Ексклузивно: Белата куќа и Советот за национална безбедност не знаеле дека Бејли планира да го признае Талат Џафери

Ниту Белата куќа ниту Советот за национална безбедност претходно биле информирани дека амбасадорот во Македонија Џес Бејли планира да го признае „новиот претседател на Собранието за време на хаотичната сесија проследена со протести“ во четвртокот попладнето, објави Балкананалајзис.ком.

Доаѓањето во Македонија на заменик-помошникот државен секретар од времето на Обама, Хојт Ји, кој пристигна да ја поткрепи одлуката на Бејли и со официјален благослов на САД да го го прогласи за претседател на Собранието, отвора многу сериозна загриженост кој – ако воопшто некој – ја води американската надворешна политика во време кога Балканот е подготвен да експлодира од зголемен национализам поттикнат од силно политичко мешање на странскиот фактор. Тоа, исто така отвора сериозни прашања за штета што ѝ ја нанесе Бејли на американската дипломатија во земјата од кризата која започна во почетокот на 2015 година.

Амбасадата работи нечесно?

Белата куќа под администрацијата на Трамп е изненадена од одлуката на Амбасадата на САД и моќниот Национален совет за безбедност не е среќен ни од резултатот, потврдија високи американски претставници.

Други високи извори од Европа и од САД обезбедија важни информации што укажуваат на голема веројатност дека Бејли, најнепопуларниот Американец кој некогаш стапнал во Македонија, работи нечесно заедно со многу мал број на функционери од ерата на Обама и УСАИД.

До денес, Амбасадата на САД нема дадено задоволителен одговор на нашите прашања во врска со тоа кој ја овластил одлуката на Бејли – или кој е одговорен за претстојната посета на заменик помошникот државен секретар на САД, Хојт Ји. Персоналот за комуникации од амбасадата не одговори на овие официјални писмени прашања. Во отсуство на таква реакција, се надеваме дека ќе бидеме во можност да го поставиме ова прашање директно на Ји за време на неговата посета на Скопје во понеделник.

Контроверзната најава за крунисување на Бејли

По внимателно координираните настаните од четвртокот вечерта, американски и европски дипломати веднаш го поздравија изборот на Талат Џафери, етнички Албанец и поранешен член на УЧК кој што беше номиниран на 27 март од страна на левичарската партија СДСМ за претседател на парламентот – првиот чекор потребен за да се формира влада која ќе биде слаба во најдобар случај. Апсурдната постапка се случи во посебна просторија со гласање, без писмена евиденција и имаше и пеење на националната химна на Албанија.

Според локалниот закон, претседателот на парламентот станува национален претседател во случај претседателот да е отсранет од функција или убиен. Постои можност дека СДСМ ќе се обиде да бара отповикување на претседателот Иванов за да се случи тоа. Претседателот ги контролира вооружените сили и надворешната разузнавачка служба.

Повеќе локални извори присутни за време на настанот се сомневаат дека и тајмингот и провокативни дејства на СДСМ и на албански пратеници се осмислени за да се предизвика насилен одговор што ќе ги направи да изгледаат како жртви. Тактиката, по примерот на многу помал сличен настан во декември 2012 година, функционираше.

За Бејли, одржливиот македонски пацифизам беше голема иритација. 60 дневните собири на „За заедничка Македонија“ беа целосно мирни, за разлика од минатогодишната „Шарена револуција“ составена од активисти на СДСМ и поддржана и финансирана од УСАИД . Но, овогодинешните протестанти долго време се закануваа дека ќе влезат во парламентот, ако опозицијата се обиде да избере спикер без да се откаже од Тиранската платформа (постизборен сет на максималистички етнички барања подготвени во канцеларијата на албанскиот премиер Еди Рама). Тоа предупредување создаде одлична можност за Бејли и неговите пријатели да креаираат сценарио што ќе гарантира насилен исход- и на тој начин да се дискредитира автентичниот и мирен јавен протест. Сепак, останува нејасно кој извршил какво насилство, бидејќи партиските ривали и медиумите презентираат различни сценарија и докази.

Но, повеќето меѓународните медиуми, кои во голема мера ги игнорираа мирните протести што се одржуваа во текот на овие два месеци, го поддржаа описот на настаните од страна на СДСМ. И сите западните сили го осудија насилството, навестувајќи дека тоа е удар врз демократските процедури и сугерирајќи дека ВМРО-ДПМНЕ е виновникот. Во прилог на тактиката за управување со перцепцијата, немилиот настан помогна да се одврати вниманието ос активностите на Амбасадата на САД и на амбасадорот Бејли пред, за време и по драмата.

Кој ја овластил одлуката на Бејли?

Без официјален одговор од Амбасадата, невозможно е да се знае кој му наложил на Бејли да дејствува како што дејствуваше и за неговите постапки во врска со процесот на признавање на Џафери. Немаше голема итност за избор на спикер, како што земјата остана мирна, а преговорите беа во тек додека процедуралните опструкции продолжуваа. Но, поради некоја причина, Бејли беше решен да добие резултат.

Balkanalysis.com го информираше персоналот за комуникации на амбасадата во писмена форма дека ако нема одговор од нивна страна ќе мора да се претпостави дека Бејли го направил изборот за признавањето по неговата сопствена волја. До денес не е поинаку наведено.

Мистериозната најава за посетата на заменик-помошникот државен секретар на САД Хојт Ји

Една можна причина за постапките на Бејли беше претстојната посета на Хојт Ји што ја најави американската амбасада во 10:51 часот наутро на „Твитер“ на 26 април. Тоа беше денот непосредно пред парламентарната одлука и, според мислењето на македонски експерти за протокол, крајно необично со оглед на тоа што обично таквите посети се најавуваат доста однапред.

Во објавата на „Твитер“, Амбасадата соопшти дека Хојт Ји ќе допатува во Македонија на 1 мај за да разговара со политичките лидери за формирање на влада, билатералните односи и реформи. Тоа значи дека од тој датум, некое сценарио веќе било спремно. Сепак, македонските власти или беа премногу неспособни или премногу срамежливи за да го разгледаат тоа сериозно. Покрај отстапувањето од протоколот, најавената посета на Ји е особено мистериозна. Во тоа време во Скопје, немаше големо очекување дека владата ќе биде формирана наскоро поради тековните процедурални опструкции од страна на ВМРО-ДПМНЕ, иако лидерот на СДСМ, Зоран Заев, се закани дека наскоро ќе номинира спикер. Според тоа, немаше причина да се очекува дека одеднаш на 1 мај македонските партии ќе разговараат за формирање на влада со американскиот бирократ.

На овој начин написот на амбасадата на „Твитер“ помага да се потврди сомневањето дека амбасадорот Бејли претходно испланирал настанот во парламентот да се случи токму навреме за неговиот претпоставен да дојде и да ја оправда неговата одлука. Сепак, бидејќи Амбасадата на САД одбива да одговори кој и кога го овластил претстојното патување на Ји во Македонија, останува нејасно дали го испратил висок државник – или дали Бејли самиот го поканил бирократот да дојде и да обезбеди политичка поддршка за контроверзната одлука. Ако никој повисок од самиот Ји не ја овластил неговата посета, тогаш тој во суштина доаѓа како турист и неговите политички ставови се само мислења.

Криза на кадарот на Стејт департментот и проблемот на Бејли со паѓањето во сопствената стапица

Една од главните критики на надворешната политика на Трамп управа е невообичаеното бавно темпо со кое се пополнуваат државните позиции, со голем број на слободни работни места. Тоа, наводно, делумно се должи на желбата на новиот државен секретар Тилерсон да го преструктурира Департментот, а можеби и ќе го спои УСАИД во него. Како што вели старата поговорка, глувците ќе играат кога мачката е далеку: сегашните контроверзни активности на амбасадорот на САД во Македонија може едноставно се одраз на недостаток на надзор. Со толку многу слободни работни места (да не зборуваме за многу поголеми проблеми како што се Русија, Сирија и Северна Кореја), разбирливо е дека високите американски лидери немаат време да ги регулираат дипломатските активности во мали земји како што е Македонија. Но, тие барем треба да бидат информирани за нив однапред. Интересно е тоа што списокот на сегашни државни функционери во Бирото за европски и евроазиски прашања што се над Ји е многу краток. Амбасадорот Бејли е подреден на овие лица и затоа мора да ги следи нивните политички инструкции. Под администрацијата на Обама, тоа не беше проблем, бидејќи администрацијата предводена од демократите имаше отворено про-левичарска ориентација. Ситуацијата во моментов е повеќе збунувачка поради новата републиканска администрација што се’ уште не стои на цврсти нозе. Проблемот на Бејли, доколку тој се обиде да го оправда неговото овластување да постапува во четвртокот ноќта со упатство од таа листа, е дека ако тој наведе некое име, ќе си предизвика себеси многу поголем скандал со што ќе заврши неговата кариера. За жал, Бејли избра да се фати себеси во лага во врска со својата интеракција со претпоставените што автоматски би го делегитимирало целиот негов мандат како амбасадор. Така, тој веројатно ќе го избегнува прашањето од страв за сопствената кариера.

Тактички мерки под оган

Како што Амбасадата и локалната мисија на УСАИД веќе се под истрага за злоупотреба на јавни средства од страна на Сенатот и на Конгресот, а не да ја споменуваме тужбата на „Џудишал вотч“ против државата и УСАИД, единствените решенија на Бејли се следните: уште поголемо насилство за да создаде дополнително одвраќање од себе (што е лошо за интересите на САД) и политичка заштита од Ји. Без сојузници како поранешниот портпаролот на Стејт департменот Марк Тонер, ќе стане потешко за Бејли и за Амбасадата да добиваат про-левичарски насоки од Вашингтон во однос на дејствијата што ги налутија и отуѓија поголемиот дел Македонците уште од почетокот на кризата во јануари 2015 година. Од изборот на Доналд Трамп, Бејли е под напад од локални Македонци, многумина од кои се поддржувачи на конзервативната ВМРО-ДПМНЕ. Наводно, изборот на Трамп го преплашил Бејли, прво за сопствената кариера, а второ за потенцијалните промени на политиката во Македонија. Сепак, бавното вработување во Стејт департментот му дава простор за дишење и тој очигледно се’ уште чувствува дека може да дејствува без да биде казнет. Сепак, Бејли стана многу потивок од ноември 2016 година и им остави на верните европски сојузници, претставници на НАТО и на ОБСЕ и про-левичарските медиуми да зборуваат за него. Со истрагата за УСАИД во Вашингтон, Бејли и локалната мисија се обидоа преку кампањи да го насочат вниманието кон убавите работи што Амбасадата ги има направено што беа исмеани од страна на македонските критичари.

Маршрутата на Хојт Ји уште еден индикатор за планирање политичка транзиција

Официјалното соопштение на амбасадата во врска со посетата на Ји на 30 април и 1 мај се наведува дека Бејли и нејзините вработени очекуваат дека ќе се создадат услови за нова влада предводена од непопуларниот СДСМ и од партиите на етничките Албанци. Таквата влада ќе биде среќна ако трае шест месеци, а веројатно и ќе ја продлабочи кризата до точка на граѓанска војна. Постојат страни кои со нетрпение го очекуваат таков исход, но тоа е приказна за некое друго време. За сега, концентрирајќи се дека маршрутата на Ји открива кои моќни играчи Ји се надева дека ќе ги доведе во ред за да се исполни визијата на Бејли за нова и подобрена Македонија. Еве ја официјална изјава од Амбасадата, објавен на 29 април во 1:11 часот: „Хојт Брајан Ји, заменик помошник државен секретар за Европа и Евроазија, ќе ја посети Република Македонија на 30 април и 1 мај 2017. Ји ќе се сретне со претседателот Ѓорге Иванов, претседателот на Собранието Талат Џафери, лидерите на политички партии Никола Груевски, Зоран Заев, Али Ахмети, Билал Касами, Весел Мемеди, и Мендух Тачи, како и со претставници на граѓанското општество и дипломатската заедница. На состаноците ќе се разговара за статусот на формирање на влада, билатералните односи, и реформите потребни за евро-атлантска интеграција. Заменикот помошник државен секретар Ји ќе даде изјава за медиумите во попладневните часови во понеделник, 1 мај. За дополнителни детали ве молиме контактирајте го одделот за односи со јавноста на Амбасадата на САД по телефон 070 343 304 или 070 233 145 или преку е-маил ahmetil@state.gov или vrenezizj @ state.gov. “

Опасни последици за интересите на САД и регионалната стабилност

Од овој текст, јасно е дека амбасадата во Скопје се однесува како да ништо необично се случило, сметајќи дека смета дека настанот во четвртокот е свршен чин. Осврнувајќи се на Џафери како официјален претседател на парламентот, Амбасадата го става Стејт департментот, а и Белата куќа и Националниот совет за безбедност кои никогаш не биле информирани , зад политичката транзиција спроведена надвор од сите собраниски процедури и со кршење на Член 82.1 од македонскиот устав (во однос на обврската на претседателот да го сочува унитарниот карактер на државата и нејзиниот територијален интегритет). На тој начин, исходот ќе биде Бејли да замине на повисока и подобра позиција, или повисоките државници ќе му речат да го смени курсот. Незамисливо е дека Бејли, по три години вложување на сите свои дипломатски напори за директно ставање на СДСМ на власт по секоја цена, лесно ќе се повлече сега. За тоа е потребна многу силна порака од администрација на Трамп што ќе биде примена како целосно понижување на веќе понижениот и одмаздољубив дипломат. Така, сцената е поставена или за освежување и нови преговори, или за нефункционална, Франкенштајн влада која не само што нема да работи,туку и ќе ги наруши американските односи со Македонија и регионалната стабилност. Соседните земји како што се Грција, Србија и Црна Гора се зголемува се повеќе се загрижени за барања на албанските лидери за Голема Албанија на нивна сметка. Големата трагедија за таков исход е тоа што таа се уште може да се избегне. Но, доколку не се размислува со ладна глава и не исполнат народните барања за нови избори и (долго одложуваниот) попис на населението, кризата веројатно ќе се продлабочи. И САД ќе нема на кого да се заблагодари освен на своите нечесни дипломати.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.