Шенкер: Само ЕУ и САД можат да ја натераат Грција да преговара за проблемот за името

Ха­ралд Шен­кер е иск­лу­чи­тел­но до­бар поз­на­вач на пра­ша­ња­та по­вр­за­ни со ре­ги­о­нот и осо­бе­но со Ма­ке­до­ни­ја. Во зем­ја­ва е ​че­сто при­су­тен ​од 1999 го­ди­на, но сѐ до пред ед­на не­де­ла, на раз­лич­ни на­чи­ни бе­ше вклу­чен во ни­за пра­ша­ња со кои се со­о­чу­ва Ма­ке­до­ни­ја. ​Со­ра­бо­ту­вал со трој­ца­та ви­со­ки ко­ме­са­ри за на­ци­о­нал­ни мал­цинс­тва при ОБСЕ и со нев­ла­ди­ни ор­га­ни­за­ции, чи­ја­што цел би­ла де­мо­кра­ти­за­ци­ја на ма­ке­дон­ско­то оп­штес­тво. Шен­кер го­во­ри ​не­кол­ку ја­зи­ци​, ме­ѓу кои и ал­бан­ски­от, а ма­ке­дон­ски­от е еден од тие ја­зи­ци што ги го­во­ри од­лич­но.

Има ли ид­ни­на за грч­ко- ма­ке­дон­ски­те од­но­си отка­ко Са­ма­рас од­би да се срет­не со Гру­ев­ски? Што е тоа што мо­же да ја вра­ти Гр­ци­ја на пре­го­ва­рач­ка­та ма­са?
Шен­кер: Еден пог­лед кон гра­нич­ни­те пре­ми­ни со Гр­ци­ја по­ка­жу­ва де­ка има од­но­си и де­ка има по­тре­ба од нор­ма­ли­зи­ра­ни од­но­си. Не знам да­ли Гру­ев­ски и Са­ма­рас се ли­ко­ви­те што ќе го ре­шат тој спор, но се сом­не­вам. Хра­бро­ста, си­гур­но, не­ма да би­де при­чи­на­та по­ра­ди ко­ја двај­ца­та ќе вле­зат во исто­ри­ја­та на сво­ја­та зем­ји.
Гр­ци­ја не­ма го­лем ин­те­рес за пре­го­ва­ра­ње за овој проб­лем и убе­ден сум де­ка са­мо по при­ти­сок на ЕУ и на САД тој ин­те­рес би мо­жел да би­де сти­му­ли­ран. Но, по­го­ле­мо­то пра­ша­ње ов­де е да­ли ма­ке­дон­ска­та вла­да е под­го­тве­на за се­ри­о­зен че­кор на­пред. Илу­зор­но е да се мис­ли де­ка вре­ме­то ра­бо­ти за Ма­ке­до­ни­ја имај­ќи ги пред­вид и ре­ги­о­нал­ни­от кон­текст и по­себ­но вна­треш­на­та еко­ном­ска и фи­нан­си­ска со­стој­ба на Ма­ке­до­ни­ја. Пос­лед­ни­те из­ја­ви и на Гру­ев­ски, а по­себ­но на Ива­нов, се мош­не за­гри­жу­вач­ки во таа смис­ла.

Спо­ред Вас, во што е проб­ле­мот, зо­што пре­го­во­ри­те во ОН не до­не­соа ре­зул­тат и по 18 го­ди­ни?
Шен­кер: Проб­ле­мот се по­ја­ви на ве­штач­ки на­чин и е ба­зи­ран на хи­сте­рич­на ре­ак­ци­ја на ед­на власт во Гр­ци­ја. Таа власт се со­о­чи со мож­но­ста на имп­ло­зи­ја на дел од на­ци­о­нал­на­та ми­то­ло­ги­ја, врз ко­ја е соз­да­де­на мо­дер­на­та грч­ка др­жа­ва. Проб­ле­мот е де­ка се­га се ба­ра ра­ци­о­нал­но ре­ше­ние на крај­но не­ра­ци­о­на­лен проб­лем. Ако ре­ше­ни­е­то во де­ве­де­сет­ти­те го­ди­ни не бе­ше не­оп­ход­но, се­га си­ту­а­ци­ја­та го ба­ра. ЕУ не­ма да доз­во­ли влез на зем­ја што има не­ре­шен проб­лем со дру­га зем­ја-член­ка. Да­ли тој при­стап е фер или не, за тоа мо­же да се раз­го­ва­ра уште со де­це­нии. Тој е ре­ал­ност и тоа е тоа.

Исто­вре­мен проб­лем е де­ка во две­те зем­ји вла­дее ед­на на­ци­о­нал­на ми­то­ло­ги­ја ба­зи­ра­на на екск­лу­зив­ност. Ака­дем­ски­те и по­ли­тич­ко-оп­штес­тве­ни­те во­о­би­ча­е­ни те­ко­ви во две­те зем­ји приз­на­ва­ат са­мо ед­на ре­ал­ност, исто­вре­ме­но остро не­ги­рај­ќи ја ту­ѓа­та. Се­то тоа би мо­же­ло да се ре­ши ако во две­те зем­ји има­ше по­ли­тич­ка ели­та што е, на­ви­сти­на, за­ин­те­ре­си­ра­на за уна­пре­ду­ва­ње на сво­ја­та зем­ја. Да има­ше во две­те др­жа­ви по­ли­тич­ки ели­ти за кои оп­штес­тве­ни­от ин­те­рес е по­го­лем од лич­ни­от, тој ве­штач­ки проб­лем ќе се ре­ше­ше одам­на. Но, очиг­лед­но, од­го­вор­но­ста и хра­бро­ста се за­ста­ре­ни ка­те­го­рии, ка­ко што се и мо­рал­но­то и етич­ко­то од­не­су­ва­ње.

Има ли про­стор за бул­до­жер-дип­ло­ма­ти­ја ка­ква што гле­дав­ме во де­ве­де­сет­ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век?
Шен­кер: Дип­ло­мат­ски­те на­по­ри во де­ве­де­сет­ти­те го­ди­ни на ми­на­ти­от век имаа ка­ко цел ста­би­ли­зи­ра­ње на ед­на мно­гу фра­гил­на стру­кту­ра, на ед­на но­ва др­жа­ва. Де­нес Ма­ке­до­ни­ја е со­се­ма во мож­ност да до­не­се свој од­лу­ки. Тоа го вклу­чу­ва и пра­во­то на гре­ше­ње. Ма­ке­до­ни­ја не е во акут­на кри­за за ко­ја се по­треб­ни ме­ѓу­на­род­ни на­по­ри за ре­ша­ва­ње. По­сто­ја­на­та кри­за е до­ма­шен проб­лем, кој мо­же да се ре­ши на де­мо­крат­ски на­чин. Зна­чи, од­го­во­рот е: не.

Ка­ко не­за­ви­сен ана­ли­ти­чар, кои се ва­ши­те су­ге­стии за да се над­ми­не спо­рот. Што пред­ла­га­те кон­крет­но?
Шен­кер: Да­ле­ку од тоа де­ка имам кон­крет­ни су­ге­стии. Мис­лам де­ка ова е ра­бо­та на ва­ша­та вла­да. И од­го­вор­но­ста е неј­зи­на. Јас­но е де­ка та­ков спор мо­ра да за­вр­ши со ком­про­мис или не­ма да за­вр­ши. Јас­но е и де­ка од­ла­га­ње­то на ова ре­ше­ние ја уна­за­ду­ва Ма­ке­до­ни­ја и де­ка ште­та­та е огром­на. Се­га, да­ли ма­ке­дон­ско­то оп­штес­тво е под­го­тве­но да тр­пи уште 20 го­ди­ни не­а­ктив­ност и ма­ни­пу­ла­ции на сво­и­те прет­став­ни­ци, кои би­ле из­бра­ни ток­му за да го во­дат, тоа е со­се­ма дру­го пра­ша­ње.

Мо­жат ли САД и ЕУ да има­ат по­го­ле­ма уло­га во пре­го­во­ри­те со Гр­ци­ја?
Шен­кер: Да. Но пра­ша­ње­то е да­ли ќе го на­пра­ват тоа. Да би­дам искрен, за тоа да се слу­чи мо­ра да има јас­ни сиг­на­ли од ма­ке­дон­ска­та стра­на де­ка има под­го­тве­ност за ре­ша­ва­ње пре­ку ком­про­мис. Кон­фрон­та­тив­ни­от ан­ти­за­па­ден и ан­ти­е­вроп­ски курс на вла­сти­те на Ма­ке­до­ни­ја и на­ци­о­на­ли­стич­ка­та ре­то­ри­ка не по­ма­га­ат. Не по­ма­га ни уна­за­ду­ва­ње­то на де­мо­крат­ски­те вред­но­сти, кое се слу­чу­ва во мо­мен­тов во зем­ја­та. За ин­фан­тил­на­та ло­ги­ка зад про­е­ктот „Скоп­је 2014“ не ни са­кам да збо­ру­вам. За не­кој да ви по­ма­га мо­ра да по­ка­же­те де­ка таа по­мош е ви­стин­ски до­бре­дој­де­на. Ту­ка Ма­ке­до­ни­ја за­гу­би го­лем дел од под­др­шка­та од европ­ски­те зем­ји и по­е­дин­ци во пос­лед­ни­те го­ди­ни. Ќе би­дат по­треб­ни мно­гу на­по­ри за да ја вра­тат ова под­др­шка.

Има ли ви­сти­на во те­за­та на Са­ма­рас де­ка „не Гр­ци­ја, ту­ку ЕУ“ е таа што ја со­пи­ра Ма­ке­до­ни­ја?
Шен­кер: Јас мис­лам де­ка не­го­ва­та из­ја­ва се од­не­су­ва­ше на фа­ктот де­ка ре­фор­ми­те се за­ба­ве­ни. И да, во тоа има ви­сти­на. Европ­ска ин­те­гра­ци­ја има са­мо пре­ку ре­фор­ми и пре­ку де­мо­кра­ти­за­ци­ја на оп­штес­тво­то. Ге­не­рал­на­та оце­на за Ма­ке­до­ни­ја мо­же да се гле­да во из­ве­шта­и­те на ЕУ. Ако го от­стра­ни­те вла­ди­ни­от фил­тер што е ста­вен на ма­ке­дон­ски­те ме­ди­у­ми и ги чи­та­те из­ве­шта­и­те во це­лос­ност, ќе ви­ди­те де­ка ова е ре­ал­но­ста. Се­га да­ли Са­ма­рас е баш ре­фе­рент­на точ­ка за ус­пеш­но уре­ду­ва­ње, тоа е дру­го пра­ша­ње. Те­шко е да оче­ку­ва­те про­ду­кти­вен при­стап од чо­век што си ја гра­де­ше по­ли­тич­ка­та ка­ри­е­ра на гр­бот на овој из­мис­лен конф­ликт.

Ко­ја е Ва­ша­та оп­шта оце­на за ме­ѓу­ет­нич­ки­те од­но­си во Ма­ке­до­ни­ја?
Шен­кер: Ме­ѓу­ет­нич­ки­те од­но­си се праз­на фра­за зад ко­ја се кри­јат јас­ни по­ли­тич­ки и де­лов­ни ин­те­ре­си. Ко­га не­ко­ја по­ли­тич­ка, еко­ном­ска или кри­ми­нал­на гру­па (и ту­ка огра­ни­чу­ва­ње­то ме­ѓу нив е мно­гу флу­ид­но) гле­да про­фит во тоа, ка­ко што се пра­ви ре­дов­но пред из­бо­ри, се стис­ну­ва коп­че­то „вло­ше­ни ме­ѓу­ет­нич­ки од­но­си“ во исто вре­ме со коп­че­то „конф­ликт­ни си­ту­а­ции“ и се пу­шти ма­ши­не­ри­ја­та да ра­бо­ти. Лаж­на по­ли­тич­ка ре­то­ри­ка и по­ткуп на лу­ѓе за­ед­но со при­ти­со­ци за груп­на ло­јал­ност и пос­луш­ност – тие се со­стој­ки­те на тој ко­ктел.

До ко­га по­лич­ки­те пар­тии во Ма­ке­до­ни­ја ќе про­дол­жат да функ­ци­о­ни­ра­ат са­мо спо­ред прин­ци­пи­те на кли­ен­те­лиз­мот и на па­тро­на­жа, „ме­ѓу­ет­нич­ки­те од­но­си“ ќе би­дат ин­стру­мент во ра­це­те на не­од­го­вор­ни по­ли­ти­ча­ри. Тоа на­стра­на, во Ма­ке­до­ни­ја се слу­чу­ва­ат збли­жу­ва­ње и по­раст на ет­нич­ка­та ди­стан­ца во исто вре­ме, во за­вис­ност од ло­кал­ни со­стој­би и лич­ни ин­те­ре­си. Но, тоа што не­до­сти­га, од­нос­но што по­ли­тич­ки­те ели­ти свес­но и не­од­го­вор­но го из­бег­ну­ва­ат, тоа е еден огро­мен па­кет-мер­ки и по­ли­ти­ка за ин­те­гра­ци­ја на оп­штес­тво­то во си­те сфе­ри. Но тоа би зна­че­ло не са­мо дек­ла­ра­тив­но, ту­ку ре­ал­но над­ми­ну­ва­ње на кон­цеп­ти ба­зи­ра­ни на од­но­си ме­ѓу ет­нич­ка на­ци­ја и на­ци­о­нал­ни мал­цинс­тва и фо­ку­си­ра­ње на ре­ал­ни­те по­тре­би на со­цио-еко­ном­ски­те и кул­тур­ни по­тре­би на гра­ѓа­ни­те на оваа др­жа­ва. Проб­ле­мот е де­ка ед­но ин­те­гри­ра­но оп­штес­тво, во кое по­е­ди­не­цот е пр­во све­сен гра­ѓа­нин, а са­мо по­тоа при­пад­ник на дру­ги гру­пи, не­за­вис­но да­ли тие се ет­нич­ки, ре­ли­ги­оз­ни, про­фе­си­о­нал­ни или се­ксу­ал­ни, би ста­вил крај на експ­ло­а­та­ци­ја­та на ет­ни­ку­мот ка­ко гла­вен из­вор на моќ и на средс­тва на кли­ен­те­ли­стич­ки­те гру­пи што до­ми­ни­ра­ат во оп­штес­тво­то.

Да­ли е ле­кот во ви­стин­ско ин­те­гри­ра­но обра­зо­ва­ние?
Шен­кер: Не. Ин­те­гри­ра­но обра­зо­ва­ние мо­же да би­де ед­на, иа­ко бит­на мер­ка, еден дел од по­го­лем па­кет, ка­ко што ве­ќе спо­ме­нав. Но, во се­гаш­на­та по­ли­тич­ка кон­сте­ла­ци­ја не­ма ни до­вол­но ви­зи­ја, зна­е­ње или раз­би­ра­ње, ни­ту хра­брост да се спро­ве­ду­ва таа мер­ка. На­про­тив, отво­ре­но се оди кон се­гре­га­ци­ја на обра­зов­ни­от си­стем зна­еј­ќи де­ка са­мо на тој на­чин мо­же да се оси­гу­ри пос­луш­на кли­ен­те­ла. Це­на­та ќе би­де мно­гу ви­со­ка и ни­кој не­ма да мо­же да ка­же де­ка не­ма­ше пре­ду­пре­ду­ва­ње. Не знам ка­ко оче­ку­ва­те ед­но оп­штес­тво да по­ка­же ка­ква би­ла ко­хе­зи­ја, ко­га вие го спре­чу­ва­те соз­да­ва­ње­то на ле­па­кот, кој тре­ба да го за­др­жи це­ло­сен. Но еве, и тоа е пра­ша­ње за гра­ѓан­ска свест. До­кол­ку лу­ѓе­то доз­во­лу­ва­ат да би­дат из­ма­ни­пу­ли­ра­ни и ги тр­пат та­кви­те по­ли­тич­ки од­лу­ки, до тол­ку таа цен­три­фу­гал­на спи­ра­ла ќе про­дол­жу­ва.

Ка­ко го ко­мен­ти­ра­те фа­ктот што уче­ни­ци­те Ал­бан­ци од пр­во одд­ле­ние не­ма­ат проб­лем да учат анг­ли­ски ја­зик, но има­ат од­бив­ност за ма­ке­дон­ски­от ја­зик?
Шен­кер: Уче­ни­ци­те не­ма­ат ни­ка­ква од­бив­ност, таа до­а­ѓа од нив­ни­те ро­ди­те­ли, на­став­ни­ци и по­ли­ти­ча­ри. Има ту­ка мно­гу ра­бо­ти. Пр­во на лич­но ни­во. Јас по­рас­нав ре­чи­си три­ја­зич­но, а од осум­го­диш­на во­зраст поч­нав со уче­ње на два до­пол­ни­тел­ни стран­ски ја­зи­ка. Не са­мо де­ка не се чув­ству­вам мно­гу оште­тен, ту­ку се гле­дам ка­ко при­ви­ле­ги­ран и веч­но ќе им би­дам бла­го­да­рен на мо­и­те ро­ди­те­ли за ова под­др­шка и за нив­на­та ви­зи­ја. Проб­ле­мот со од­бив­но­ста е ток­му во тоа де­ка ту­ка ви­стин­ски­от конф­ликт во зад­ни­на е за те­ри­то­ри­јал­на до­ми­на­ци­ја, од­нос­но сопс­тве­ност, од­нос­но за пред­мо­дер­но сфа­ќа­ње на др­жа­ва­та ка­ко сопс­тве­ност на зем­ји­ште. Са­кам да спо­ме­нам и уште еден проб­лем: мно­гу до­бар по­ли­тич­ки ка­пи­тал мо­же да про­из­ле­зе од уло­га на спа­си­тел на на­ци­ја­та, на иден­ти­те­тот. Ако гра­ѓа­ни­те при­фа­ќа­ат да до­ми­ни­ра та­ков тип по­ли­ти­чар, ин­те­гри­ра­но­то оп­штес­тво ќе оста­не илу­зи­ја.

Сѐ уште мно­гу мал­ку Ма­ке­дон­ци се под­го­тве­ни да го учат ал­бан­ски­от ја­зик.
Шен­кер: Сѐ уште мно­гу мал­ку Ма­ке­дон­ци зна­ат де­ка има те­о­рет­ска мож­ност во се­кое учи­ли­ште во Ма­ке­до­ни­ја да се ба­ра фа­кул­та­тив­на на­ста­ва за ал­бан­ски ја­зик. Зо­што не го зна­ат тоа? За­тоа што ди­ре­кто­ри­те им за­бра­ну­ва­ат на на­став­ни­ци­те да ги ин­фор­ми­ра­ат ро­ди­те­ли­те и де­ца­та.

Ра­сте бро­јот на Ма­ке­дон­ци што са­мо­и­ни­ци­ја­тив­но учат ал­бан­ски ја­зик. Но, во отсус­тво на ин­фор­ма­ции за мож­но­сти­те, не за­чу­ду­ва тоа што број­ка­та е уште ма­ла. Не би са­кал да инс­пи­ри­рам уште ед­на не­по­треб­на вла­ди­на кам­па­ња, но јав­ни­те ме­ди­у­ми, ка­ко и вла­сти­те, има­ат об­вр­ска да ја ин­фор­ми­ра­ат јав­но­ста за си­те актив­но­сти фи­нан­си­ра­ни со јав­ни па­ри. На­ста­ва е ед­на од тие актив­но­сти.

Има ли ме­ха­ни­зам за спро­ве­ду­ва­ње на Ба­ден­те­ро­ви­от прин­цип на ло­кал­но ни­во, а тој да не пре­диз­ви­ка тен­зии?
Шен­кер: Тен­зи­и­те не ги пре­диз­ви­ку­ва­ат ме­ха­низ­ми, ту­ку лу­ѓе. Се­кој ме­ха­ни­зам, кол­ку и да е со­вр­шен, мо­же да би­де са­бо­ти­ран. Во де­неш­на­та со­стој­ба, во ко­ја вла­ди­на­та по­ли­ти­ка про­мо­ви­ра по­дел­би и по­ла­ри­зи­ра­ње и во ко­ја од ло­кал­ни по­ли­тич­ки акте­ри се ба­ра да би­дат ни­што по­ве­ќе од пос­луш­ни пар­ти­ски вој­ни­ци што ги спро­ве­ду­ва­ат од­лу­ки­те на нив­ни­те па­тро­ни, ни­е­ден ме­ха­ни­зам не­ма да про­функ­ци­о­ни­ра. Де­мо­крат­ски­от си­стем, по­себ­но на ло­кал­но ни­во, ба­ра по­сто­ја­но пре­го­ва­ра­ње, по­сто­ја­но прис­по­со­бу­ва­ње. Но, за да мо­же тоа да про­функ­ци­о­ни­ра, по­треб­ни се по­ли­тич­ки акте­ри што го има­ат на ум до­бро­то на нив­ни­те гра­ѓа­ни, пр­во ка­ко по­е­дин­ци, а са­мо по­тоа ка­ко дел од раз­ни за­ед­ни­ци. Ка­ко ма­ла ди­гре­си­ја, и ка­ко зак­лу­чок од мо­ја­та ра­бо­та со мла­ди пар­ти­ски ка­дри, мис­лам де­ка па­тот на по­ли­тич­ки­те пар­тии во Ма­ке­до­ни­ја до при­фат­ли­во ни­во на вна­тре­пар­ти­ска­та де­мо­кра­ти­ја е мно­гу долг и де­ка во пос­лед­ни­те го­ди­ни има ду­ри ре­гре­си­ја и на тоа ни­во.

Мо­же ли да се оче­ку­ва­ат но­ви тен­зии во ре­ги­о­нот или со до­го­во­рот Бел­град – При­шти­на се за­тво­ре­ни мож­но­сти­те за конф­ликт?
Шен­кер: До­го­во­рот Бел­град – При­шти­на уште е да­ле­ку од функ­ци­о­на­лен, но е го­лем че­кор на­пред за две­те зем­ји. Што се од­не­су­ва до тен­зии – до­де­ка спро­ве­ду­ва­ње­то на ге­о­по­ли­тич­ко-без­бед­нос­на­та ар­хи­те­кту­ра на Бал­ка­нот не е за­вр­ше­на, од­нос­но до­де­ка си­те зем­ји на ре­ги­о­нот не се це­лос­но вле­зе­ни во евро-ат­лант­ски­те стру­кту­ри, ри­зи­кот ќе оста­не.

Не­инс­пи­ри­ра­ни че­ко­ри, ка­кви што на­пра­ви­ја ма­ке­дон­ски­те вла­сти, на при­мер, со не­по­треб­на­та под­др­шка на Ер­до­ган и со флер­ту­ва­ње­то со Пу­тин, са­мо го зго­ле­му­ва­ат ри­зи­кот. Илу­зи­ја е де­ка др­жа­ва со по­ли­тич­ка и со еко­ном­ска си­ла на Ма­ке­до­ни­ја е во со­стој­ба да си ги из­би­ра при­ја­те­ли­те. Евро-ат­лант­ска­та ра­ка оста­ну­ва отво­ре­но по­да­де­на и по­крај хи­сте­рич­но­то од­не­су­ва­ње на Гр­ци­ја. Но не по се­ко­ја це­на. Ова мо­ра да ста­не јас­но.

Ка­ко ги оце­ну­ва­те сред­би­те на ма­ке­дон­ска­та вла­да со сво­и­те ко­ле­ги во Бел­град и во Ќу­стен­дил. Мо­же ли оваа про­а­ктив­ност да ги на­ма­ли тен­зи­и­те во ре­ги­о­нот?
Шен­кер: Тие сред­би има­ат коз­ме­тич­ка вред­ност, ни­што дру­го. Са­мо би­ла­те­ра­лен до­го­вор со Бу­га­ри­ја и ре­ша­ва­ње на спо­рот со МПЦ ќе мо­жат да ги на­ма­лат тен­зи­и­те.

Што мо­же дру­го да на­пра­ви Ма­ке­до­ни­ја за да ги сре­ди од­но­си­те со Со­фи­ја и со Ати­на?
Шен­кер: Во ко­ја смис­ла дру­го? Не гле­дам не­кои се­ри­оз­ни че­ко­ри што би­ле на­пра­ве­ни во пос­лед­но вре­ме, ако ја от­стра­ни­ме коз­ме­ти­ка­та. Дол­го вре­ме ве­ќе се оби­ду­вам да пред­ло­жам еден хра­бар че­кор: соз­да­ва­ње за­ед­нич­ка ко­ми­си­ја или ко­ми­сии на ака­дем­ско ни­во со со­сед­ни­те зем­ји, пре­ку ко­ја ќе се ба­ра на­у­чен на­чин за ре­ша­ва­ње на исто­ри­ски­те ди­ле­ми, ка­ко прв и би­тен че­кор за по­ми­ру­ва­ње. Втор че­кор би би­ло усог­ла­су­ва­ње на со­др­жи­ни­те на на­став­ни­те про­гра­ми по исто­ри­ја и слич­ни пред­ме­ти со цел да се соз­да­де за­ед­нич­ко гле­да­ње на за­ед­нич­ка­та исто­ри­ја. Не ме из­не­на­ду­ва ста­вот де­ка за оваа власт та­кво не­што би би­ло пре­дав­ство, ако ни­што дру­го, за­тоа што би го де­ма­ски­ра­ло про­е­ктот „Скоп­је 2014“ ка­ко тоа што е: ед­но мно­гу ска­по лу­ди­ло. Ете за­тоа од­но­си­те стаг­ни­ра­ат или, во слу­ча­јот со Гр­ци­ја, се вло­шу­ва­ат.

Мо­же ли опо­зи­ци­ја­та да по­ба­ра и да до­бие по­мош од странс­тво во сво­ја­та би­тка за сим­ну­ва­ње на Гру­ев­ски за­тоа што е очиг­лед­но де­ка те­шко се сна­о­ѓа ду­ри и по се­дум го­ди­ни вла­де­е­ње на ВМРО-ДПМНЕ?
Шен­кер: Кој да ѝ за­бра­ни? Се­ко­ја по­ли­тич­ка пар­ти­ја има се­стрин­ски пар­тии и ор­га­ни­за­ции низ све­тот и има пра­во да дејс­тву­ва ка­ко што са­ка. И со­се­ма е нор­мал­но де­ка опо­зи­ци­ја­та има цел да ја сим­не вла­ста. Иа­ко сум во иску­ше­ние да пра­шам: ко­ја опо­зи­ци­ја?

Има ли Ма­ке­до­ни­ја ал­тер­на­ти­ва на долг рок за ЕУ и за НАТО? Си­те се кол­нат де­ка не­ма, но, се­пак, ако ЕУ оста­не дол­го­роч­но за­тво­ре­на ќе мо­ра да се ба­ра на­чин ка­ко да пре­жи­вее еко­но­ми­ја­та?
Шен­кер: На­ив­но и опас­но е да се мис­ли во ова на­со­ка. ЕУ и НАТО се единс­тве­ни­те стру­кту­ри што мо­жат и има­ат ин­те­рес да го га­ран­ти­ра­ат пре­жи­ву­ва­ње­то на Ма­ке­до­ни­ја ка­ко др­жа­ва. Се­ко­ја ал­тер­на­ти­ва би би­ла су­и­цид­на. Но, на крај, ова е ка­ра­кте­ри­сти­ка на ма­ке­дон­ско­то оп­штес­тво. А за еко­но­ми­ја­та – во мо­мен­тот ко­га има до­вол­но по­ли­тич­ка ста­бил­ност и зре­лост, ка­ко и при­фат­ли­ва за­кон­ска рам­ка и ве­ро­до­стој­ност во се­којд­нев­на­та ра­бо­та на суд­ски­от си­стем, то­гаш и еко­но­ми­ја­та ќе заз­дра­ви.
Но, не пред тоа.

Разговараше: Горан Момироски
Фото: Александар Ивановски
(Интервјуто со Хералд Шенкер беше објавено во 49. број на неделникот Република)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.