Македонија ќе стане регионален центар за реставрирање филмови

Ма­ке­дон­ски­от про­ду­цент Вла­ди­мир Кр­стев­ски ра­бо­тел на мно­гу свет­ски поз­на­ти фил­мо­ви. Не­го­во­то сту­дио е сме­сте­но во филм­ски­от град Бо­ја­не во Бу­га­ри­ја. Не­о­дам­на ра­бо­те­ше на ита­ли­јан­ски­от филм „Ин­декс зе­ро“, а на­ско­ро на Ма­ке­до­ни­ја ќе ѝ по­да­ри опре­ма за ар­хи­ви­ра­ње, со што, ка­ко што сме­та тој, Ма­ке­до­ни­ја ќе ста­не ре­ги­о­на­лен цен­тар за ре­ста­ври­ра­ње фил­мо­ви.

Зо­што се ре­ши­вте да до­ни­ра­те опре­ма за ар­хи­ви­ра­ње и ди­ги­та­ли­зи­ра­ње на Ма­ке­дон­ски­от филм­ски ар­хив?
Кр­стев­ски: Сме­там де­ка ра­бо­та­та на Ки­но­те­ка­та на Ма­ке­до­ни­ја пре­ку ре­ста­ври­ра­ње­то и ар­хи­ви­ра­ње­то на ма­ке­дон­ски­от филм­ски ар­хив е од иск­лу­чи­тел­но зна­че­ње за на­ша­та др­жа­ва и на­род. На дел од тие филм­ски за­пи­си е до­ку­мен­ти­ра­на на­ша­та исто­ри­ја од по­че­то­кот на ми­на­ти­от век до ден-де­нес. Од дру­га стра­на, про­це­сот на ди­ги­та­ли­за­ци­ја на на­ци­о­нал­ни­те филм­ски ар­хи­ви не е ве­ќе са­мо ин­ди­ви­ду­ал­на по­тре­ба на др­жав­ни­те филм­ски ар­хи­ви, ту­ку и ди­ре­кти­ва, од­нос­но пре­по­ра­ка од ЕУ. Од тој ас­пект, др­жа­ви­те што има­ат опре­ма за ди­ги­та­лен транс­фер, т.н. те­ле­ки­на, се во по­по­вол­на по­зи­ци­ја, од­нос­но мо­жат по­бр­зо, по­ква­ли­тет­но и по­е­вти­но да си ги ди­ги­та­ли­зи­ра­ат сво­и­те ар­хи­ви, за раз­ли­ка од тие што не­ма­ат та­ква опре­ма. Зго­ра на тоа, ре­ста­ври­ра­ње­то на ма­те­ри­ја­ли­те се слу­чу­ва до­ма, па ри­зи­кот од евен­ту­ал­ни транс­порт­ни ште­ти е све­ден на ми­ни­мум. Да не за­бо­ра­ви­ме де­ка во не­кои слу­чаи, се­пак, се ра­бо­ти за лен­ти ста­ри и по по­ве­ќе од 50 го­ди­ни. По­ну­де­на­та со­ра­бо­тка по­драз­би­ра ин­ста­ли­ра­ње те­ле­ки­но со ви­со­ка ре­зо­лу­ци­ја (со комп­лет­на при­друж­на кон­фи­гу­ра­ци­ја), до­на­ци­ја во де­лот на обра­бо­тка и ре­ста­ври­ра­ње на ма­ке­дон­ски­от филм­ски ар­хив, и парт­нерс­тво во ко­мер­ци­јал­но­то ра­бо­те­ње кон тре­ти па­за­ри. Ка­ко Ма­ке­до­нец, на­ви­сти­на, би са­кал кон­ку­рен­ци­ја­та во смис­ла на ква­ли­те­тот на ре­ста­ври­ра­ње­то да се из­гра­ди на тол­ку ви­сок сте­пен што ќе ја на­пра­ви Ма­ке­до­ни­ја пре­поз­нат­ли­ва ка­ко ре­ги­о­на­лен цен­тар за ре­ста­ври­ра­ње фил­мо­ви. Ква­ли­тет­на­та опре­ма е пре­дус­лов, но, се­ка­ко, не по­мал­ку важ­на е и ин­ве­сти­ци­ја­та во ква­ли­те­тен ка­дар, и тоа е тоа што би прет­сто­е­ло ка­ко пре­диз­вик во след­ни­от пер­и­од. Лич­но сме­там де­ка оваа ин­сти­ту­ци­ја ра­бо­ти од­лич­но,осо­бе­но во пос­лед­ни­те го­ди­ни. Ин­тен­зив­но ра­бо­ти на сво­јот раз­вој и, се­ка­ко, тоа е еден од мо­ти­ви­те за по­ну­де­на­та со­ра­бо­тка од мо­ја стра­на. Во пос­лед­ни­те че­ти­ри го­ди­ни ре­ста­ври­ра­ње­то ми бе­ше спо­ре­ден биз­нис и од до­се­гаш­но­то искус­тво сме­там де­ка до­кол­ку до­бро се кон­ци­пи­ра, тој биз­нис мо­же да би­де про­фи­та­би­лен со ог­лед на фа­ктот што во скан­ди­нав­ски­те зем­ји, на при­мер, тој про­цес е мно­гу скап и тие се во по­сто­ја­на по­тра­га по по­е­втин, а ви­со­ко­ква­ли­те­тен сер­вис. Ма­ке­дон­ски­те фил­мо­ви до­се­га беа пра­ќа­ни над­вор од зем­ја­ва. Во слу­чај се­то тоа да го пра­ви­те до­ма, тро­шо­ци­те се све­ду­ва­ат на ми­ни­мум. Зна­чи, ре­чи­си за 90 про­цен­ти се по­ма­ли откол­ку во пр­ви­от слу­чај.

Кол­ку из­не­су­ва таа до­на­ци­ја?
Кр­стев­ски: Вред­но­ста на це­ла­та кон­фи­гу­ра­ци­ја из­не­су­ва око­лу 1.000.000 евра.

Има­те ли ин­фор­ма­ции да­ли зем­ји­те од ре­ги­о­нов по­се­ду­ва­ат та­ква опре­ма?
Кр­стев­ски: Јас имам слич­но те­ле­ки­но во Бу­га­ри­ја, но со пос­ла­би ка­ра­кте­ри­сти­ки и ра­бо­ти за пре­фр­ла­ње фил­мо­ви кои се сни­ма­ат во акту­ел­ни­от мо­мент. Та­му мно­гу се сни­ма, осо­бе­но аме­ри­кан­ски про­дук­ции со ви­со­ки бу­џе­ти, кои во до­бар дел се на лен­та и се пре­фр­ла­ат на таа опре­ма.

Кол­ку но­ви­от за­кон за филм би ги прив­ле­кол стран­ци­те да сни­ма­ат во Ма­ке­до­ни­ја?
Кр­стев­ски: Ги поз­дра­вам из­ме­ни­те во За­ко­нот за филм­ска деј­ност и сме­там де­ка со нив­но­то до­не­су­ва­ње, де­фи­ни­тив­но, се соз­да­де­ни мно­гу до­бри ус­ло­ви за раз­вој на ква­ли­тет­на филм­ска про­дук­ци­ја. Со ог­лед на фа­ктот што во пос­лед­ни­те де­сет го­ди­ни ос­нов­ни­от мој биз­нис е да­ва­ње­то комп­ле­тен филм­ски сер­вис (од сце­на­рио до филм) на стран­ски про­дук­ци­ски ку­ќи, за ме­не, а од ас­пект на кон­ку­рен­ци­ја­та во смис­ла на прив­ле­ку­ва­ње на та­кви­те ком­па­нии, е по­себ­но ва­жен сти­му­ла­тив­ни­от дел кој се од­не­су­ва на да­ноч­ни­те олес­ну­ва­ња. Тоа е мно­гу важ­на пре­дис­по­зи­ци­ја за гра­де­ње се­ри­оз­на по­ну­да на Ма­ке­до­ни­ја ка­ко де­сти­на­ци­ја за сни­ма­ње, ка­ко на па­за­рот на ви­со­ко­бу­џет­ни, та­ка и ни­ско­бу­џет­ни про­е­кти. Зна­чи, со тоа Вла­да­та соз­да­де ус­ло­ви за ква­ли­те­тен и бр­зо­ра­стеч­ки па­зар во оваа сфе­ра, а, се­ка­ко, се­га оста­ну­ва филм­ска­та фе­ла во зем­ја­ва да ра­бо­ти на про­фе­си­о­нал­но усо­вр­шу­ва­ње за да од­го­во­ри на пре­диз­ви­ци­те и спе­ци­фи­ки­те што ги ну­ди ква­ли­тет­ни­от филм­ски сер­вис. Раз­лич­ни­от тип стру­кту­ра на ед­на аме­ри­кан­ска, ита­ли­јан­ска, ру­ска или ин­ди­ска про­дук­ци­ја, во спо­ред­ба со ма­ке­дон­ска­та, во слу­чај на филм­ски сер­вис, по­драз­би­ра при­фа­ќа­ње на нив­ни­те нор­ми и стан­дар­ди, а пред сѐ при­фа­ќа­ње на си­сте­мот на пла­ни­ра­ње, от­чет, фи­нан­си­ра­ње итн. За сре­ќа, по мое мис­ле­ње, Ма­ке­до­ни­ја има до­вол­но про­фе­си­о­нал­ци и од тој тип лу­ѓе, кои дел од сво­и­те искус­тва ги стек­на­ле ток­му во ва­кви про­дук­ции во Бу­га­ри­ја, Хр­ват­ска, Сло­ве­ни­ја. Лу­ѓе ка­ко Ја­ни Бо­ја­џи, Са­ше Куз­ма­нов­ски, Ја­не Ќор­то­шев, Го­ран По­по­виќ и ред дру­ги се, спо­ред ме­не, од не­про­цен­ли­ва важ­ност во спро­ве­ду­ва­ње­то на но­ви­от по­са­ку­ван филм­ски ам­би­ент. Зна­чи, ус­пеш­но­ста на из­ме­ни­те за­ви­си од си­нер­ги­ја­та на ком­пе­тент­ни­те лу­ѓе во др­жав­ни­те ин­сти­ту­ции, кои ќе ги кон­тро­ли­ра­ат, сти­му­ли­ра­ат и кре­и­ра­ат ус­ло­ви­те за про­дук­ци­ја, и про­фе­си­о­нал­ци­те на те­рен, кои ќе по­ка­жат де­ка во зем­ја­ва по­стои про­дук­ци­ски ка­па­ци­тет што ќе го спро­ве­де тоа на де­ло.

Тоа е нај­до­бри­от за­кон во ре­ги­о­нов, мно­гу по­кон­ку­рен­тен во смис­ла на прив­ле­ку­ва­ње стран­ски про­дук­ции за раз­ли­ка од дру­ги­те др­жа­ви. Со ог­лед на тоа што сѐ уште не е из­бран ди­ре­кто­рот на аген­ци­ја­та за филм, ко­ја тре­ба да го спро­ве­де, се на­де­вам де­ка и та­му ќе дој­дат ком­пе­тент­ни и кре­а­тив­ни лу­ѓе кои ќе го спро­ве­дат про­фе­си­о­нал­но и пра­ктич­но. За стран­ци­те е иск­лу­чи­тел­но важ­но во аген­ци­ја­та да пре­поз­на­ат парт­нер, кој кре­и­ра ус­ло­ви тие да се чув­ству­ва­ат си­гур­но, да го раз­би­ра нив­ни­от на­чин на мис­ле­ње и, во крај­на сме­тка, да им го га­ран­ти­ра да­ноч­но­то олес­ну­ва­ње за да се вра­тат со друг филм во Ма­ке­до­ни­ја.

Се нај­а­ву­ва из­град­ба на филм­ски град во Ма­ке­до­ни­ја. Ко­ја е при­до­би­вка­та од тоа? Ќе се кре­не ли ни­во­то на про­фе­си­о­нал­ност во филм­ска­та про­дук­ци­ја во Ма­ке­до­ни­ја?
Кр­стев­ски: До­кол­ку се соз­да­дат и ус­ло­ви за из­град­ба на филм­ски град во Скоп­је, тоа ќе би­де уште по­до­бро. Сме­там де­ка со ед­на па­мет­на дол­го­роч­на стра­те­ги­ја, ну­деј­ќи го тоа што го не­ма во ре­ги­о­нот, во рам­ки­те на не­кои 30 про­цен­ти од ка­па­ци­те­ти­те на најб­ли­ско­то сту­дио во Со­фи­ја, „Ну има­ге“, а со раз­лич­ни уни­кат­ни се­то­ви од нив­ни­те, Ма­ке­до­ни­ја би мо­же­ла на­ви­сти­на да се на­мет­не ка­ко вто­ра по важ­ност во филм­ски­от сер­вис на Бал­ка­нот. Ка­ко и да е, се­то тоа не­ми­нов­но ќе вли­јае и врз до­маш­на­та про­дук­ци­ска сце­на, но во се­кој слу­чај по­зи­тив­но, по­го­ле­мо и по­раз­лич­но искус­тво, но­ва по­е­фи­кас­на си­стем­ска по­ста­ве­ност на филм­ски­те еки­пи, по­го­лем и по­о­тво­рен от­чет, по­е­фи­кас­но пла­ни­ра­ње итн. Со дру­ги збо­ро­ви, на долг рок им­па­ктот од филм­ски­от сер­вис во Ма­ке­до­ни­ја ќе до­ве­де во прв план да се пра­ват мно­гу по­ква­ли­тет­ни, по­бо­га­ти, а мно­гу по­е­вти­ни до­маш­ни фил­мо­ви откол­ку до­се­га. Се раз­би­ра де­ка по­ра­ди тие при­чи­ни не си­те про­ду­цен­ти ќе би­дат за­до­вол­ни со из­ме­ни­те, но тоа е оче­ку­ва­но и во крај­на ли­ни­ја се­ко­ја про­ме­на е и бол­на до не­ка­де.

Оче­ку­ва­те ли де­ка стран­ски ре­жи­се­ри би би­ле за­ин­те­ре­си­ра­ни да сни­ма­ат во Ма­ке­до­ни­ја?
Кр­стев­ски: Ма­ке­до­ни­ја ну­ди пре­крас­ни ло­ка­ции и раз­но­вид­ност, има фан­та­стич­ни акте­ри, пре­крас­на хра­на. Мо­же­би во овој мо­мент ин­фра­стру­ктур­но не­ма ка­па­ци­тет да по­ну­ди со­др­жи­ни во тол­кав број, ка­ко што има во Со­фи­ја, на при­мер, а кој го­ле­ми­те ѕвез­ди и ре­жи­се­ри го оче­ку­ва­ат, но и тоа се раз­ви­ва со тек на вре­ме.

Вие ќе сни­ма­те филм во Ма­ке­до­ни­ја, нас­ло­вен „Зем­ја­та на пра­ски­те“. Што е те­ма­ти­ка­та на тој филм?
Кр­стев­ски: Фил­мот „Зем­ја на пра­ски­те“ е во ре­жи­ја на Ја­не Ќор­то­шев и е филм за Егеј­ска Ма­ке­до­ни­ја. Фил­мот ги пре­и­гру­ва де­неш­ни­ца­та и ми­на­то­то, Гра­ѓан­ска­та вој­на во Гр­ци­ја и мо­дер­ни­те де­неш­ни вре­ми­ња. Се ра­бо­ти за за­ве­тот на ед­но се­мејс­тво да се вра­ти на сво­ја­та зем­ја, на сво­и­те ко­ре­ни. Фил­мот е ис­пол­нет со сил­но­е­мо­тив­ни сце­ни, по­себ­но сце­ни­те од пер­и­о­дот на ет­нич­ко­то чи­сте­ње на на­ши­от на­род од тие кра­и­шта, раз­дел­би­те на се­мејс­тва­та, ег­зо­ду­сот, на­палм-бом­би­те итн. Фил­мот изо­би­лу­ва со ма­со­вки и ќе би­де сни­мен на што е мож­но по­тра­ди­ци­о­на­лен на­чин, со што е мож­но по­мал­ку ефе­кти, а ви­стин­ски се­то­ви за сме­тка на тоа. Сме­там де­ка сце­на­ри­о­то е мно­гу ин­те­рес­но, што впро­чем го до­ка­жу­ва и до­се­гаш­ни­от ин­те­рес на ко­про­ду­цен­ти­те за учес­тво во не­го. До­бар при­мер ка­ко да сни­ми­те филм со се­ри­оз­на на­ци­о­нал­на те­ма­ти­ка, а да прив­ле­че­те стран­ски ко­про­ду­цен­ти да ја под­др­жат ва­ша­та исто­ри­ска ви­сти­на.

Со кол­кав бу­џет рас­по­ла­га­те?
Кр­стев­ски: Бу­џе­тот на фил­мот е 2.500.000 евра, од кои Фон­дот учес­тву­ва со 193.000 евра. Бу­џе­тот сѐ уште не е за­тво­рен, но ин­тен­зив­но ра­бо­ти­ме на не­го­во за­тво­ра­ње.

Со ко­го ќе со­ра­бо­ту­ва­те при соз­да­ва­ње­то на тој филм?
Кр­стев­ски: За­се­га има­ме че­ти­ри по­тен­ци­јал­ни ко­про­ду­цен­ти, и тоа од Аме­ри­ка, Ру­си­ја Ита­ли­ја и од Хр­ват­ска, со вкуп­но учес­тво од 850.000 евра. Уба­во е што, освен фи­нан­си­ско­то учес­тво, еден дел од нив учес­тву­ва­ат и со кре­а­ти­вен автор­ски по­тен­ци­јал, па та­ка, на при­мер, од ита­ли­јан­ска стра­на бе­ше по­ну­ден ка­ко кос­це­на­рист Кор­бу­чи (Џан­го). Та­кви­те и слич­ни поз­на­ти автор­ски ими­ња мно­гу по­ма­га­ат во на­о­ѓа­ње­то ид­ни ко­про­ду­цен­ти.

(Пишува: Билјана Зафирова
Текст објавен во 84. број на неделникот „Република“, 11.04.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.