Лекција за употреба и за злоупотреба на моќта

Обра­ќа­ње­то на пре­тсе­да­те­лот Пу­тин во име на Ру­ска­та Фе­де­ра­ци­ја со­се­ма се раз­ли­ку­ва­ше од обра­ќа­ње­то на аме­ри­кан­ски­от пре­тсе­да­тел, Ба­рак Оба­ма, во име на Со­е­ди­не­ти­те Аме­ри­кан­ски Др­жа­ви. Пре­тсе­да­те­лот Пу­тин го наг­ла­си фа­ктот де­ка ме­ѓу­на­род­ни­от си­стем за свет­ски­от по­ре­док и за без­бед­но­ста за­ви­си од прин­ци­пи­те утвр­де­ни во По­вел­ба­та на Обе­ди­не­ти­те на­ции, до­де­ка пре­тсе­да­те­лот Оба­ма ап­сурд­но твр­де­ше де­ка САД има­ат пра­во да го иг­но­ри­ра­ат на­ци­о­нал­ни­от су­ве­ре­ни­тет со цел да се „вра­ти без­бед­но­ста“ на на­ро­ди­те уг­не­ту­ва­ни од стра­на на „ти­ра­ни­те“ и ја по­вто­ри до­ктри­на­та на Буш де­ка САД ќе дејс­тву­ва­ат са­ми или со сво­и­те со­јуз­ни­ци за да ги по­стиг­нат тие це­ли, што и да се слу­чи.

Оба­ма уште ед­наш ја об­ви­ни Ру­си­ја за агре­си­ја­та во Крим и во Укра­и­на, го об­ви­ни Иран за спон­зо­ри­ра­ње на те­ро­риз­мот во Бли­ски­от Исток, ја об­ви­ни Ки­на за кр­ше­ње на ме­ѓу­на­род­но­то пра­во во Јуж­но­то Ки­не­ско Мо­ре, ги об­ви­ни Ку­ба и неј­зи­ни­от на­род за на­мет­на­то­то ем­бар­го за тр­го­ви­ја од САД и за „не­со­ра­бо­ту­ва­ње“ со САД и уште ед­наш по­ба­ра от­стра­ну­ва­ње на си­ри­ски­от пре­тсе­да­тел Асад. Тој го по­вто­ри твр­де­ње­то де­ка САД има­ат пра­во да ги на­мет­нат сво­и­те не­ле­гал­ни санк­ции ка­де што сме­та­ат де­ка се по­треб­ни и ре­че, со не­ве­ро­ја­тен пре­сврт на исто­ри­ја­та и на фа­кти­те, де­ка САД го чу­ва­ат ми­рот во све­тот од ос­но­ва­ње­то на Обе­ди­не­ти­те на­ции.

Пре­тсе­да­те­лот Оба­ма оста­ви впе­ча­ток на на­ко­стре­шен ули­чен пан­кер, зап­ла­шу­вај­ќи ги си­те со сво­ја­та от­ме­на хра­брост и со за­ка­на­та од аме­ри­кан­ска­та во­е­на моќ до­кол­ку си­те ние не со­ра­бо­ту­ва­ме со САД. Тој збо­ру­ва­ше за „страш­ни­те конф­ли­кти“ низ це­ли­от свет во пос­лед­ни­те се­дум­де­сет го­ди­ни, но ни­ко­гаш не из­ја­ви де­ка САД беа ини­ци­ја­тор на по­ве­ќе­то од нив и твр­де­ше де­ка спре­чи­ле Тре­та свет­ска вој­на, со ко­ја ток­му САД се за­ка­ну­ваа мно­гу­па­ти во ми­на­то­то, ка­ко што тоа го пра­ват и се­га со за­ка­на­та за по­ста­ву­ва­ње на­пред­но нук­ле­ар­но оруж­је на гер­ман­ска те­ри­то­ри­ја. Тој се фа­ле­ше за тро­шо­ци­те на­мет­на­ти на тие кои се од­лу­чи­ле да се спро­тив­ста­ват на аме­ри­кан­ска­та хе­ге­мо­ни­ја на­ме­сто да со­ра­бо­ту­ва­ат со нив и без­и­зраз­но ре­че де­ка по­ре­до­кот на­мет­нат од Аме­ри­ка до­не­се до­сто­инс­тво и ед­на­ква ра­бо­та за си­те лу­ѓе во све­тот, за­бо­ра­вај­ќи де­ка са­мо еден про­цент од нив ги има­ат си­те па­ри, до­де­ка оста­на­ти­те ја вр­шат це­ла­та ра­бо­та.

Оба­ма ја пре­фр­ли ви­на­та за бе­гал­ска­та кри­за што ја пре­диз­ви­ка од не­го­ва­та вла­да на „сил­ни­те ма­жи“. Очиг­лед­но, спо­ред не­го, Са­дам Ху­се­ин, Мо­а­мер Га­да­фи и пре­тсе­да­те­лот Асад ја при­ну­ди­ле аме­ри­кан­ска­та вла­да да ги на­пад­не. Аме­ри­кан­ци­те ко­ри­стат на­дре­ал­на ло­ги­ка за да го оправ­да­ат тоа што не мо­же да се оправ­да. По­тоа, тој се освр­на на кон­тро­ла­та на ме­ди­у­ми­те, уг­не­ту­ва­ње­то на по­ли­тич­ки­те про­тив­ни­ци, ка­ко и на кон­тро­ла­та на при­стап до ин­фор­ма­ции ка­ко удар врз Ру­си­ја, и по­крај тоа што тие ра­бо­ти се слу­чу­ва­ат во Аме­ри­ка и во Евро­па. По­тоа, тој се оби­де да ја оправ­да упо­тре­ба­та на не­ле­гал­ни санк­ции про­тив Ру­си­ја, твр­деј­ќи де­ка тоа функ­ци­о­ни­ра и ѝ пре­диз­ви­ку­ва те­шко­тии на на­ци­ја­та и де­ка ка­ко од­го­вор на тоа, Ру­си­те ја на­пу­шта­ат зем­ја­та. Тој изг­ле­да не бе­ше све­сен за уда­рот што им го за­да­де на Обе­ди­не­ти­те на­ции со тие збо­ро­ви, би­деј­ќи уни­ла­те­рал­ни­те санк­ции прет­ста­ву­ва­ат кр­ше­ње на По­вел­ба­та на Обе­ди­не­ти­те на­ции, ка­ко и отво­ре­но и свес­но пр­ко­се­ње на Обе­ди­не­ти­те на­ции и на се­то она што тие го за­ста­пу­ва­ат.

Пре­тсе­да­те­лот Вла­ди­мир Пу­тин, пак, ја отфр­ли таа лаж­на исто­ри­ја и лаж­на пре­зен­та­ци­ја на при­чи­ни­те за акту­ел­на­та свет­ска кри­за и ви­на­та им ја пре­фр­ли на САД и на нив­ни­те со­јуз­ни­ци во НА­ТО, ка­де што и при­па­ѓа. Тој поч­на со по­тсе­ту­ва­ње де­ка кон­цеп­тот на Обе­ди­не­ти­те на­ции про­из­ле­зе од Крим­ска­та кон­фе­рен­ци­ја за вре­ме на бор­ба­та про­тив Хит­лер и де­ка ОН има дол­га исто­ри­ја во оби­дот да спре­чи конф­ликт. Тој приз­на­ва де­ка Аме­ри­кан­ци­те и нив­ни­те со­јуз­ни­ци се жа­лат на не­до­ста­то­кот на ефи­кас­ност во ОН, што, всуш­ност, зна­чи де­ка тие се жа­лат ко­га ра­бо­ти­те не се од­ви­ва­ат спо­ред нив­ни­те пла­но­ви, но наг­ла­си де­ка раз­ли­ки­те во ста­во­ви­те беа приз­на­ти ка­ко не­из­беж­ни уште од соз­да­ва­ње­то на ОН и де­ка пра­во­то на ве­то е по­треб­но за да се га­ран­ти­ра де­ка ни­ту ед­на си­ла не мо­же да до­ми­ни­ра врз дру­ги­те. Тој, исто та­ка, ги по­тсе­ти си­те на фа­ктот де­ка САД и нив­ни­те со­јуз­ни­ци ве­ќе дол­го вре­ме го ко­ри­стат пра­во­то на ве­то ко­га се во пра­ша­ње нив­ни­те ин­те­ре­си и де­ка се­кој на­род што ги за­о­би­ко­лу­ва ОН или ја кр­ши По­вел­ба­та на ОН дејс­тву­ва не­ле­гал­но и над­вор од ме­ѓу­на­род­но­то пра­во. Тој до­да­де де­ка до­кол­ку Аме­ри­кан­ци­те ја при­сво­е­ја се­та свет­ска си­ла по за­вр­шу­ва­ње­то на Сту­де­на­та вој­на, тоа би ре­зул­ти­ра­ло во свет во кој би вла­де­е­ло се­бич­ност, ди­кта­ту­ра на­ме­сто ед­на­квост, де­мо­кра­ти­ја и сло­бо­да и во свет ка­де што не­за­вис­ни­те зем­ји ќе беа за­ме­не­ти со де фа­кто про­те­кто­ра­ти.

Со со­се­ма раз­ли­чен став од аме­ри­кан­ски­от де­ка др­жав­ни­от су­ве­ре­ни­тет не по­стои, тој го по­твр­ди фун­да­мен­тал­ни­от прин­цип на ме­ѓу­на­род­но­то пра­во де­ка др­жав­ни­от су­ве­ре­ни­тет е од су­штин­ско зна­че­ње за сло­бод­ни­от раз­вој на ед­на на­ци­ја. Тој ја при­ка­жа сво­ја­та по­ен­та со при­ме­ри на аме­ри­кан­ска­та агре­си­ја на Бли­ски­от Исток и во Се­вер­на Афри­ка, чии пос­ле­ди­ци­те се ха­ос и ка­та­стро­фа, на­ме­сто ста­бил­ни вла­ди, ка­ко и со по­де­мот на Ис­лам­ска­та др­жа­ва и на дру­ги те­ро­ри­стич­ки гру­пи кои беа кре­и­ра­ни од За­па­дот ка­ко ала­тки про­тив се­ку­лар­ни­те др­жа­ви што се под на­пад. Тој го об­ви­ни За­па­дот за ли­це­мерс­тво­то во со­о­чу­ва­ње­то со бе­гал­ска­та кри­за, до­де­ка исто­вре­ме­но ја фи­нан­си­ра и ја под­др­жу­ва Ис­лам­ска­та др­жа­ва и дру­ги­те гру­пи. Тој по­вто­ри де­ка ни­кој освен во­о­ру­же­ни­те си­ли на пре­тсе­да­те­лот Асад и ми­ли­ци­ја­та на Кур­ди­те не се бо­ри про­тив тие гру­пи. Тој наг­ла­си де­ка Ру­си­ја не­ма ни­ка­кви ам­би­ции, но из­ја­ви де­ка „тие по­ве­ќе не мо­жат да ја то­ле­ри­ра­ат мо­мент­на­та со­стој­ба во све­тот“. Во вр­ска со со­о­чу­ва­ње­то со мо­мент­на­та кри­за на Бли­ски­от Исток, тој пред­ло­жи соз­да­ва­ње на ши­ро­ка ан­ти­те­ро­ри­стич­ка ко­а­ли­ци­ја слич­на на ан­ти­хит­ле­ров­ска­та ко­а­ли­ци­ја. Тој, исто та­ка, по­ви­ка на со­ра­бо­тка на ис­лам­ски­те зем­ји и на ре­ли­ги­оз­ни­те ли­де­ри за да по­мог­нат во оваа бор­ба про­тив за­ед­нич­ки­от не­при­ја­тел и из­ја­ви де­ка др­жав­но­ста мо­ра да се вра­ти та­му ка­де што е уни­ште­на и де­ка мо­ра да се обез­бе­ди во­е­на, еко­ном­ска и ма­те­ри­јал­на по­мош за зем­ји­те во те­шки си­ту­а­ции и де­ка тоа мо­ра да се на­пра­ви во сог­лас­ност со По­вел­ба­та на ОН и со ме­ѓу­на­род­но­то пра­во. Во тој пог­лед, тој осо­бе­но ги спом­на Ли­би­ја, Ирак и Си­ри­ја. Тој ја истак­на по­тре­ба­та за гло­бал­на без­бед­ност и го осу­ди про­ши­ру­ва­ње­то на НА­ТО по Сту­де­на­та вој­на и по­греш­ни­от из­бор прет­ста­вен на зем­ји­те од источ­ни­от блок од стра­на на Аме­ри­ка да се би­де или со За­па­дот или со Исто­кот и из­ја­ви де­ка ток­му таа агре­сив­на ло­ги­ка ја за­поч­на ге­о­по­ли­тич­ка­та кри­за во Укра­и­на, ка­де што на­род­но­то не­за­до­волс­тво бе­ше иско­ри­сте­но од За­па­дот за да се ор­га­ни­зи­ра во­ен удар од­над­вор што пре­диз­ви­ка гра­ѓан­ска вој­на. Тој ја по­твр­ди под­др­шка­та на Ру­си­ја за Мин­ски­те до­го­во­ри од 12 фе­вру­а­ри 2015 го­ди­на ка­ко единс­твен на­чин за из­лез од кри­за­та и истак­на де­ка ин­те­ре­си­те и пра­ва­та на на­ро­ди­те од ре­ги­о­нот Дон­бас мо­ра да се зе­мат пред­вид и да се по­чи­ту­ва нив­ни­от из­бор и де­ка си­те мер­ки пре­зе­ме­ни од ре­жи­мот на Ки­ев мо­ра да се ко­ор­ди­ни­ра­ат со нив.

По­тоа тој се освр­на кон дру­га ре­ал­ност на бор­ба­та за моќ во све­тот на еко­ном­ски­от фронт и ин­си­сти­ра­ше де­ка мо­ра да има за­ед­нич­ки про­стор за еко­ном­ска со­ра­бо­тка со ко­ри­сте­ње на прин­ци­пи­те на Свет­ска­та тр­гов­ска ор­га­ни­за­ци­ја за сло­бод­на тр­го­ви­ја, ин­ве­сти­ции и отво­ре­на кон­ку­рен­ци­ја, но Аме­ри­кан­ци­те се оби­ду­ва­ат да ја за­о­би­ко­лат Свет­ска­та тр­гов­ска ор­га­ни­за­ци­ја и се оби­ду­ва­ат да вос­по­ста­ват по­себ­ни и тај­ни стру­кту­ри ка­ко што е про­е­ктот за Транс­па­ци­фич­ко­то парт­нерс­тво за кое се фа­ле­ше Оба­ма. Тој, исто та­ка, ја осу­ди упо­тре­ба­та на уни­ла­те­рал­ни­те санк­ции, ка­ко кр­ше­ње на По­вел­ба­та на ОН, и из­ја­ви де­ка тие се ко­ри­стат не са­мо за да из­вр­шат по­ли­тич­ки при­ти­сок, ту­ку и за да ели­ми­ни­ра­ат еко­ном­ски кон­ку­рен­ти. Тие трен­до­ви мо­жат це­лос­но да го раз­ни­ша­ат тр­гов­ски­от си­стем и да пре­диз­ви­ка­ат рас­пад на гло­бал­ни­от еко­ном­ски про­стор. Ру­си­ја, од дру­га стра­на, пред­ла­га усог­ла­су­ва­ње на ре­ги­о­на­ли еко­ном­ски про­е­кти, на­ре­ку­вај­ќи го „ин­те­гра­ци­ја на ин­те­гра­ции“, што ќе се ба­зи­ра на уни­вер­зал­ни и на транс­па­рент­ни пра­ви­ла на ме­ѓу­на­род­на­та тр­го­ви­ја. Тој го об­јас­ни тоа по­ви­ку­вај­ќи се на пла­но­ви за по­вр­зу­ва­ње на Евро­а­зи­ска­та еко­ном­ска уни­ја и ки­не­ски­от „Еко­ном­ски по­јас на па­тот на сви­ла­та“ и по­ви­ка на нив­на по­на­та­мош­на ин­те­гра­ци­ја со Европ­ска­та уни­ја.

На крај, иа­ко Оба­ма во сво­е­то обра­ќа­ње го­во­ре­ше за проб­ле­мот со кли­мат­ски­те про­ме­ни, тој не­ма на­пра­ве­но ни­ка­кви кон­крет­ни за­ла­га­ња за на­ма­лу­ва­ње на еми­си­ја­та на стак­ле­нич­ки га­со­ви. Ки­не­зи­те пред­ло­жи­ја де­ка ќе ги на­ма­лат нив­ни­те еми­сии за 40 от­сто од ни­во­а­та во 2005 го­ди­на. Пу­тин ве­ти де­ка до 2030 го­ди­на ќе ги на­ма­ли за 75 от­сто од ни­во­а­та од 1999 го­ди­на. Тој, исто та­ка, упа­ти по­вик за фун­да­мен­тал­но но­ви тех­но­ло­гии инс­пи­ри­ра­ни од при­ро­да­та за да би­де ин­ду­стри­ски­от раз­вој во хар­мо­ни­ја со при­ро­да­та, со цел да се вра­ти рам­но­те­жа­та по­ме­ѓу чо­ве­ко­ва­та актив­ност и при­ро­да­та, и пред­ло­жи да се фор­ми­ра по­се­бен фо­рум на ОН за со­о­чу­ва­ње со кли­мат­ски­те про­ме­ни и из­ја­ви де­ка Ру­си­ја е под­го­тве­на да го кос­пон­зо­ри­ра тој фо­рум.

Зна­чи, си­ту­а­ци­ја­та во све­тот бе­ше изра­зе­на во го­во­ри­те на овие двај­ца ма­жи; Оба­ма твр­де­ше де­ка САД има­ат пра­во да дејс­тву­ва­ат ка­ко што сме­та­ат де­ка е по­треб­но, да ја спро­ве­ду­ва­ат сво­ја­та вол­ја со во­е­на си­ла се­ка­де ка­де што на­и­ду­ва­ат на спро­тив­ста­ву­ва­ње, да обез­бе­дат еко­ном­ски пред­но­сти за се­бе по се­ко­ја це­на, се­то тоа врз ос­но­ва на од­би­ва­ње да се тре­ти­ра се­ко­ја на­ци­ја ка­ко рам­но­прав­на и су­ве­ре­на; и, пре­тсе­да­те­лот Пу­тин, кој по­ви­ка на стро­го по­чи­ту­ва­ње на ме­ѓу­на­род­но­то пра­во, на за­ед­нич­ки­те на­по­ри про­тив те­ро­риз­мот и за­ка­ни­те за ми­рот, на ин­те­гри­ра­на еко­ном­ска со­ра­бо­тка, се­то тоа врз ос­но­ва на прин­ци­пи­те на на­ци­о­нал­ни­от су­ве­ре­ни­тет и на до­сто­инс­тво­то на на­ци­и­те и на на­ро­ди­те. Конф­ли­ктот е јас­но на­цр­тан. Ли­ни­и­те се пов­ле­че­ни. Си­те ние че­ка­ме да ви­ди­ме ка­ко ќе се ре­ши овој фун­да­мен­та­лен конф­ликт.

Из­вор: „Гло­бал ри­срч“
Пре­вод: Ана Цве­та­но­ска

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.