Тања Турунџиева, нутриционист: Не­ма ни­што по­у­ба­во од уме­ре­ност

Здрав­је­то до­а­ѓа пре­ку уста и ка­ко се хра­ни­ме, та­ка ќе нѐ слу­жи. Не­ма ни­што по­до­бро од уме­ре­ност, ка­ко во хра­на­та, та­ка и во пи­ја­ла­кот. Во тек се бо­жик­ни­те по­сти, а ние, се­пак, ус­пе­ва­ме да се пре­ја­де­ме и на сла­ви­те и на имен­де­ни­те, ка­де што хра­на­та е, нај­че­сто, пос­на. Та­ња Ту­рун­џи­е­ва, ну­три­ци­о­нист во „Ди­ет клуб“ од Скоп­је пре­по­ра­чу­ва уме­ре­ност во хра­на­та, но и во пи­е­ње­то, ка­ко за прет­стој­ни­те но­во­го­диш­ни и бо­жик­ни праз­ни­ци, та­ка и пре­ку це­ла го­ди­на. Све­жи­те се­зон­ски са­ла­ти тре­ба да ни би­дат се­којд­нев­но на ме­ни­то, да ја исфр­ли­ме или на­ма­ли­ме пр­же­на­та хра­на и да вни­ма­ва­ме на ну­три­ти­ви­те што ги вне­су­ва­ме, да­ли и кол­ку со­др­жат емул­га­то­ри, кон­зер­ван­си, ве­штач­ки бои. 

Целото интервју со Тања Турунџиева, од „Диет клуб“ Скопје може да го погледнете тука.

Што во­оп­што зна­чи пра­ви­лен ре­жим на ис­хра­на?

ТУРУНЏИЕВА: Здрав и пра­ви­лен ре­жим на ис­хра­на е ко­га не­кој ќе се ре­ши не са­мо да пра­кти­ку­ва здрав ре­жим на ис­хра­на, ту­ку и пра­ви­лен. Не­кој мо­же да мис­ли де­ка се хра­ни најз­дра­во, но пра­ша­ње е да­ли тоа го пра­ви на пра­ви­лен на­чин би­деј­ќи мно­гу е важ­на ком­би­на­ци­ја­та на хра­на­та. Не е важ­но вре­ме­то и не е важ­на ко­ли­чи­на­та кол­ку ќе се изе­де, ту­ку што ќе вне­се во сво­јот ор­га­ни­зам ка­ко пра­вил­на ком­би­на­ци­ја на хра­на. По­сто­јат ну­тир­ти­ви што мо­ра да би­дат за­ста­пе­ни во те­кот на де­нот. Тоа зна­чи овош­је­то се­ко­гаш да се ја­де во претп­лад­нев­ни­те ча­со­ви ка­ко про­дол­жен по­ја­док, ру­че­кот да би­де не­што што е ма­ке­дон­ска тра­ди­ци­о­нал­на куј­на, по­де­ле­но на про­те­и­ни и на јаг­ле­хи­дра­ти, а за ве­че­ра да се ја­дат лес­ни чор­би или, пак, жи­то. Ру­че­ци­те и ве­че­ри­те тре­ба се­ко­гаш да би­дат при­дру­же­ни со све­жи са­ла­ти, кои се, пред сѐ, се­зон­ски.

Ка­ко да го ис­чи­сти­ме ор­га­низ­мот, да ос­ла­бе­ме, а да не сме на ди­е­та?

ТУРУНЏИЕВА: Ова е веч­на­та те­ма, не са­мо ме­ѓу же­ни­те, ту­ку и ме­ѓу ма­жи­те, а во по­но­во вре­ме се ја­ву­ва и кај де­ца­та. Кај нас ди­е­та­та си­те ги асо­ци­ра на гла­ду­ва­ње. Лич­но, јас сум про­тив ка­кво би­ло гла­ду­ва­ње за да се сим­нат ки­ло­гра­ми­те. Во се­кој ре­жим на ис­хра­на се за­дол­жи­тел­ни три обро­ци днев­но, рас­пре­де­ле­ни спо­ред днев­ни­от би­о­ри­там, без да се воз­др­жу­ва­ме или да ме­ри­ме ка­ло­рии и да се тру­ди­ме во исто вре­ме да ги вне­су­ва­ме обро­ци­те. Тоа зна­чи де­ка се­кој од нас, спо­ред днев­ни­от би­о­ри­там, тре­ба да вне­се три обро­ци днев­но. Со им­про­ви­за­ции од про­чи­та­ни ди­е­ти од ме­ди­у­ми мо­же да го до­ве­де­ме во пра­ша­ње сопс­тве­но­то здрав­је. Со ме­ре­ње­то ка­ло­рии не се по­стиг­ну­ва ни­што би­деј­ќи ед­на ка­ло­ри­ја од чо­ко­ла­да е иста ка­ко и ед­на ка­ло­ри­ја од ја­го­да, на при­мер, но пра­ша­ње е ко­ја ка­ло­ри­ја е по­до­бра и по­ве­ќе вред­на за на­ши­от ор­га­ни­зам. Им­про­ви­за­ци­ја со пре­пи­ша­ни ди­е­ти или, пак, изг­лад­ну­ва­ње е со­се­ма ед­на­кво на на­ру­шу­ва­ње на здрав­је­то или кол­пас на иму­ни­от си­стем. Кај же­ни­те тоа до­ве­ду­ва и до на­ру­шу­ва­ње на хор­мо­нал­ни­от ста­тус. Здра­ви­от на­чин на ис­хра­на спо­ред ин­ди­ви­ду­а­та е нај­со­од­ве­тен за да се сим­нат ви­шо­кот ки­ло­гра­ми или, пак, за да се зго­ле­ми или, пак, да ре­ши­ме не­кој ме­ди­цин­ски проб­лем.

Се­га сме во пер­и­од на сла­ви и на имен­де­ни. Иа­ко е вре­ме на бо­жик­ни по­сти, се­пак, ус­пе­ва­ме да се пре­ја­де­ме и со пос­но. Што пре­по­ра­чу­ва­те?

ТУРУНЏИЕВА: Во пер­и­од на сла­ви и на имен­де­ни се­ко­гаш е за­ста­пен пер­и­о­дот на пре­ја­ду­ва­ње, но и на пре­пи­ва­ње. Не­ма ни­што по­у­ба­во од уме­ре­ност, а тоа се од­не­су­ва најм­но­гу на хра­на­та, но и на пи­ја­ла­кот. Уба­ви­те мо­мен­ти на сла­ви­те нѐ от­пу­шта­ат и нѐ ре­ла­кси­ра­ат, но мо­ра да има­ме кон­тро­ла во тоа што го вне­су­ва­ме. Но, ко­га ќе се слу­чи да се пре­те­ра, след­ни­от ден тре­ба да си на­пра­ви­ме ден на све­жи со­ко­ви и на са­ла­ти и со тоа да го ис­чи­сти­ме ор­га­низ­мот. Тоа се по­стиг­ну­ва со мно­гу теч­но­сти, све­жи ен­зи­ми од овош­је и од зе­лен­чук и не­ма да има проб­лем ни­ту со гла­во­бол­ка, ни­ту со ма­мур­лак и со те­го­би на ди­ге­стив­ни­от си­стем.

Кол­ку има ви­сти­на во де­ви­за­та: ка­ко се хра­ни­ме, та­ка ќе нѐ слу­жи здрав­је­то?

ТУРУНЏИЕВА: Хра­на­та мо­же да би­де наш лек или наш уни­шту­вач. Ка­ко ќе се хра­ни­ме, та­ка ќе нѐ слу­жи здрав­је­то. За жал, тре­ба да се на­ру­ши сопс­тве­но­то здрав­је за не­кој да ре­ши да се хра­ни здра­во. Уште од по­ста­ри­те оста­на­ло: Ка­ко се хра­ни­ме, та­ка изг­ле­да­ме. Хра­на­та до­а­ѓа пре­ку уста­та. Сѐ по­ве­ќе ли­ца се тру­дат да пра­кти­ку­ва­ат здрав ре­жим на ис­хра­на, да има­ат фи­зич­ка актив­ност. Но, жал ми е што де­ца­та се за­по­ста­ве­ни. Има слу­чаи ко­га ро­ди­те­ли­те се хра­нат здра­во, веж­ба­ат, а де­ца­та се пред комп­ју­те­ри, ја­дат бр­за хра­на и де­бе­ли­на­та не е са­мо ре­а­лен свет­ски проб­лем, ту­ку таа за­тро­па и на на­ши­те вра­ти. Ако има­ме здрав­ствен проб­лем, а фор­си­ра­ме одре­де­ни ну­тир­ти­ви, то­гаш здрав­је­то ќе се на­ру­ши до­пол­ни­тел­но. Но, ако ја сме­ни­ме хра­на­та и ако вни­ма­ва­ме што ќе вне­су­ва­ме и на кој на­чин ќе го кон­су­ми­ра­ме, чув­ству­ва­ме и са­ми­те по­до­бру­ва­ње на сопс­тве­но­то здрав­је. За­тоа и иск­лу­чи­тел­но се наг­ла­су­ва де­ка на­ше­то здрав­је е здра­ва­та хра­на.

Ка­де нај­че­сто гре­ши­ме во ис­хра­на­та?

ТУРУНЏИЕВА: Ние сме гур­ман­ска на­ци­ја. Кај нас е сра­мо­та ако тр­пе­за­та не е пол­на. По­ра­но на тр­пе­зи­те има­ше се­ка­ква са­ла­та – ру­ска, фран­цу­ска, а ни­ка­ко ма­ке­дон­ска, од­нос­но се­зон­ска. Се­га тоа ве­ќе не е слу­чај, вре­ми­ња­та се ме­ну­ва­ат. Се ја­дат све­жи са­ла­ти пре­ку це­ла­та го­ди­на, а не са­мо шоп­ска са­ла­та. Се ја­дат са­ла­ти од све­жо цвек­ло, мор­ков, дај­кон, це­лер, зел­ка, нај­раз­лич­ни труп­ки, што е го­лем плус. Тре­ба да се ја­дат се­зон­ски ну­три­ти­ви. Ни­ко­гаш ни­ко­му не сум пре­по­ра­ча­ла сре­де зи­ма да ја­де лу­бе­ни­ца или до­ма­ти, на при­мер. Во на­ша­та ис­хра­на е мно­гу за­ста­пе­на пр­же­на­та хра­на и јас ин­си­сти­рам таа да би­де ва­ре­на или пе­че­на. Се­то тоа што е бр­за хра­на, по­тоа хра­на што со­др­жи кон­зер­ван­си и емул­га­то­ри не се пре­по­ра­чу­ва­ат. Се­ко­гаш пред да се вне­се не­кој ну­три­тив, тре­ба да се про­чи­та­ат со­стој­ки­те, ка­кви се не­го­ви­те ну­три­тив­ни вред­но­сти и да­ли во се­бе со­др­жи кон­зер­ван­си, емул­га­то­ри или ве­штач­ки бои. Свет­ски тренд е на се­ко­ја ети­ке­та да би­де истак­на­то што со­др­жи про­из­во­дот.

Ра­бо­ти­те и на ме­ни­то во учи­ли­шта­та во скоп­ска Ки­се­ла Во­да. Што е отфр­ле­но од ме­ни­то на уче­ни­ци­те, а со што е збо­га­те­но?

ТУРУНЏИЕВА: Со оп­шти­на Ки­се­ла Во­да на­пра­ви­ме го­ле­ма ра­бо­та, што ме­не лич­но, ка­ко ро­ди­тел на три де­ца, мно­гу ме ра­ду­ва. На де­ца­та во ос­но­ви­те учи­ли­шта во Ки­се­ла Во­да во днев­но­то ме­ни им се на­пра­ве­но го­ле­ми про­ме­ни во ис­хра­на­та. Мно­гу ну­три­ти­ви се исфр­ле­ни. На ме­ни­то има по­ве­ќе ри­ба, ма­ка­ро­ни­те се ин­те­грал­ни, исфр­лен е бе­ли­от леб, на не­го­во ме­сто е ин­те­грал­ни­от. По­ве­ќе е за­ста­пе­на тра­ди­ци­о­нал­на­та ма­ке­дон­ска куј­на. Има све­жо овош­је, кое до­се­га го не­ма­ше. Не­ма ин­ду­стри­ски де­сер­ти, ту­ку де­сер­ти­те се по ба­би­ни ре­цеп­ти. Ме­ни­то се ме­ну­ва се­кој ме­сец, што не бе­ше пра­кти­ка до­се­га. Не мо­жам да им по­го­дам на си­те де­ца и си­те да би­дат за­до­вол­ни, но мо­ра да ка­жам де­ка има мно­гу по­зи­тив­ни ре­ак­ции. Имам ди­ре­ктен кон­такт со ро­ди­те­ли, кои се ја­ву­ва­ат и су­ге­ри­ра­ат, ка­ко и од­го­во­ри­те во учи­лиш­ни­те куј­ни, кои су­ге­ри­ра­ат што са­ка­ат да ја­дат де­ца­та. Де­ца­та лес­но се прис­по­со­бу­ва­ат на про­ме­на, ако е вкус­но. Се­то тоа што е при­го­тве­но во куј­ни­те е на­пра­ве­но со го­ле­ма љу­бов и по тра­ди­ци­о­нал­ни ма­ке­дон­ски ре­цеп­ти. Ме­ни­то е на­пра­ве­но со из­ба­лан­си­ра­на ис­хра­на со по­треб­ни, ко­рис­ни ка­ло­рии за де­ца­та за во­зраст од шест до 13 го­ди­ни.

Што ќе им пре­по­ра­ча­те на чи­та­те­ли­те за но­во­го­диш­ни­те и за бо­жик­ни­те праз­ни­ци во од­нос на ис­хра­на­та?

ТУРУНЏИЕВА: Го­ди­на­та не поч­ну­ва и не за­вр­шу­ва со но­во­го­диш­ни­те праз­ни­ци. Уба­во е да ги со­бе­ре­ме при­ја­те­ли­те или не­ка­де да оди­ме за­ед­но и во убав ам­би­ент да ги прос­ла­ви­ме праз­ни­ци­те. Но, тоа да би­де уме­ре­но, во од­нос на хра­на­та и пи­ја­ла­кот.

Разговараше: Александра М. Бундалевска

Фото: Игор Ангеловски

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.