Иштван Вардаи ја изведе „Чајковски: смеа и тага“ на легендарниот инструмент на Страдивариус

Ма­ке­дон­ска­та фил­хар­мо­ни­ја одр­жа сим­фо­ни­ски кон­церт под нас­лов „Чај­ков­ски: смеа и та­га“, на кој ка­ко со­лист на­ста­пи еден од нај­до­бри­те ви­о­лон­че­ли­сти на све­тот, Иш­тван Вар­даи од Ун­га­ри­ја.

Ун­га­ре­цот Иш­тван Вар­даи е нај­до­бри­от ви­о­лон­че­лист на све­тот, ќе на­пи­ше „Деј­ли њус“.

На­гра­ду­ва­ни­от ун­гар­ски умет­ник, кој сви­ри на ле­ген­дар­ни­от ин­стру­мент „Стра­ди­ва­ри­ус Ду Пре-Ха­рел“ (1673), ви­о­лон­че­ло кое пред не­го би­ло во сопс­тве­ност на поз­на­та­та Жак­лин ду Пре, пред ма­ке­дон­ска­та пуб­ли­ка на­ста­пи со Ро­ко­ко-ва­ри­ја­ци­и­те за ви­о­лон­че­ло и ор­ке­стар од П. И. Чај­ков­ски.

Ро­ко­ко-ва­ри­ја­ци­и­те за ви­о­лон­че­ло и ор­ке­стар оп. 33 се сме­та за ед­но од нај­о­ми­ле­ни­те де­ла во ли­те­ра­ту­ра­та за ви­о­лон­че­ло. Чај­ков­ски бил инс­пи­ри­ран од Мо­царт, а за да го соз­да­де ова де­ло му по­мог­нал Вил­хелм Фи­цен­ха­ген, гер­ман­ски ви­о­лон­че­лист и не­гов ко­ле­га, про­фе­сор на Мо­сков­ски­от кон­зер­ва­то­ри­ум. Чај­ков­ски ток­му за не­го ја на­пи­шал ком­по­зи­ци­ја­та, а Фи­цен­ха­ген прв ја из­вел во Мос­ква во 1877 го­ди­на, под ди­ри­гент­ство на Ни­ко­лај Ру­бин­штајн.

Под ди­ри­гент­ска­та пал­ка на ма­е­стро Кејс Ска­ли­о­не, ор­ке­ста­рот на Ма­ке­дон­ска­та фил­хар­мо­ни­ја по по­дол­го вре­ме ја из­ве­де Ше­ста­та сим­фо­ни­ја нас­ло­ве­на „Па­те­тич­на“ од ру­ски­от ге­ниј Чај­ков­ски, ко­ја се сме­та за нај­у­ба­ви­те сим­фо­нии на си­те вре­ми­ња. Од бо­га­ти­от опус на Чај­ков­ски – ор­ке­стар­ска, ка­мер­на му­зи­ка, ба­ле­ти, опе­ри, по­себ­но ме­сто за­зе­ма­ат не­го­ви­те сим­фо­нии, а ме­ѓу нив нај­поз­на­та е ток­му „Па­те­тич­на“.

Авто­рот ја соз­дал „Па­те­тич­на“ не­по­сред­но пред не­го­ва­та смрт, во ми­го­ви­те на де­пре­си­ја и сом­неж во сво­јот кре­а­ти­вен дух. Чај­ков­ски, не­за­до­во­лен од ре­зул­та­тот, че­сто ја ки­нел пар­ти­ту­ра­та, но по мно­гу­број­ни ис­пра­вки поч­нал да ве­ру­ва де­ка тоа е мо­же­би еден од не­го­ви­те нај­до­бри тру­до­ви, сме­тај­ќи де­ка таа е „за­вр­шен ка­мен на це­ло­то не­го­во тво­реш­тво“ и „нај­и­скре­но­то де­ло кое не­ко­гаш го на­пи­шал“.

Иш­тван Вар­даи е ро­ден во 1985 го­ди­на. Отка­ко ќе де­би­ти­ра во Хаг на 13 го­ди­ни, ќе ги освои сце­ни­те во Њу­јорк, Лон­дон, Па­риз, Пра­га, Ви­е­на, Мин­хен, Фран­кфурт, Мос­ква, То­кио…, со­ра­бо­ту­вај­ќи со врв­ни ор­ке­стри и ди­ри­ген­ти, ка­ко што се Адам Фи­шер, Ха­у­ард Гри­фит, Ни­ко­лас Па­скет, Мар­кус Бош…

На са­мо 12 го­ди­ни, Вар­даи е при­мен во кла­са­та на про­чу­е­ни­от Лас­ло Ме­зо ка­ко по­себ­но на­да­рен му­зи­чар на Ака­де­ми­ја­та „Франц Лист“ во Бу­дим­пе­шта. Во 2005 го­ди­на за­ми­ну­ва на Уни­вер­зи­те­тот за му­зи­ка и из­ве­ду­вач­ки умет­но­сти во Ви­е­на да сту­ди­ра со ви­о­лон­че­ли­стот Рајн­хард Лац­ко, а во ме­ѓу­вре­ме по­се­ту­ва ма­стер-ча­со­ви кај истак­на­ти­те Ги­дон Кре­мер, На­та­ли­ја Гут­ман, Ју­ри Баш­мет, Ан­драс Шиф, На­та­ли­ја Ша­ков­ска­ја. Во 2010 го­ди­на е на­гра­ден со две­го­диш­на сти­пен­ди­ја „Бо­рис Пер­га­мен­чи­ков“ за ма­стер-ча­со­ви на Ака­де­ми­ја­та „Крон­берг“ во Гер­ма­ни­ја со проф. Франс Хел­мер­сон. До­бит­ник е на мно­гу на­гра­ди на ме­ѓу­на­род­ни нат­пре­ва­ри, ме­ѓу кои и три на­гра­ди „Да­вид По­пер“ во Бу­дим­пе­шта (2000, 2003 и 2004), спе­ци­јал­на на­гра­да „Ема­ну­ел Фе­ур­ман“ во Бер­лин, пр­ва на­гра­да „Јо­ха­нес Брамс“ во Ав­стри­ја. Во 2007 го­ди­на ста­ну­ва ла­у­ре­ат на пре­стиж­ни­от ме­ѓу­на­ро­ден нат­пре­вар „Чај­ков­ски“, а во 2008 го­ди­на на 63. Ин­тер­на­ци­о­на­лен нат­пре­вар во Же­не­ва. Во 2012 го­ди­на, пак, ќе ја до­бие пре­стиж­на­та „При Монтб­лан“ ка­ко еден од нај­на­деж­ни­те мла­ди му­зи­ча­ри во све­тот, а во 2014 го­ди­на пре­стиж­на­та АРД на нат­пре­ва­рот по ви­о­лон­че­ло во Мин­хен. Ка­ко ка­ме­рен му­зи­чар, исто та­ка, со­ра­бо­ту­ва со вид­ни ими­ња, ме­ѓу нив и Шиф, Кре­мер, Баш­мет, Ми­ша Мај­ски, Але­ксан­дар Си­тко­вец­ки… Иш­тван Вар­даи, за­ед­но со ви­о­ли­ни­стот Кри­стоф Ба­ра­ти, е умет­нич­ки ди­ре­ктор на во­деч­ки­от фе­сти­вал на ка­мер­на му­зи­ка во Ун­га­ри­ја – „Ка­по­сфест“.

Вар­даи сви­ри на ле­ген­дар­но­то ви­о­лон­че­ло што го изра­бо­тил Ан­то­нио Стра­ди­ва­ри­ус во 1673 го­ди­на, ви­о­лон­че­ло­то на поз­на­та­та Жак­лин ду Пре, а на по­да­рок го до­бил од Гер­ма­нец што са­кал да оста­не ано­ни­мен, ка­ко и на ви­о­лон­че­ло „мон­та­ња­на“ од 1720 го­ди­на.

Пишува: Невена Поповска
(Текст објавен во 239. број на неделникот „Република“, 31.3.2017)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.