ Европа и работеа со владите на нови проекти, а и руски претставници побрзаа да го направат истото.
Посетата на извршниот директор на „Газпром“, Алексеј Милер, на Унгарија беше причина земјата три месеци да прекине да праќа гас во обратна насока кон Украина. Во сите останати случаи на зголемување на гасоводната активност во Европа одговори со обиди за откупување на деловите.
Пред една година Унгарија објави дека склучила договор вреден 11,3 милијарди американски долари со Русија за изградба на два нови реактори во нуклеарна централа изградена во времето на Советскиот Сојуз. Договорот речиси не беше проследен со меѓународен тендер и дискусија трескајќи ѝ врата пред нос на американската компанија „Вестингхаус“, која беше заинтересирана за договорот.
Путин во декември го прифати поразот од мултимилијардерскиот план за изградба на гасовод до Европа под Црно Море откако противењето на ЕУ надвладеа. Но, Путин се завети дека ќе го зголеми снабдувањето на Турција преку постојната инфраструктура, а можно е и да изгради нова мрежа која би носела гас до Грција и подалеку.
Извор | „Асошиејтед прес“
Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
