Љупчо Арсовски: Ни­миц да признае дека не­ма ре­ше­ние за спорот

Обе­ди­не­ти­те на­ции се ор­га­ни­за­ци­ја со сло­жен ме­ха­ни­зам во до­не­су­ва­ње ре­зо­лу­ции, но и со нив­но со­од­вет­но пов­ле­ку­ва­ње. Ре­зо­лу­ци­и­те 845 и 817 се на Со­ве­тот за без­бед­ност и тоа нај­ви­со­ко опе­ра­тив­но те­ло мо­ра да би­де ин­фор­ми­ра­но од по­сред­ни­кот за ко­неч­ни­от ре­зул­тат, ре­ше­ние или ќор-со­как. Мој став е де­ка ако за еден проб­лем по­ве­ќе од два­е­сет го­ди­ни не­ма ре­ше­ние, тоа зна­чи де­ка не­ма ре­ше­ние и чес­но е по­сред­ни­кот да го из­ве­сти СБ на ООН, вели пен­зи­о­ни­ра­ни­от дип­ло­мат од ка­ри­е­ра Љуп­чо Ар­сов­ски во интервју за 60. број на неделникот Република.

Арсовски е прв шеф на кан­це­ла­ри­ја­та за вр­ски на Ма­ке­до­ни­ја во Ати­на. Оваа функ­ци­ја ја из­вр­шу­ва­ше во пер­и­о­дот од 1996 го­ди­на до 2002 го­ди­на, а во исто вре­ме бе­ше и не­ре­зи­ден­тен ам­ба­са­дор на Ма­ке­до­ни­ја во Изра­ел. Прет­ход­но, во вре­ме­то на по­ра­неш­на Ју­гос­ла­ви­ја, од 1979 го­ди­на до 1984 го­ди­на пре­сто­ју­вал во Со­лун ка­ко ви­це­кон­зул во Ге­не­рал­ни­от кон­зу­лат на СФРЈ. Во сво­ја­та по­ве­ќе­де­це­ни­ска дип­ло­мат­ска ка­ри­е­ра вр­шел и мно­гу дру­ги ви­со­ки др­жав­ни функ­ции. Ар­сов­ски е автор на не­кол­ку кни­ги, а об­ја­ву­вал и по­ве­ќе ста­тии во вес­ни­ци и во ма­га­зи­ни.

Гос­по­ди­не Ар­сов­ски, во де­ве­де­сет­ти­те го­ди­ни од ми­на­ти­от век бе­вте ам­ба­са­дор на Ма­ке­до­ни­ја во Гр­ци­ја. Мо­же­те ли да на­пра­ви­те па­ра­ле­ла на то­гаш­на­та и на се­гаш­на­та грч­ка по­ли­тич­ка стра­те­ги­ја во од­нос на проб­ле­мот за име­то?

АРСОВСКИ: Во Гр­ци­ја по­ми­нав ре­чи­си се­дум го­ди­ни (фе­вру­а­ри 1996 го­ди­на – сеп­тем­ври 2002 го­ди­на) ка­ко прв ам­ба­са­дор на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја: Тоа бе­ше мош­не чув­стви­те­лен пер­и­од. Две­те зем­ји со При­вре­ме­на­та сог­лас­ност од Њу­јорк, од 13 сеп­тем­ври 1995 го­ди­на, вос­по­ста­ви­ја  дип­ло­мат­ски од­но­си со на­ме­ра за па­ра­лел­но отво­ра­ње дип­ло­мат­ски ми­сии во глав­ни­те гра­до­ви на две­те зем­ји, на че­ло со ам­ба­са­до­ри. На 3 октом­ври или са­мо два­е­сет де­на по пот­пи­шу­ва­ње­то на При­вре­ме­на­та спо­год­ба, во Ати­на ја пред­во­дев ма­ке­дон­ска­та де­ле­га­ци­ја на  пр­ва­та рун­да пре­го­во­ри ме­ѓу Ма­ке­до­ни­ја и Гр­ци­ја за пра­ктич­но спро­ве­ду­ва­ње на пр­ви­от би­ла­те­ра­лен до­ку­мент ме­ѓу две су­ве­ре­ни зем­ји. Цел на овие пре­го­во­ри бе­ше на­о­ѓа­ње ре­ше­ни­ја за мно­гу­број­ни пра­ша­ња ме­ѓу две­те зем­ји. Ка­ко да се по­ми­ну­ва гра­ни­ца­та со виз­ни до­ку­мен­ти, во по­че­то­кот из­да­ва­ње ви­зи на гра­нич­ни­те пре­ми­ни, вос­по­ста­ву­ва­ње же­лез­нич­ки со­о­бра­ќај, ПТТ вр­ски, ави­о­со­о­бра­ќај и, пред сѐ, ко­ри­сте­ње ма­ке­дон­ски до­ку­мен­ти или до­ку­мен­ти на кои бе­ше устав­но­то име. За по­тсе­ту­ва­ње е де­ка се­то ова се слу­чу­ва­ше во пер­и­од што дој­де по поз­на­то­то ед­но­стра­но ем­бар­го што го во­ве­де Гр­ци­ја кон Ма­ке­до­ни­ја од 1993 го­ди­на, ко­га на­ша­та мла­да др­жа­ва по­ми­на низ крај­но те­жок пер­и­од (без на­фта, ос­нов­ни про­ду­кти, еле­ктрич­на енер­ги­ја и др., кои беа  на­ба­ву­ва­ни со ка­ми­он­ски транс­порт са­мо пре­ку  Бу­га­ри­ја и Ал­ба­ни­ја би­деј­ќи и СР Ју­гос­ла­ви­ја или де­неш­на Ср­би­ја бе­ше под ем­бар­го на ООН). Атен­та­тот на пр­ви­от пре­тсе­да­тел на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја не нѐ спре­чи да ги за­вр­ши­ме по­ста­ве­ни­те за­да­чи. Ма­ли­от во­вед или по­тсе­ту­ва­ње е да се до­пре ат­мо­сфе­ра­та во пр­ви­те го­ди­ни ко­га две зем­ји поч­наа ис­пи­шу­ва­ње на но­ва стра­ни­ца во ме­ѓу­себ­на­та со­ра­бо­тка. Но па­ра­ле­ла­та на то­гаш­на­та и на се­гаш­на­та грч­ка по­ли­тич­ка стра­те­ги­ја во од­нос на проб­ле­мот за име­то е мно­гу ед­но­став­на би­деј­ќи нив­на­та стра­те­ги­ја и то­гаш и се­га е јас­на – мо­ра да има про­ме­на на име­то. За вре­ме на вла­да­та на Ми­цо­та­кис беа про­мо­ви­ра­ни пр­ви­те „кон­ту­ри“ на стра­те­ги­ја­та со по­зи­ци­ја­та „не­ма приз­на­ва­ње на но­ва­та др­жа­ва со име во кое по­стои збо­рот Ма­ке­до­ни­ја или неј­зин де­ри­ват“ со тек на вре­ме во вид на не­ка­ква до­бра вол­ја или пов­ле­ку­ва­ње за­поч­наа игри­те со нив­ни пред­ло­зи со шпе­ку­ла­ции за де­се­ти­ци и де­се­ти­ци при­да­вки пред или по име­то Ма­ке­до­ни­ја за да се зац­вр­сти ста­вот де­ка тоа но­во име (до­кол­ку се по­стиг­не ре­ше­ние) ќе тре­ба да би­де за ко­ри­сте­ње во вкуп­ни­от ме­ѓу­на­ро­ден со­о­бра­ќај (?!).

Има ли про­ме­на во грч­ки­те цр­ве­ни ли­нии от­то­гаш и во ко­ја на­со­ка се дви­жат? Да­ли кон ре­ша­ва­ње на спо­рот или кон по­сто­ја­но одол­жу­ва­ње?

АРСОВСКИ: Ток­му фор­му­ла­ци­ја­та „име за вкуп­на ме­ѓу­на­род­на ко­му­ни­ка­ци­ја“, ми­ни­стер­ка­та за над­во­реш­ни ра­бо­ти, гос­по­ѓа  Ба­ко­ја­ни, во вла­да­та на Ко­стас  Ка­ра­ман­лис (внук на пре­тсе­да­те­лот Кон­стан­ти­нос Ка­ра­ман­лис), ја про­мо­ви­ра ка­ко „цр­ве­на ли­ни­ја“, а до­то­гаш­ни­те по­зи­ции или ли­нии беа де­фи­ни­ра­ни ка­ко „цвр­сти“ или по­не­ко­гаш „не­по­мер­ли­ви ста­во­ви“ и сл. Мис­лам де­ка „цр­ве­на­та ли­ни­ја“ бе­ше про­мо­ви­ра­на ка­ко спро­тив­ста­ву­ва­ње на на­ши­те по­зи­ции пре­зен­ти­ра­ни во раз­ни при­го­ди од стра­на ка­ко ре­ше­ние со „двој­на фор­му­ла“, но и дру­ги на­по­ри на на­ша­та стра­на да се нај­де не­кое за­ед­нич­ки при­фат­ли­во ре­ше­ние, но са­мо на би­ла­те­ра­лен план.

НЕПОПУСТЛИВОСТА НА ГРЦИЈА НЕ ЛЕЖИ САМО ВО ПОБЛИСКАТА ИСТОРИЈА

 Која е глав­на­та при­чи­на­та за твр­да­та грч­ка по­зи­ци­ја? Да­ли име­то е ви­стин­ски­от проб­лем што го има Гр­ци­ја со Ма­ке­до­ни­ја или зад тоа се крие не­што дру­го?

АРСОВСКИ: По­тре­бен е по­долг про­стор за об­јас­ну­ва­ње или од­го­вор на овие две пра­ша­ња. Има по­ве­ќе при­чи­ни за оваа твр­да грч­ка по­зи­ци­ја, кои мо­же­ме да ги нај­де­ме не са­мо во поб­ли­ска­та исто­ри­ја ту­ку и ве­ко­ви на­на­зад. Ова го ве­лам не са­мо од соз­на­ни­ја­та или откри­ти­ја­та за ма­ке­дон­ски­те ко­ре­ни низ ве­ко­ви, кои се об­јас­не­ти во мно­гу­број­ни истра­жу­ва­ња со фа­кти пре­зен­ти­ра­ни во на­ши кни­ги, раз­ни тру­до­ви, пуб­ли­ка­ции, ма­пи и слич­но, ту­ку и од истра­жу­ва­ња на стран­ски на­уч­ни­ци, пуб­ли­ци­сти, исто­ри­ча­ри и, се­ка­ко, во откри­ва­ње­то на вни­ма­тел­но обра­бо­те­ни­те сог­ле­ду­ва­ња на мно­гу­број­ни дип­ло­ма­ти, чи­и­што за­пи­си се на­о­ѓа­ат во ар­хи­ви­те на мно­гу европ­ски др­жа­ви и, се­ка­ко, во ар­хи­ви­те на САД. По­ве­ќе од си­гур­но е де­ка зад ед­но­стра­но­то на­мет­ну­ва­ње на пра­ша­ње­то за име­то се кри­јат грч­ки по­зи­ции од дам­неш­ни вре­ми­ња. На при­мер, ка­ко Ку­куш (Кил­кис) не­ко­гаш  имал са­мо де­се­ти­на про­цен­ти грч­ко на­се­ле­ние, а де­нес има ре­чи­си сто про­цен­ти? Слич­на е со­стој­ба­та во це­ла Се­вер­на Гр­ци­ја, ад­ми­ни­стра­тив­на еди­ни­ца, чи­е­што име во 1984/85 го­ди­на бе­ше про­ме­не­то од грч­ка­та вла­да во Ма­ке­до­ни­ја и Тра­ки­ја. За овој се­ве­рен ре­ги­он на јуж­ни­от со­сед  е вр­за­но пра­ша­ње­то за имо­ти­те на Ма­ке­дон­ци­те, кои со при­ти­сок, те­рор, раз­ме­на на на­се­ле­ние ме­ѓу Гр­ци­ја и Бу­га­ри­ја, ги на­пу­шти­ја род­ни­те се­ла, ку­ќи, ни­ви и плод­ни ора­ни­ци и шу­ми за да не мо­жат ве­ќе ни­ко­гаш да се вра­тат во род­ни­от крај и да вла­де­ат со де­до­ви­на­та. Са­мо ка­ко илу­стра­ци­ја и не­по­би­тен факт е де­ка на не­кол­ку го­ди­ни пред рас­па­ѓа­ње­то на СФР Ју­гос­ла­ви­ја, Ре­пуб­лич­ки­от се­кре­та­ри­јат за од­но­си со странс­тво  на СР Ма­ке­до­ни­ја пре­ку Со­јуз­ни­от се­кре­та­ри­јат за над­во­реш­ни ра­бо­ти, но и ди­рект­но до то­гаш­но­то Ми­ни­стерс­тво за Се­вер­на Гр­ци­ја, пре­да­де ба­ра­ње за вра­ќа­ње на имо­ти­те на Ма­ке­дон­ци­те што ка­ко бе­гал­ци по па­ѓа­ње­то на Де­мо­крат­ска­та ар­ми­ја на Гр­ци­ја и кра­јот на гра­ѓан­ска­та вој­на со си­ла и не­ви­ден те­рор беа на­бр­ка­ни од сво­и­те ог­ни­шта. Тоа пис­ме­но ба­ра­ње бе­ше прос­ле­де­но со при­лич­но по­де­бе­ла кни­га во ко­ја беа по­ме­сте­ни по­ве­ќе од се­дум ил­ја­ди по­да­то­ци за имо­ти на про­те­ра­ни­те Ма­ке­дон­ци, по­ра­неш­ни др­жав­ја­ни на Гр­ци­ја, кои по­доц­на до­би­ја ма­ке­дон­ско др­жав­јанс­тво, а чиј­што влез во род­ни­от крај им бе­ше за­бра­нет со де­кре­ти, а нив­ни­те имо­ти беа кон­фи­ску­ва­ни. Ни­ко­гаш не ни бе­ше да­ден од­го­вор  за имо­ти­те. Ме­ѓу­тоа од­го­во­рот, ге­не­рал­но, го пре­поз­нав­ме на­бр­гу, во 1991 го­ди­на, со пр­ви­те нај­а­ви на јуж­ни­от со­сед де­ка не­ма да би­де­ме приз­на­е­ни под име­то Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја. А ние не из­мис­лив­ме но­во име ту­ку са­мо го из­бри­шав­ме предз­на­кот „со­ци­ја­ли­стич­ка“ што, впро­чем, го на­пра­ви­ја дру­ги­те пет ре­пуб­ли­ки од по­ра­неш­на Ју­гос­ла­ви­ја. Не­ма сом­не­ние де­ка зад име­то се кри­јат дру­ги ра­бо­ти.

Кол­ку на нив­на­та не­по­пуст­ли­вост вли­јае по­ра­стот на по­пу­лар­но­ста на на­ци­о­на­ли­сти­те и еко­ном­ска­та кри­за? Што тре­ба да се слу­чи за да се про­ме­ни по­ли­тич­ка­та кли­ма во од­нос на спо­рот за име­то?

АРСОВСКИ: На­ци­о­на­лиз­мот е го­ле­мо зло и го има во раз­ни фор­ми во мно­гу др­жа­ви. Во по­че­то­кот на 90-ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век во Со­лун и во Ати­на ние за прв­пат ви­дов­ме ор­га­ни­зи­ра­ни ма­ни­фе­ста­ции на на­ци­о­на­ли­сти­те, на ми­тин­зи под­го­тве­ни ду­ри и со се­срд­на по­мош на Грч­ка­та пра­вос­лав­на цр­ква и на обра­зов­ни­те ин­сти­ту­ции. Со ова „ло­ши­от дух из­ле­зе од лам­ба­та“ и до де­нес со по­мал или по­си­лен ин­тен­зи­тет (Зла­та­на зо­ра) се ма­ни­фе­сти­ра низ раз­ни фор­ми во со­од­вет­ни актив­но­сти, не­ги­ра­ње на на­ша­та са­мо­бит­ност, ја­зик, кул­ту­ра, исто­ри­ја, па и со фи­зич­ки и дру­ги на­па­ди врз гра­ѓа­ни на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја или нив­ни имо­ти (авто­мо­би­ли, ка­ми­о­ни и др.). Ко­га овој дух ги над­ми­на гра­ни­ци­те на Гр­ци­ја и се пре­фр­ли низ Евро­па и, се­ка­ко, во пре­ку­о­ке­ан­ски­те зем­ји и се про­ши­ри со на­па­ди врз ма­ке­дон­ска­та ди­јас­по­ра, ви­дов­ме де­ка ѓа­во­лот ја од­не­се ше­га­та. Про­ме­на во по­ли­тич­ка­та кли­ма  во од­нос на спо­рот за име­то ба­ра го­ле­ми на­по­ри, пред сѐ, со вни­ма­тел­на по­зи­тив­на афир­ма­ци­ја пре­ку ме­ди­у­ми­те и најм­но­гу со за­фа­ти во обра­зо­ва­ни­е­то на оваа европ­ска зем­ја. Ко­га во обра­зов­ни­от про­цес се ко­ри­стат учеб­ни­ци (исто­ри­ја, ге­о­гра­фи­ја) во кои се сее омра­за, не­со­од­вет­ни збо­ро­ви и ква­ли­фи­ка­ции, јас­но е де­ка фи­нал­ни­от ка­па­ци­тет на еден уче­ник ќе би­де тој да е ис­пол­нет со на­ци­о­на­ли­зам. Ре­зул­тат на тоа е еден млад чо­век, кој во ид­ни­на ќе се дви­жи со пре­циз­ни на­ци­о­на­ли­стич­ки ко­ор­ди­на­ти. За вол­ја на ви­сти­на­та, ова се сре­ќа­ва во мно­гу зем­ји на Бал­ка­нот. Со гор­дост се се­ќа­вам на ед­на мо­ја ини­ци­ја­ти­ва из­не­се­на на со­од­ве­тен на­чин во да­леч­на­та 1996 го­ди­на за по­тре­ба од соз­да­ва­ње ти­мо­ви на струч­ни ли­ца, екс­пер­ти и дру­ги ли­ца од бал­кан­ски­те зем­ји, кои ќе рас­пра­ва­ат за не­оп­ход­но прис­по­со­бу­ва­ње на учеб­ни­ци­те по исто­ри­ја и по ге­о­гра­фи­ја. Во  по­че­то­кот дој­де до раз­ме­на на учеб­ни­ци­те ме­ѓу не­кол­ку зем­ји, по­тоа до фор­ми­ра­ње ти­мо­ви, но не дој­де до не­ко­ја за­врш­ни­ца. Жал­но, но ви­сти­ни­то.

 Од оваа перс­пе­кти­ва, мо­же ли да се ка­же де­ка во дво­де­це­ни­ски­от спор има­ше пер­и­од ко­га мо­же­ше да се ре­ши проб­ле­мот со Гр­ци­ја со ком­про­мис што не­ма­ше да би­де на ште­та на две­те зем­ји?

АРСОВСКИ: Мис­лам де­ка по­зи­тив­на кли­ма за не­ка­ков би­ла­те­ра­лен ком­про­мис мо­же­ше да се на­се­ти во пер­и­о­дот ко­га на­ша­та зем­ја ги отво­ри вра­ти­те за еко­ном­ска и за фи­нан­си­ска со­ра­бо­тка со Гр­ци­ја, ко­ја бр­зо го за­зе­де вто­ро­то или тре­то­то ме­сто во на­ша­та еко­ном­ска раз­ме­на и ин­ве­сти­ции. Се чи­ни де­ка во еден пер­и­од спо­рот ка­ко да се  тре­ти­ра­ше во би­ла­те­рал­на ко­но­та­ци­ја, ка­ко што, впро­чем, го тол­ку­ва­ат и тре­ти­ра­ат нај­го­лем број зем­ји, пред сѐ, на ЕУ, а тоа е пер­и­о­дот на вла­да­та на ПАСОК, на пре­ми­е­рот Си­ми­тис. Тој бе­ше мно­гу праг­ма­ти­чен и ги гле­да­ше ра­бо­ти­те, пред сѐ, од еко­ном­ски ас­пект и не­мам ре­ги­стри­ра­но де­ка за се­дум го­ди­ни дал пред­лог, бом­ба­стич­на из­ја­ва, де­ка истак­нал не­ко­ја грч­ка по­зи­ци­ја и слич­но. Во мно­гу при­го­ди и по раз­ни по­во­ди на пра­ша­ња на сед­ма­та си­ла за не­гов ко­мен­тар, мис­ле­ње и слич­но за отво­ре­но­то пра­ша­ње, тој се­ко­гаш има­ше еден и единс­твен од­го­вор. Има­ме ед­но отво­ре­но пра­ша­ње и за не­го две­те стра­ни пре­ку ам­ба­са­до­ри, со по­мош на по­сред­ник, раз­го­ва­ра­ат во Њу­јорк (па­ра­фра­за).

Ко­ја грч­ка вла­да бе­ше најб­ли­ску до ре­а­лен ком­про­мис?

АРСОВСКИ: Не се се­ќа­вам де­ка сме би­ле бли­ску, но по за­ми­ну­ва­ње­то на ПАСОК дој­де до за­си­лу­ва­ње на раз­ни ком­би­на­ции во кои освен за име­то, се на­мет­наа и дру­ги пот­пра­ша­ња за су­штин­ски ра­бо­ти.

ДА НЕ БРЗАМЕ СО ЕДНОСТРАНИ ЧЕКОРИ

 По од­би­ва­ње­то на пос­лед­ни­от пред­лог на Ни­миц од стра­на на грч­ка­та вла­да, во ма­ке­дон­ска­та по­ли­тич­ка и ин­те­ле­кту­ал­на јав­ност има­ше раз­ни пред­ло­зи за на­ши­те след­ни че­ко­ри. Ед­ни пред­ла­гаа при­вре­мен пре­кин на раз­го­во­ри­те, дру­ги сме­та­ат де­ка е по­треб­но да се про­ме­ни над­во­реш­на­та по­ли­ти­ка… Спо­ред Вас, што тре­ба да пре­зе­ме Ма­ке­до­ни­ја за да из­ле­зе од ќор-со­ка­кот во кој се на­о­ѓа во раз­го­во­ри­те за спо­рот со Гр­ци­ја?

АРСОВСКИ: Да се пре­зе­мат ед­но­стра­ни че­ко­ри ка­ко отка­жу­ва­ње од При­вре­ме­на­та спо­год­ба, за­мрз­ну­ва­ње или при­вре­мен пре­кин на раз­го­во­ри­те, па ду­ри и про­ме­ни во над­во­реш­на­та по­ли­ти­ка, спо­ред ме­не, се из­бр­за­но да­де­ни ко­мен­та­ри, пред­ло­зи, мис­ле­ња и зак­лу­чо­ци, без со­од­вет­но раз­мис­лу­ва­ње за на­та­мо­шен раз­вој на зем­ја­та. Во дип­ло­ма­ти­ја­та, ка­ко и во по­ли­ти­ка­та е исто ка­ко да се дви­жи­те по сан­ти мраз за­тоа што по се­кој че­кор тре­ба да раз­мис­ли­те на ко­ја след­на сан­та ќе стап­не­те за­што мра­зот мо­же да е по­те­нок или по­мек и да за­вр­ши­те не­среќ­но. Спо­ред ме­не, раз­го­во­ри­те тре­ба да про­дол­жат, а ние во зем­ја­та ин­тен­зив­но да си ра­бо­ти­ме во си­те сфе­ри на из­град­ба на прав­на др­жа­ва и на бор­ба про­тив раз­ни ви­до­ви кри­ми­нал и ко­руп­ци­ја и се­то тоа во пра­вец на ис­пол­ну­ва­ње на кри­те­ри­у­ми­те за влез во европ­ско­то се­мејс­тво. По­сто­ја­но­то по­ви­ку­ва­ње на ха­шка­та пре­су­да и наг­ла­су­ва­ње­то на чле­нот 11 од При­вре­ме­на­та сог­лас­ност за ме­не е клуч­на­та по­зи­ци­ја на се­кој ма­ке­дон­ски функ­ци­о­нер што раз­го­ва­ра со стран­ски со­го­вор­ник.

Да­ли ОН има­ат ре­ал­на моќ да по­мог­нат на­ско­ро да се ре­ши проб­ле­мот без по­си­лен при­ти­сок од Бри­сел и од Ва­шин­гтон врз Ати­на?

АРСОВСКИ: ООН има сло­жен ме­ха­ни­зам при до­не­су­ва­ње ре­зо­лу­ции, но и нив­но со­од­вет­но пов­ле­ку­ва­ње и сл. Ре­зо­лу­ци­и­те 845 и 817 се на Со­ве­тот за без­бед­ност и тоа нај­ви­со­ко опе­ра­тив­но те­ло мо­ра да би­де ин­фор­ми­ра­но од по­сред­ни­кот за ко­неч­ни­от ре­зул­тат, ре­ше­ние или ќор-со­как, ка­ко што ре­ко­вте. Мој став е де­ка ако за еден проб­лем по­ве­ќе од два­е­сет го­ди­ни не­ма ре­ше­ние, тоа зна­чи де­ка не­ма ре­ше­ние и чес­но е по­сред­ни­кот да го из­ве­сти СБ на ООН. Проб­ле­мот мо­ра да се гле­да и од друг ас­пект, приз­на­ва­ње од нај­го­лем број зем­ји на ООН, ха­шка­та пре­су­да, фа­ктот де­ка не­ма ни­ка­ква за­ка­на од ед­на ма­ла дво­ми­ли­он­ска зем­ја за зем­ја пет­па­ти по­го­ле­ма по број на жи­те­ли, про­е­вроп­ска­та ори­ен­та­ци­ја и без­број дру­ги фа­кти што ќе им би­дат од пол­за на Бри­сел и на Ва­шин­гтон за до­не­су­ва­ње пра­вил­на од­лу­ка овој ана­хрон спор на­мет­нат од ед­на зем­ја. Да­ли да по­тсе­там на ки­пар­ско­то пра­ша­ње и на не­пре­че­но­то вле­гу­ва­ње на Ки­пар во ЕУ (?!)

Мо­же ли да се ре­ши спо­рот со та­ка­на­ре­че­на бул­до­жер-дип­ло­ма­ти­ја?

АРСОВСКИ:  Ре­ша­ва­ње­то на ед­но­стра­но на­мет­на­ти­от  спор со та­ка­на­ре­че­на бул­до­жер-дип­ло­ма­ти­ја (ве­ро­јат­но мис­ли­те на Хол­брук – сеп­тем­ври 1995 го­ди­на) мо­же да би­де не­поз­на­та и за­тоа мо­ра да би­де вни­ма­тел­но под­го­тве­на пла­тфор­ма и план за дејс­тву­ва­ње. Или, илу­стра­тив­но ре­че­но, ако са­ка­те со бул­до­жер да откри­е­те иско­пи­ни то­гаш сме­тај­те де­ка про­на­о­ѓа­ње­то на ре­ше­ни­е­то мо­же да би­де со ди­рект­на и, се­ка­ко, со ко­ла­те­рал­на ште­та.

Зо­што го­ле­ми­те си­ли не са­ка­ат да се вме­ша­ат во рас­чи­сту­ва­ње на спо­рот ка­ко при ре­ша­ва­ње­то на проб­ле­ми­те ме­ѓу Сло­ве­ни­ја и Хр­ват­ска, од­нос­но Ср­би­ја и Ко­со­во?

АРСОВСКИ: Ве­лат се­ко­ја пла­ни­на има сво­ја те­жи­на. Во си­ту­а­ци­ја на спо­ре­ду­ва­ње на проб­ле­ми­те и на пра­ша­ња­та мо­ра да пој­де­ме од ин­те­ре­си­те на го­ле­ми­те си­ли. Ка­де е Ма­ке­до­ни­ја во нив­ни­те пла­но­ви? По­тсе­те­те се на бли­ска­та и на по­да­леч­на­та исто­ри­ја на Ма­ке­до­ни­ја. На ед­на стра­на се сим­па­ти­и­те, а на дру­га ин­те­ре­си­те. Тоа ни се слу­чи во 2008 го­ди­на во Бу­ку­решт.

Кол­ку не­е­динс­тво­то на ма­ке­дон­ски­те пар­тии, од­нос­но раз­лич­ни­те ста­во­ви на глав­ни­те по­ли­тич­ки суб­је­кти во др­жа­ва­та во од­нос на на­о­ѓа­ње ком­про­мис­но ре­ше­ние по­ма­га во одр­жу­ва­ње­то на грч­ка­та по­зи­ци­ја пред ОН и пред ме­ѓу­на­род­на­та за­ед­ни­ца?

АРСОВСКИ: Ка­ко дип­ло­мат од ка­ри­е­ра би од­го­во­рил мно­гу ку­со, из­бри­ше­те го пр­ви­от збор  (кол­ку) од ва­ше­то пра­ша­ње и го има­те од­го­во­рот „не­е­динс­тво­то на ма­ке­дон­ски­те пар­тии, од­нос­но раз­лич­ни­те ста­во­ви на глав­ни­те по­ли­тич­ки суб­је­кти во др­жа­ва­та во од­нос на на­о­ѓа­ње­то ком­про­мис­но ре­ше­ние по­ма­га во одр­жу­ва­ње­то на грч­ка­та по­зи­ци­ја пред ОН и пред ме­ѓу­на­род­на­та за­ед­ни­ца?“

Во кол­ка­ва ме­ра тоа што Ма­ке­до­ни­ја не­ма на­ци­о­нал­на стра­те­ги­ја ја отеж­ну­ва по­зи­ци­ја­та на дип­ло­ма­ти­те при про­мо­ви­ра­ње­то на ма­ке­дон­ска­та по­зи­ци­ја за име­то?

АРСОВСКИ: Ме по­тсе­ти­вте на пер­и­од ко­га тре­ба­ше вни­ма­тел­но да се сле­дат из­ја­ви­те на пр­ви­те лу­ѓе во др­жа­ва­та по­вр­за­ни со отво­ре­но­то пра­ша­ње за да би­де­ме под­го­тве­ни да од­го­ва­ра­ме на за­ин­те­ре­си­ра­ни­те ко­ле­ги од странс­тво за од­но­си­те Ма­ке­до­ни­ја – Гр­ци­ја. Лич­но се др­жев до ре­зо­лу­ци­и­те на Со­ве­тот за без­бед­ност на ООН, од­лу­ки­те до­не­се­ни во ма­ке­дон­ски­от пар­ла­мент и из­ја­ви­те на нај­ви­со­ки­те из­бра­ни или име­ну­ва­ни функ­ци­о­не­ри во на­ша­та др­жа­ва и по­доц­на до ха­шка­та пре­су­да во на­ша пол­за.

ПРОБЛЕМОТ МЕ­ЃУ МАКЕДОНИЈА И БУГАРИЈА Е СО СЕРИОЗНИ ИМПЛИКАЦИИ

 Се­ри­о­зен ли е проб­ле­мот што Ма­ке­до­ни­ја го има со Бу­га­ри­ја? Мо­же ли Со­фи­ја да ста­не по­го­ле­ма преч­ка за ма­ке­дон­ски­те евро­ин­те­гра­ции од Гр­ци­ја?

АРСОВСКИ: Да, проб­ле­мот во од­но­си­те и со­ра­бо­тка­та Ма­ке­до­ни­ја – Бу­га­ри­ја е со се­ри­оз­ни имп­ли­ка­ции. Не би са­кал Со­фи­ја да би­де по­го­ле­ма преч­ка за ма­ке­дон­ски­те  евро­ин­те­гра­ции, но уште по­мал­ку би са­кал две­те зем­ји (за­ед­но со Гр­ци­ја), здру­же­но и на со­од­ве­тен на­чин да дејс­тву­ва­ат со ус­ло­ву­ва­ња. Ро­ман­тиз­мот и вра­ќа­ње на не­кои ста­ри по­зи­ции или ис­пол­ну­ва­ње на не­ре­ал­ни сни­шта се лош со­јуз­ник на ед­на европ­ска зем­ја.

Ка­ко го тол­ку­ва­те ус­ло­ву­ва­ње­то на Бу­га­ри­ја за пот­пи­шу­ва­ње до­го­вор за до­бро­со­седс­тво, со си­те спор­ни точ­ки што ги со­др­жи, ме­ѓу кои и за­ед­нич­ко­то сла­ве­ње исто­ри­ски лич­но­сти? Мож­но ли е да се по­стиг­не до­го­вор за ме­ѓу­со­сед­ска со­ра­бо­тка со источ­ни­от со­сед без да го за­гро­зи­ме на­ше­то кул­тур­но и исто­ри­ско нас­ледс­тво?

АРСОВСКИ: Во­де­ње (дип­ло­мат­ски) пре­го­во­ри со прет­став­ни­ци на со­сед­ни­те зем­ји и, кон­крет­но, со Бу­га­ри­ја, за ме­не би­ло пре­диз­вик. Сум бил шеф на ма­ке­дон­ска де­ле­га­ци­ја по раз­ни пра­ша­ња со си­те со­сед­ни др­жа­ви. Зак­лу­чок е де­ка е те­шко да се во­дат пре­го­во­ри со со­се­ди­те. Но, да би­дам по­пре­ци­зен, за овие чув­стви­тел­ни (и за две­те зем­ји) пра­ша­ња би наг­ла­сил де­ка исто­ри­ја­та се истра­жу­ва и изу­чу­ва со фа­кти. За жал, мож­но е не­кои фа­кти да би­ле прис­по­со­бе­ни или фор­му­ли­ра­ни, пред сѐ, од со­вре­ме­ни­ци­те, кои не тре­ба да ја пи­шу­ва­ат исто­ри­ја­та. Со дру­ги збо­ро­ви, со­вре­ме­ни­ци­те  се при­страс­ни и, се­ка­ко, со мож­ност да се по­ли­тич­ки обо­е­ни, со при­ме­си на лукрaтив­ност и сл. Не сум во тек со со­др­жи­на­та и со те­кот на пре­го­во­ри­те. По­стиг­ну­ва­ње одре­де­ни за­ед­нич­ки фор­му­ла­ции ба­ра го­ле­мо искус­тво, ве­шти­на, се­ри­оз­но поз­на­ва­ње на исто­ри­ја­та од ед­на стра­на и, се­ка­ко, хра­брост да се на­пра­ват из­вес­ни че­ко­ри за кои мис­лам де­ка е сѐ уште ра­но.

Вие сте еден од ре­тки­те лу­ѓе што по­мог­на­ле во истра­жу­ва­ње­то на де­ло­то на кул­тур­ни­от и по­ли­тич­ки де­ец Ди­ми­трие Чу­пов­ски и има­те зна­чи­те­лен при­до­нес за вра­ќа­ње­то на не­го­ви­те мо­шти во Ма­ке­до­ни­ја. Од ка­де ин­те­рес ток­му за не­го­во­то де­ло?

АРСОВСКИ: Ди­ми­трие Ди­ми­три­е­вич Па­вел Чу­пов­ски е за ме­не нај­го­ле­ми­от ма­ке­дон­ски на­ци­о­на­лен де­ец, ре­во­лу­ци­о­нер, по­ли­ти­чар, дип­ло­мат, пуб­ли­цист, на­уч­ник, кар­то­граф, исто­ри­чар и фи­ло­лог, кој ка­ко бра­ни­тел на ма­ке­дон­ска­та са­мо­бит­ност, во пре­срет на по­дел­ба­та на Ма­ке­до­ни­ја во 1913 го­ди­на во Бу­ку­решт, сил­но се за­ла­гал за неј­зи­но обе­ди­ну­ва­ње ка­ко на­ци­о­нал­на др­жа­ва на ма­ке­дон­ски­от на­род.  За­поз­на­вај­ќи се со не­го­во­то де­ло, пред сѐ ви­зи­ја­та за Ма­ке­до­ни­ја и актив­но­сти­те во Ма­ке­дон­ско­то ли­те­ра­тур­но дру­гарс­тво во Санкт Пе­тер­бург во пр­ви­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век,  ми да­доа не­ви­ден мо­тив да ра­бо­там на по­втор­но­то про­на­о­ѓа­ње на не­го­ви­от раз­ур­нат гроб на цен­трал­ни­те гро­би­шта во Ла­ва­ра­та на Але­ксан­дар Нев­ски. По дол­га­та пре­пи­ска со ру­ско­то Ми­ни­стерс­тво за над­во­реш­ни ра­бо­ти од ка­де дој­де вест де­ка го не­ма не­го­ви­от гроб, со од­лу­ка на Из­врш­ни­от со­вет во 1999/2000 со ака­де­мик Бла­же Ри­стов­ски от­па­ту­вав­ме во Ру­си­ја. Со го­ле­ма фо­то­до­ку­мен­та­ци­ја и спо­ре­ду­ва­ње на окол­ни­те гро­бо­ви, го про­нај­дов го­ле­ми­от бел мер­ме­рен крст, кој не­кои бал­кан­ски по­ли­тич­ки ван­да­ли- на­ци­о­на­ли­сти не мо­же­ле да го од­не­сат и са­мо го скр­ши­ле и го за­ко­па­ле во зем­ја, но ја укра­ле ме­тал­на­та таб­ла на ко­ја не­го­ви­от син на­пи­шал „Бо­рец за пра­ва­та на ма­ке­дон­ски­от на­род“. Факт е де­ка во пред­ве­чер­је­то на не­за­вис­на Ма­ке­до­ни­ја, не­кој са­кал да уни­шти мош­не зна­ча­ен ар­гу­мент за Ма­ке­до­ни­ја. Со го­ле­ма по­мош на ру­ско­то МНР не­го­ви­те ко­ски беа пре­не­се­ни во Ма­ке­до­ни­ја и де­нес по­чи­ва­ат во Але­а­та на ма­ке­дон­ски­те пре­род­бе­ни­ци на гро­би­шта­та во Бу­тел. Мо­јот сон бе­ше слич­на по­стап­ка да ре­а­ли­зи­рам и со пре­не­су­ва­ње на ко­ски­те на Кр­сте Пе­тков Ми­сир­ков и на дру­ги ма­ке­дон­ски деј­ци за, ко­неч­но, да се вра­тат во нив­на­та Ма­ке­до­ни­ја.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.