Воденичаров: Секој договор за добрососедство треба еднакво да важи за двете страни

Пре­тсе­да­те­лот на Бу­гар­ска­та ака­де­ми­ја на на­у­ки Сте­фан Во­де­ни­ча­ров, ка­ко еден од ини­ци­ја­то­ри­те на пр­ва­та ор­га­ни­зи­ра­на за­ед­нич­ка прос­ла­ва на Ма­ке­до­ни­ја и на Бу­га­ри­ја, ве­ли де­ка за­се­га со ко­ле­ги­те од МАНУ не­ма до­го­вор за евен­ту­ал­но но­во за­ед­нич­ко чес­тву­ва­ње на исто­ри­ски лич­но­сти, но наг­ла­су­ва де­ка има вол­ја за та­кво не­што од две­те стра­ни. Ака­де­ми­кот сме­та де­ка тре­ба да се пот­пи­ше до­го­во­рот за до­бро­со­седс­тво на што ин­си­сти­ра Бу­га­ри­ја, но и де­ка тре­ба да ва­жи за две­те стра­ни ед­на­кво. Во вр­ска со сом­не­ва­ња­та де­ка ба­ра­ње­то за за­ед­нич­ко сла­ве­ње на на­ста­ни и ли­ко­ви од исто­ри­ја­та е обид да се при­ка­жат Ма­ке­дон­ци­те ка­ко Бу­га­ри, тој сме­та де­ка се­кој има пра­во сам да ре­ша­ва на кој на­род или на­ци­ја при­па­ѓа.

Гос­по­дин Во­де­ни­ча­ров, на Ва­ша ини­ци­ја­ти­ва го­ди­на­ва за прв­пат Ма­ке­до­ни­ја и Бу­га­ри­ја за­ед­нич­ки ќе прос­ла­ват исто­ри­ски лич­но­сти. Зо­што се ре­ши­вте ток­му за све­ти­те Ки­рил и Ме­то­диј и кол­ку сме­та­те де­ка ова ќе при­до­не­се за за­топ­лу­ва­ње на од­но­си­те ме­ѓу два­та на­ро­да?
Воденичаров: За­ед­но со Ма­ке­дон­ска­та ака­де­ми­ја на на­у­ки­те и на умет­но­сти­те поч­нав­ме на­уч­но-истра­жу­вач­ка про­гра­ма, ко­ја оп­фа­ќа ши­рок спе­ктар на за­ем­ни ин­те­ре­си. Ако за­ед­но ги чес­тву­ва­ме оп­шти­те праз­ни­ци, вр­ски­те ме­ѓу нас ќе би­дат не са­мо про­фе­си­о­нал­ни. Ко­га ја пра­вев­ме про­гра­ма­та за оваа го­ди­на, овој да­тум бе­ше прв од ни­за­та праз­ни­ци. Двај­ца­та бра­ќа се из­бра­ни за по­кро­ви­те­ли на це­ла Евро­па и нив­но­то де­ло оста­ви­ло дла­бо­ки тра­ги во се­кој од нас и, не­што по­ве­ќе, две­те стра­ни ко­ри­сти­ме ед­на иста аз­бу­ка – ки­ри­ли­ца­та.

Мис­лам де­ка од­но­си­те ме­ѓу обич­ни­те гра­ѓа­ни на две­те стра­ни не­ма­ат по­тре­ба од за­топ­лу­ва­ње за­тоа што ни­ко­гаш не би­ле ола­де­ни. Ако има­ме по­ве­ќе оп­шти праз­ни­ци, тие што жи­ве­ат со по­се­бен од­нос и од­не­су­ва­ње си­гур­но ќе се са­ка­ат да ни се прик­лу­чат.

Ка­ква по­ра­ка са­ка­те да ис­пра­ти­те со за­ед­нич­ко­то чес­тву­ва­ње на све­ти­те бра­ќа?
Воденичаров: Ние има­ме за­ед­нич­ки ко­ре­ни, за­ед­нич­ка исто­ри­ја и не тре­ба да се отка­жу­ва­ме од тоа.

На ли­тур­ги­ја­та во цр­ква­та „Све­ти Але­ксан­дар Нев­ски“ во Со­фи­ја ќе при­сус­тву­ва и пог­ла­ва­рот на Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква – ОА г.г. Сте­фан. Да­ли ова зна­чи че­кор на­пред во збли­жу­ва­ње­то на од­но­си­те и на две­те цр­кви? Ка­кви се шан­си­те за приз­на­ва­ње на МПЦ – ОА од стра­на на Бу­гар­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква?
Воденичаров: Јас не сум до­бро за­поз­на­ен со пра­ви­ла­та и со прин­ци­пи­те на две­те цр­кви. Ако има не­ка­кви раз­лич­но­сти или на­со­бра­ни не­до­раз­би­ра­ња мо­жат да ги над­ми­нат са­мо жел­ба­та за раз­го­во­ри и ди­ја­лог.

Дел од ма­ке­дон­ска­та јав­ност се сом­не­ва во искре­но­ста на Бу­га­ри­ја ко­га ба­ра за­ед­нич­ко сла­ве­ње на исто­ри­ски лич­но­сти за­тоа што на тој на­чин бу­гар­ска­та стра­на са­ка да по­ка­же де­ка Ма­ке­дон­ци­те и Бу­га­ри­те се еден на­род, кој по­ра­ди по­ли­тич­ки­те окол­но­сти е по­де­лен во две др­жа­ви, а со тоа и це­ло­то ми­на­то е за­ед­нич­ко. Кол­ку има ви­сти­на во ова?
Воденичаров: Во две­те ака­де­мии на на­у­ки (БАН и МАНУ) сме лу­ѓе што се за­ве­ти­ле на на­у­ка­та. Се­кој од нас се до­ка­жал не са­мо во об­ла­ста на на­у­ка­та, ту­ку и ка­ко гра­ѓа­нин со ака­дем­ски мо­рал. Се­ка­кви су­ге­стии за не­и­скре­ност не мо­жат да би­дат упа­те­ни кон лу­ѓе­то од две­те ака­де­мии. На­ши­от прин­цип е, де­ка се­кој сам тре­ба да се опре­де­ли кон тоа на кој на­род или на­ци­ја при­па­ѓа. Ние жи­ве­е­ме во обе­ди­не­та Евро­па и тре­ба да се од­не­су­ва­ме ка­ко неј­зи­ни до­стој­ни чле­но­ви, кои за­ем­но се по­чи­ту­ва­ат.

Дел од Бу­гар­ски­те по­ли­ти­ча­ри и исто­ри­ча­ри твр­дат де­ка Ма­ке­до­ни­ја и Бу­га­ри­ја сво­и­те од­но­си тре­ба да ги ба­зи­ра­ат на од­но­си­те што ги има­ат Гер­ма­ни­ја и Ав­стри­ја. Ка­ко да се ели­ми­ни­ра­ат од здра­ва­та по­ли­ти­ка ра­ди­ка­ли­те, кои им на­не­су­ва­ат огром­на ште­та на по­зи­тив­ни­те ини­ци­ја­ти­ви?
Воденичаров: Не­кои по­ли­ти­ча­ри гра­дат по­ли­тич­ка ка­ри­е­ра со по­мош на соз­да­ва­ње тен­зии и не­по­чи­ту­ва­ње кон одре­де­ни за­ед­ни­ци и на­ции. Тие зна­ат де­ка ако тоа не по­стои, нив не­ма да ги има на по­ли­тич­ка­та сце­на. Ако не под­лег­ну­ва­ме на та­кви­те за­ве­ду­ва­ња, тие на­ско­ро ќе го за­гу­бат оп­штес­тве­но­то вли­ја­ние. При­ме­рот со Гер­ма­ни­ја и со Ав­стри­ја тре­ба да се разг­ле­ду­ва од глед­на точ­ка на ви­со­ко­то ни­во на кул­ту­ра на го­лем дел од гра­ѓа­ни­те. Та­му, исто та­ка, има не­при­ја­тел­ски глас­ни­ци, но тие се мно­гу сла­би и без ни­ка­кво оп­штес­тве­но вли­ја­ние.

Има ли до­го­вор за сла­ве­ње на не­кои дру­ги исто­ри­ски лич­но­сти и кои се тие?
Воденичаров: Не сме раз­го­ва­ра­ле со ко­ле­ги­те од Ма­ке­дон­ска­та ака­де­ми­ја на на­у­ки и на умет­но­сти за след­но­то за­ед­нич­ко чес­тву­ва­ње, но тоа мо­же да се слу­чи мно­гу лес­но за­тоа што тие лич­но­сти не се мал­ку. До­вол­но е да има вол­ја од две­те стра­ни, а, спо­ред ме­не, та­ква та­ков ин­те­рес по­стои.

Кој е Сте­фан Во­де­ни­ча­ров?

Сте­фан Во­де­ни­ча­ров е ро­ден во Со­фи­ја во 1944 го­ди­на. Дип­ло­ми­рал на Тех­нич­ки­от уни­вер­зи­тет во Со­фи­ја во 1968 го­ди­на, а за член на Бу­гар­ска­та ака­де­ми­ја на на­у­ки е из­бран во 2004 го­ди­на. Ака­де­мик ста­ну­ва на 11 октом­ври 2012 го­ди­на, а два ме­се­ца по­доц­на е из­бран за пре­тсе­да­тел на БАН со че­ти­ри­го­ди­шен ман­дат. Во­де­ни­ча­ров е автор на 70 па­тен­ти и на по­ве­ќе од 160 на­уч­ни пуб­ли­ка­ции, ка­ко и на 21 на­уч­ни тру­до­ви од об­ла­ста на енер­ге­ти­ка­та и на од­бра­на­та.

Во ја­ну­а­ри ла­ни, на не­кол­ку ме­се­ци пред из­бо­ри­те во Бу­га­ри­ја, бу­гар­ски­от пре­ми­ер Бој­ко Бо­ри­сов го наз­на­чи за ми­ни­стер за обра­зо­ва­ние, но на оваа функ­ци­ја бе­ше са­мо мал­ку по­ве­ќе од еден ме­сец, до пред­вре­ме­ни­те из­бо­ри во март иста­та го­ди­на.

Ка­ко го ко­мен­ти­ра­те ус­ло­ву­ва­ње­то на Бу­га­ри­ја за пот­пи­шу­ва­ње до­го­вор за до­бро­со­седс­тво во за­ме­на за под­др­шка на евро­ин­те­гра­ци­и­те на Ма­ке­до­ни­ја? Мож­но ли е до­бро­со­седс­тво со упо­тре­ба на при­ти­сок, во Ма­ке­до­ни­ја тоа се до­жи­ву­ва ка­ко уце­на и на­силс­тво од стра­на на по­сил­ни­от?
Воденичаров: Јас не сум по­ли­ти­чар и не мо­жам да ко­мен­ти­рам за ре­а­ли­зи­ра­ње­то ме­ѓу­на­род­ни до­го­во­ри. Не знам точ­но ни­ту ка­ква е европ­ска­та пра­кти­ка по ова пра­ша­ње. Јас, се­пак, не мис­лам де­ка пот­пи­шу­ва­ње­то еден до­го­вор за до­бро­со­седс­тво мо­же да се разг­ле­ду­ва ка­ко при­ти­сок. И две­те стра­ни тре­ба да се стре­мат кон та­ков до­го­вор за да се рас­чи­стат и над­ми­нат и нај­ма­ли­те се­гаш­ни не­до­раз­би­ра­ња во сог­лас­ност со ме­ѓу­на­род­ни­те и европ­ски­те стан­дар­ди.

Сме­та­те ли де­ка до­го­во­рот за до­бро­со­седс­тво тре­ба да ва­жи ед­на­кво за две­те стра­ни, од­нос­но да има ре­ци­про­ци­тет? Па ако се го­во­ри за ма­ке­дон­ско мал­цинс­тво во Р. Бу­га­ри­ја да се сре­ди и со­стој­ба­та на Бу­га­ри­те во Р. Ма­ке­до­ни­ја?
Воденичаров: Сме­там де­ка, во прин­цип, се­кој до­го­вор за до­бро­со­седс­тво тре­ба да има ед­на­ква си­ла за се­ко­ја од стра­ни­те.

Кои се ви­стин­ски­те преч­ки за ре­ал­ни до­бро­со­сед­ски од­но­си ме­ѓу ма­ке­дон­ски­от и бу­гар­ски­от на­род?
Воденичаров: По­втор­но ќе пот­цр­там де­ка мо­е­то мис­ле­ње е де­ка ме­ѓу обич­ни­те гра­ѓа­ни на две­те стра­ни има нор­мал­ни при­ја­тел­ски од­но­си. Преч­ки, осо­бе­но пред из­вес­но вре­ме, се соз­да­де­ни врз ос­но­ва на су­ге­стии од над­вор или од одре­де­ни ли­дер­ски ам­би­ции на не­кои по­ли­ти­ча­ри.

Кол­ку Бу­га­ри­ја е оп­сед­на­та со ма­ке­дон­ско­то пра­ша­ње?
Воденичаров: Не ја раз­би­рам смис­ла­та на ова пра­ша­ње. За кое ма­ке­дон­ско пра­ша­ње ста­ну­ва збор?

По­стои ли ви­стин­ски ин­те­рес за над­ми­ну­ва­ње на ве­ков­ни­те сте­ре­о­ти­пи и за ко­неч­но по­ми­ру­ва­ње ме­ѓу бал­кан­ски­те на­ро­ди или уште дол­го ќе жи­ве­е­ме во ми­на­то­то?
Воденичаров: Си­те на­ро­ди на Бал­ка­нот има­ат ин­те­рес да има мир и до­бро­со­седс­тво во ре­ги­о­нот. Во све­тот не е сил­на др­жа­ва­та со нај­го­ле­ма те­ри­то­ри­ја, ту­ку таа во ко­ја на­ро­дот жи­вее бо­га­то, со ви­сок стан­дард и ко­ја обез­бе­ду­ва среќ­на ид­ни­на на но­ви­те ге­не­ра­ции.

Нес­пор­но е де­ка Ма­ке­дон­ци­те и Бу­га­ри­те се најб­ли­ски на­ро­ди спо­ред ја­зи­кот, исто­ри­ја­та, оби­ча­и­те, па ду­ри и му­зи­ка­та, ка­ко што мо­же­ме да ви­ди­ме на те­ле­ви­зи­и­те, осо­бе­но во Бу­га­ри­ја. Зо­што то­гаш по­ли­тич­ки­те и ин­те­ле­кту­ал­ни­те ели­ти до­се­га не на­пра­ви­ја не­што за оваа бли­скост да би­де иско­ри­сте­на за ме­ѓу­себ­на под­др­шка, ме­сто за по­сто­ја­ни кри­зи и рас­пра­вии ме­ѓу две­те стра­ни?
Воденичаров: Ин­те­ле­кту­ал­ни­те ели­ти на две­те стра­ни ни­ко­гаш не го гу­бе­ле сво­е­то при­ја­телс­тво и не­ма­ле пре­кин во ме­ѓу­себ­на­та ко­му­ни­ка­ци­ја. По­ли­ти­ча­ри­те се дру­га ка­те­го­ри­ја лу­ѓе, кои не се­ко­гаш ги по­чи­ту­ва­ат тра­ди­ци­и­те и ре­ал­но­ста. Че­сто тие ре­ша­ва­ат еден при­вре­мен проб­лем без раз­ум­но да ги про­це­нат не­го­ви­те пос­ле­ди­ци.

Во пра­ша­ње­то за име­то на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја е ин­вол­ви­ра­на и Бу­га­ри­ја, не­кол­ку бу­гар­ски по­ли­ти­ча­ри из­ја­ви­ја де­ка и Бу­га­ри­ја мо­ра да се пра­ша за ре­ше­ни­е­то, екс­пре­тсе­да­те­лот Пр­ва­нов ре­че де­ка „Се­вер­на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја“ не е при­фат­ли­во име за­тоа што дел од исто­ри­ска Ма­ке­до­ни­ја е се­га во бу­гар­ски­те гра­ни­ци. Мож­но ли е Скоп­је и Ати­на да нај­дат ре­ше­ние, а тоа да не би­де при­фа­те­но од Со­фи­ја?
Воденичаров: Кол­ку што знам, тоа е проб­лем ме­ѓу Гр­ци­ја и Ма­ке­до­ни­ја. Не тре­ба да се за­бо­ра­ви де­ка Бу­га­ри­ја бе­ше пр­ва­та зем­ја што ја приз­на ва­ша­та др­жа­ва под име­то Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја.

Разговараше: Ненад Мирчевски
(Интервјуто со пре­тсе­да­те­лот на Бу­гар­ска­та ака­де­ми­ја на на­у­ки, Сте­фан Во­де­ни­ча­ров, е објавено во 89. број на неделникот Република, 16.05.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.