Круме Кепески: Имаме богат и привлечен јазик, каков што многу народи на светот посакуваат да имаат

– Има­ме бо­гат и прив­ле­чен ја­зик, ка­ков што мно­гу на­ро­ди на све­тот по­са­ку­ва­ат да има­ат. Ја­зи­кот не е соз­да­ден за­тоа што не­кој по­ба­рал да би­де соз­да­ден, ту­ку де­ка тој е об­је­ктив­на си­ту­а­ци­ја и кул­ту­ра што ја соз­да­ваа Ма­ке­дон­ци­те низ ве­ко­ви. Тоа што гра­ма­ти­ча­ри­те са­мо го кон­ста­ти­ра­ат – ве­ле­ше Ке­пе­ски.

Ке­пе­ски е автор на пр­ва­та ма­ке­дон­ска гра­ма­ти­ка, ко­ја овоз­мо­жу­ва ос­нов­но зац­вр­сту­ва­ње на ма­ке­дон­ска­та ли­те­ра­тур­но­ја­зич­на нор­ма во све­ста на ма­ке­дон­ски­те ро­де­ни збо­ру­ва­чи и со­од­вет­но пре­то­чу­ва­ње на гра­ма­тич­ка­та ма­те­ри­ја во на­став­на­та пра­кти­ка. Пр­ва­та ма­ке­дон­ска гра­ма­ти­ка Ке­пе­ски ја об­ја­вил на 26.1.1946 го­ди­на. Гра­ма­ти­ка­та по сво­јот ка­ра­ктер би­ла оп­шта, но и одо­бре­на ка­ко учеб­ник во сред­ни­те учи­ли­шта, а на­ме­не­та и за ад­ми­ни­стра­ци­ја­aта и за по­ши­ро­ка­та по­пу­ла­ци­ја. Таа има огром­но зна­че­ње за раз­во­јот на ма­ке­дон­ски­от стан­дар­ден ја­зик.

– Со пр­ва­та ма­ке­дон­ска гра­ма­ти­ка тој ста­ну­ва ос­но­во­по­лож­ник на гра­ма­ти­чар­ска­та деј­ност во Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја и најп­ло­ден автор со пе­де­се­ти­на­та из­да­ни­ја на гра­ма­ти­ки на ма­ке­дон­ски­от ја­зик на­ме­не­ти за обра­зо­ва­ни­е­то. Об­ја­ву­ва мно­гу­број­ни ста­тии и пра­ви ана­ли­зи за ма­ке­дон­ски­от ја­зик, ја соз­да­ва тер­ми­но­ло­ги­ја во мно­гу­број­ни на­уч­ни об­ла­сти, вр­ши пре­во­ди, со­би­ра на­род­но тво­реш­тво, по­крај сво­ја­та вид­на пе­да­го­шка и кул­тур­на деј­ност. И це­лос­но се по­све­ту­ва на по­диг­ну­ва­ње на јав­ни­от уг­лед на на­ши­от ја­зик и на го­вор­на­та кул­ту­ра на по­е­дин­ци­те, со што се за­ло­жу­ва да се до­стиг­не уба­ви­на­та на чи­сти­от ма­ке­дон­ски збор ка­ко израз на на­ша­та ду­хов­ност. За­тоа што, ка­ко што ќе ре­че, се­ко­ја на­ци­ја др­жи до сво­е­то, до чи­сти­на­та на ја­зи­кот, а при­тоа ни­кој не мо­же да би­де изо­ста­вен од гри­жа­та и од об­вр­ска­та за тоа – ве­ли не­го­ва­та ќер­ка Јо­ван­ка Ке­пе­ска.

Не­о­дам­на бе­ше об­ја­ве­на и кни­га со до­се­га не­пуб­ли­ку­ва­ни тру­до­ви на авто­рот на пр­ва­та гра­ма­ти­ка на ма­ке­дон­ски­от ја­зик, со нас­лов: „Ста­тии и ана­ли­зи за ма­ке­дон­ски­от ја­зик“. Кни­га­та со­др­жи ста­тии, го­во­ри, пре­да­ва­ња и раз­ра­бо­те­ни ја­зич­ни пра­ша­ња, што се од­не­су­ва­ат на оп­шти­те сог­ле­ду­ва­ња на раз­во­јот на ма­ке­дон­ски­от ја­зик и за од­дел­ни ја­зич­ни пра­ша­ња; на ме­то­ди­ка­та на на­ста­ва­та за ма­ке­дон­ски ја­зик; и на ле­кси­ка­та на ма­ке­дон­ски­от ја­зик.

– Овие тру­до­ви на Ке­пе­ски се иск­лу­чи­тел­но зна­чај­ни од лин­гви­стич­ки и од кул­ту­ро­ло­шки ас­пект по­ра­ди фа­ктот што тој е авто­рот на пр­ва­та ма­ке­дон­ска гра­ма­ти­ка, ос­но­во­по­лож­ник на гра­ма­ти­чар­ска­та деј­ност во Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја и најп­ло­ден автор со пе­де­се­ти­на из­да­ни­ја на гра­ма­ти­ки на ма­ке­дон­ски­от ја­зик на­ме­не­ти за обра­зо­ва­ни­е­то. Тру­до­ви­те на Кру­ме Ке­пе­ски го од­бе­ле­жу­ва­ат и раз­вој­ни­от пат на ма­ке­дон­ски­от ли­те­ра­ту­рен ја­зик – ве­лат од Друш­тво­то за из­да­вач­ка деј­ност „Ма­ке­до­ни­ка“ од Скоп­је.

Автор на пред­го­во­рот на ова де­ло е проф. д-р Ди­ми­тар Пан­­­­­дев, кој мош­не де­тал­но се ос­вр­ну­ва на тво­реш­тво­то на Ке­пе­ски.

– Кру­ме Ке­пе­ски е ма­ке­дон­ски лин­гвист, кој со фи­ло­ло­шка и, во тој кон­текст, со лин­гви­стич­ка на­о­браз­ба се здо­бил уште пред офи­ци­јал­­на­та ко­ди­фи­ка­ци­ја на ма­ке­дон­ски­от ја­зик, ко­га и ја поч­нал сво­ја­та кул­тур­на деј­ност во при­лог на ос­мис­лу­ва­ње на ма­ке­до­ни­сти­ка­та во рам­ки­те на сла­ви­сти­ка­та, и актив­но про­дол­жил да се за­ни­ма­ва со неа во пр­ви­те де­це­нии од стан­дар­ди­за­ци­ја­та на ма­ке­дон­ски­от ја­зик, ко­га не­се­бич­но се вклу­чил во пра­ктич­на­та при­ме­на на ли­те­ра­тур­но­ја­зич­на­та нор­ма на ма­ке­дон­ски­от ја­зик, т.е. на  усо­вр­шу­ва­ње на нор­ма­та и на на­уч­на ела­бо­ра­ци­ја на ма­ке­дон­ски­от ја­зик – ве­ли Пан­дев.

(Пишува: Невена Поповска
Текст објавен во 115. број на неделникот „Република“, 14.11.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.