Џундева: И покрај тешкотиите, човек мора да го најде мирот во себе

Љуп­ка Џун­де­ва (1934) е оли­це­тво­ре­ние на те­а­тар­ска­та умет­ност кај нас, ко­ја со сво­и­те впе­чат­ли­ви уло­ги и на фил­мот, те­ле­ви­зи­ја­та и на ра­ди­о­то во те­кот на из­ми­на­ти­те 60 го­ди­ни оста­ви не­из­бриш­ли­ва тра­га во ма­ке­дон­ска­та умет­ност и кул­ту­ра. Ја па­ме­ти­ме ка­ко На­та­ли­ја, Сил­ви­ја, Ко­лом­ба, Пор­ци­ја, Ро­за­лин­да, но и ка­ко Ми­ра во „Мир­но ле­то“, по­тоа Ги­на во „Ма­ке­дон­ска кр­ва­ва свад­ба“, Љу­ба во пр­ви­от ма­ке­дон­ски филм „Фро­си­на“.

– „Мир­но ле­то“ е на­ши­от мен­та­ли­тет. Но, тоа не е тол­ку ло­шо – ве­ли Џун­де­ва за пр­ва­та ма­ке­дон­ска ко­ме­ди­ја сни­ме­на во 1961 го­ди­на.

По те­а­тар­ски­те прет­ста­ви „Три се­стри“, „Га­леб“, „Ива­нов“ и во те­ле­ви­зи­ска­та дра­ма „Меч­ка“, до­а­јен­ка­та на ма­ке­дон­ско­то актерс­тво Џун­де­ва не­о­дам­на, во де­вет­та­та де­це­ни­ја од жи­во­тот има­ше пре­ми­е­ра со „Вуј­ко Ва­ња“ на сце­на­та на во­зоб­но­ве­ни­от Ма­ке­дон­ски на­ро­ден те­а­тар (МНТ).

Џун­де­ва има им­пре­сив­на би­о­гра­фи­ја. Таа бе­ше ре­до­вен член на ан­самб­лот во МНТ од 1951 го­ди­на, до пен­зи­о­ни­ра­ње­то во 1990 го­ди­на. Има бо­га­та ка­ри­е­ра и на те­ле­ви­зи­ја и во ра­дио, а е актив­на и по пен­зи­о­ни­ра­ње­то. Пос­лед­на прет­ста­ва, пред „Вуј­ко Ва­ња“, во ко­ја таа на­ста­пи бе­ше „Опас­ни вр­ски“ во МНТ, во об­је­ктот „Цен­тар“. Не про­пу­шта те­а­тар­ска прет­ста­ва, ни­ту, пак, му­зич­ки кон­церт. Ми­ли­ца Сто­ја­но­ва ѝ е нај­до­бра дру­гар­ка и се ра­ду­ва што и таа има­ше го­ле­мо вра­ќа­ње на сце­на­та со прет­ста­ва­та „Ал­ма Ма­лер“ во МНТ.

– Зна­е­те ка­ко ра­бо­тев­ме, ка­ко сни­мав­ме то­гаш? Од про­ба одиш на сни­ма­ње, ако не­маш сни­ма­ње одиш на прет­ста­ва. По прет­ста­ва, те че­ка ком­би и одиш да сни­маш. Ко­га сме би­ле бол­ни или ако имаш не­ко­ја не­сре­ќа во се­мејс­тво­то, се­то тоа го трг­ну­ваш на­стра­на и про­дол­жу­ваш да ра­бо­тиш. Мно­гу сме са­ка­ле да ра­бо­ти­ме. Не ве­лам де­ка де­ца­та де­не­ска не са­ка­ат да ра­бо­тат. Че­сто си раз­го­ва­ра­ме со Ми­ли­ца за ра­бо­та­та и си ве­ли­ме: мно­гу сме би­ле ина­ет­чи­ки, за сѐ сме ве­ле­ле мо­жам. Не доз­во­лу­вам да нѐ пре­га­зи вре­ме­то – ве­ли Џун­де­ва.

Си­те комп­ли­мен­ти за Вас за уло­га­та на Ма­ри­ја Ти­мо­фе­ев­на во „Вуј­ко Ва­ња“. По па­у­за од ед­на де­це­ни­ја, по­втор­но сте на сце­на. Ка­ко се снај­до­вте, да­ли бе­ше те­шко да се учи тек­стот, да се до­а­ѓа на про­би?

ЏУНДЕВА: Не, не ми бе­ше те­шко. Јас по­чув­ству­вав го­ле­мо за­до­волс­тво и ра­дост што учес­тву­вам во ед­на пре­крас­на дра­ма на Че­хов, „Вуј­ко Ва­ња“ и ра­бо­тев со мла­да ре­жи­сер­ка Зо­ја Бу­зал­ков­ска и со пре­крас­на еки­па. Дол­го­то не­и­гра­ње на сце­на­та не оста­ви пос­ле­ди­ци, но бев мно­гу жел­на да за­ста­нам на сце­на­та. И тоа ток­му на сце­на­та на но­ви­от те­а­тар, кој дол­го вре­ме го че­кав­ме да се из­гра­ди. Та­ка што ми бе­ше мно­гу дра­го ко­га ме вик­наа да играм во прет­ста­ва­та.

Што са­ка­те Вие да гле­да­те де­нес во те­а­тар? Ка­ко ви по­ми­ну­ва вре­ме­то?
ЏУНДЕВА: Мно­гу­ми­на ве­лат де­ка има­ат мно­гу вре­ме, а јас, пак, не­мам. По­сто­ја­но сум за­фа­те­на со не­што. Са­кам да ги гле­дам прет­ста­ви­те во те­а­тар, да би­дам до кај сме, кои де­ла се по­ста­ву­ва­ат, ка­ко игра­ат мла­ди­те ко­ле­ги, но и тие од сред­на­та ге­не­ра­ци­ја. Го сле­дам це­ли­от кул­ту­рен жи­вот. Ако не сум дош­ла на не­ко­ја прет­ста­ва, тоа зна­чи де­ка, на­ви­сти­на, сум би­ла спре­че­на и не сум мо­же­ла да при­сус­тву­вам. Це­ли­от жи­вот го по­ми­нав во те­а­та­рот. Цел жи­вот ра­бо­тев не­што што го са­кав. Ме­не ни­кој не ме на­те­ра со си­ла да би­дам актер­ка. Не е лес­но да се би­де актер, ка­ко што мис­лат мно­гу­ми­на, ќе дој­деш, ќе се сме­еш, не е та­ка. Има и стрес­ни си­ту­а­ции.

Да­ли жа­ли­те за не­што во Ва­ша­та ка­ри­е­ра?
ЏУНДЕВА: Ми се чи­ни де­ка жа­лам што не­ма­ше мо­де­рен, аван­гар­ден те­а­тар ко­га бев мла­да. Мно­гу доц­на во на­ши­от те­а­тар поч­наа да се по­ста­ву­ва­ат та­кви де­ла. Мис­лам де­ка пра­ве­ње ре­пер­то­ар е мно­гу се­ри­оз­на ра­бо­та. По­треб­но е мно­гу до­бро да се поз­на­ва­ат ар­ти­сти­те и ко­ле­кти­вот. Со ква­ли­тет­но од­бра­ни де­ла, акте­ри­те ќе рас­тат во сво­и­те умет­нич­ки до­стре­ли.

Уба­ви­те лу­ѓе уба­во ста­ре­ат и тоа се од­не­су­ва и на Вас…
ЏУНДЕВА: Го­ди­ни­те но­сат сми­ре­ност. Чо­век мо­ра и по­крај си­те те­шко­тии што ги до­жи­ву­ва во жи­во­тот – смрт, бо­лест на не­кој најб­ли­зок во се­мејс­тво­то, да сфа­ти, да го нај­де ми­рот во се­бе и да се тру­ди да би­де по­до­бар чо­век.

Во кои го­ди­ни се жи­ве­е­ше нај­у­ба­во?
ЏУНДЕВА: Сѐ до­де­ка си спо­со­бен сам да раз­мис­лу­ваш, да жи­ве­еш актив­но, да не за­ви­сиш од ни­ко­го, да мо­жеш си­те ра­бо­ти сам да ги вр­шиш, да не ти тре­ба ни­кој за да одиш во те­а­тар, на кон­церт, кај при­ја­те­ли, да мо­жеш да им по­мог­неш на де­ца­та и на не­кој друг ко­му му е по­треб­на по­мош, тоа е тоа што тре­ба да го це­ни чо­ве­кот. Ина­ку, нор­мал­но е мла­ди­те го­ди­ни да би­дат нај­у­ба­ви. Сред­ни­те го­ди­ни си но­сат сво­ја уба­ви­на, то­гаш си по­зрел. Се­кое вре­ме си но­си сво­ја уба­ви­на. Чо­век на тре­ба да жа­ли за го­ди­ни­те. Тре­ба да го нај­де сво­јот мир.

Има ли ви­сти­на во тоа де­ка сѐ по­ми­ну­ва и де­ка тре­ба да би­де­ме стрп­ли­ви? Си­те не­сре­ќи по­ми­ну­ва­ат, ка­ко и сре­ќа­та ко­га до­а­ѓа?
ЏУНДЕВА: Не­сре­ќи­те по­ми­ну­ва­ат, но, всуш­ност, тие не по­ми­ну­ва­ат. Ние, лу­ѓе­то ги но­си­ме во се­бе и жи­ве­е­ме со нив. Про­сто, жи­ве­е­ме со нив. Тие оста­ва­ат тра­ги, тоа е во нас. Се­кој на свој на­чин тре­ба да го нај­де сво­јот мир.

Да­ли љу­бо­вта е до­вол­на за жи­во­тот да би­де сре­ќен, ап­со­лут­но, во се­кој мо­мент?
ЏУНДЕВА: Ни­ко­гаш чо­ве­кот не мо­же да би­де сре­ќен во се­кој мо­мент. Чо­век тре­ба да на­у­чи да ужи­ва во тоа што го има во тој мо­мент. Да не би­де зол и огор­чен. Има лу­ѓе што има­ат сѐ, па не зна­ат да жи­ве­ат. Не зна­ат да се ра­ду­ва­ат на мал­ку. До­вол­но е да ви­ди­те убав пеј­заж, сли­ка, кон­церт, прет­ста­ва. Има ли не­што по­до­бро од тоа? Ту­ка има сре­ќа.

Што би са­ка­ле да им по­ра­ча­те на де­неш­ни­те ге­не­ра­ции, на тие мла­ди лу­ѓе, кои жи­во­тот до­пр­ва тре­ба да ги на­у­чи не­кои лек­ции?
ЏУНДЕВА: Се­ко­гаш вре­ми­ња­та би­ле те­шки, но по­ра­но има­ше по­го­ле­ма си­гур­ност. Си­гур­ност во жи­ве­е­ње­то, во ра­бо­та­та, си­гур­ност де­ка не­кој не­ма да те на­пад­не. Ми се чи­ни де­ка имав­ме по­ве­ќе иде­а­ли, имав­ме по­ве­ќе вер­ба во жи­во­тот. Де­нес мла­ди­те акте­ри ќе го за­др­жат до­сто­инс­тво­то ако ра­бо­тат по­ве­ќе, на­ши­те те­ле­ви­зии ако сни­ма­ат до­бри се­рии и ТВ-дра­ми. Не мо­же ед­на на­ци­о­нал­на те­ле­ви­зи­ја да не­ма сво­ја про­дук­ци­ја.

Разговараше: Александра М. Бундалевска
Фото: Александар Ивановски
(Интервјуто со актерката Љупка Џундева е објавено во 134. број на неделникот Република, 27.03.2015)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.