Гувернанти и гувернери

Тр­ча­ње­то по ам­ба­са­дор­ски став за се­ко­ја оп­штес­тве­на по­ја­ва во не­за­вис­на Ма­ке­до­ни­ја бе­ше ала­тка за по­твр­да на ис­прав­но­ста на се­кој че­кор на вла­ста во вре­ме­то на вла­де­е­ње на акту­ел­на­та опо­зи­ци­ја. Ре­чи­си не­ма­ше од­лу­ка, ко­ја пред да би­де до­не­се­на од вла­ста, за ко­ја пре­ку ме­ди­у­ми­те не се из­јас­ну­ваа аме­ри­кан­ски­от и европ­ски­от ам­ба­са­дор, чел­ни­ци­те на НА­ТО и на ОБ­СЕ, па сле­ду­ваа ста­во­ви­те на хо­ланд­ска­та, бри­тан­ска­та, фран­цу­ска­та ам­ба­са­да. Не слу­чај­но во тоа вре­ме ам­ба­са­до­ри­те ги на­ре­ку­ваа гу­вер­нан­ти и гу­вер­не­ри на Ма­ке­до­ни­ја.

Всуш­ност, не се­ко­гаш ви­на­та за тоа кол­ку не­кој „ко­мен­ти­ра“ вна­треш­ни со­стој­би е ви­на на дип­ло­ма­тот кол­ку што е пос­ле­ди­ца на от­ста­пе­ни­от про­стор од до­ма­ќи­нот. Дип­ло­ма­ти со искус­тва, за спо­ред­ба ме­ѓу ми­си­и­те во Ма­ке­до­ни­ја и во дру­ги европ­ски др­жа­ви, зна­е­ја, во не­вр­зан раз­го­вор, да по­со­чат де­ка са­мо во Ма­ке­до­ни­ја има­ат од­вр­за­ни ра­це да ко­мен­ти­ра­ат што са­ка­ат, ка­де са­ка­ат, кол­ку са­ка­ат и де­ка ду­ри не­ма ни­ту вре­мен­ска гра­ни­ца за тоа кол­ку ќе тра­ат при­е­ми­те кај прет­став­ни­ци од вла­ста.

„Отво­ре­но­ста“, ко­ја во овој слу­чај не од­да­ва се­ри­оз­ност на ед­на су­ве­ре­на др­жа­ва, по­ле­ка во овие не­кол­ку го­ди­ни бе­ше „под­за­тво­ре­на“, што, пак, со ре­дов­на­та сме­на на дип­ло­мат­ски­те прет­став­ни­ци на­пра­ви ра­бо­ти­те да би­дат ка­ко и во се­ко­ја дру­га нор­мал­на зем­ја. Се­ка­ко, „нај­фра­пи­ра­ни од ин­ди­фе­рент­но­ста“ на стран­ски­те дип­ло­ма­ти беа но­ви­на­ри­те и оп­штес­тве­ни­те ра­бот­ни­ци што во се­кој миг се под­го­тве­ни да ис­це­ни­ра­ат слу­чу­ва­ње кое тре­ба да на­и­де на осу­да од дип­ло­ма­ти­те.

Ам­ба­са­дор­ски ма­ки го­ле­ми

Кол­ку и да се тол­ку­ва раз­лич­но, ва­ка пре­не­се­ни­те „ве­сти“ во ед­на нор­мал­на сре­ди­на мо­же да одат, пр­во, на ште­та на ам­ба­са­дор­ски­от уг­лед, а по­тоа и на дел од но­ви­на­ри­те и уред­ни­ци­те кои, во обид да од­бра­нат опре­де­ле­на по­ли­тич­ка те­за, вле­гу­ва­ат во опас­на игра на по­втор­но вос­по­ста­ву­ва­ње гу­вер­не­ри и гу­вер­нан­ти, чиј­што став тре­ба да се зе­ме ка­ко ап­со­лут­на ви­сти­на.

Акту­ел­на­та ис­це­ни­ра­на си­ту­а­ци­ја во Ма­ке­до­ни­ја де­но­ви­ве по­втор­но ги вклу­чи ми­кро­фо­ни­те пред ам­ба­са­до­ри­те. Но, на­ме­сто со­др­жи­на, про­о­по­зи­ци­ски­те ме­ди­у­ми со ист фи­нан­си­ски из­вор ор­ке­стри­ра­но воск­лик­наа де­ка „ам­ба­са­до­рот се нас­ме­ал“, пра­шан за ко­мен­тар за опре­де­лен сег­мент од ма­ке­дон­ско­то оп­штес­тво.

Ра­ка на ср­це, дел од ме­ди­у­ми­те што зра­чат во Ма­ке­до­ни­ја ни­ко­гаш и не се отка­жа­ле од тр­ча­ње­то по ин­фор­ма­ции од ам­ба­са­ди. За вол­ја на ви­сти­на­та, ам­ба­са­ди­те и ги де­ман­ти­раа нив­ни­те пре­не­се­ни на­пи­си ка­ко из­ва­де­ни од кон­текст или, пак, пре­не­се­ни ин­фор­ма­ции со по­и­на­кво тол­ку­ва­ње. Ако ед­на ам­ба­са­да во Скоп­је тре­ба­ше да пра­ќа со­оп­ште­ние во кое на­ве­ду­ва де­ка се не­точ­ни об­ја­ве­ни­те на­во­ди „де­ка ќе од­зе­ме из­да­де­ни ви­зи“, од исти­те уред­ни­ци ам­ба­са­до­рот на таа зем­ја се­га е ста­вен во си­ту­а­ци­ја да „да­де автен­тич­но тол­ку­ва­ње“ за тоа „зо­што се нас­ме­ал“. Се­пак, по сѐ изг­ле­да де­ка дип­ло­ма­ти­ја­та од­лу­чи­ла да ста­ви крај на мож­но­ста за „бе­скра­ен круг“.

Тоа што дип­ло­мат­ски­от кор го има пред­вид, а го зна­ат и но­ви­на­ри­те-уред­ни­ци, е де­ка Ма­ке­до­ни­ја не е иста­та од 2001 го­ди­на. Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја е су­ве­ре­на др­жа­ва, кан­ди­дат за членс­тво во ЕУ и во НА­ТО, др­жа­ва ко­ја шест го­ди­ни ги има ис­пол­не­ти си­те пре­дус­ло­ви за влез во Европ­ска­та уни­ја. Во та­ква др­жа­ва еден дип­ло­мат не мо­же да си доз­во­ли ме­ша­ње во вна­треш­ни­те ра­бо­ти, осо­бе­но не во да­ва­ње оцен­ки кои без­мал­ку би би­ле па­у­шал­ни и со оста­ве­на мож­ност за зло­у­по­тре­ба на ам­ба­са­дор­ски­те збо­ро­ви.

Вто­ри­от мо­мент што ви­си над чле­но­ви­те на дип­ло­мат­ски­от кор е суд­ски­от про­цес за афе­ра ко­ја ја тре­се др­жа­ва­та, афе­ра ко­ја во се­бе вклу­чу­ва ток­му стран­ска ин­тер­вен­ци­ја – по­точ­но стран­ски служ­би. Спо­ред све­до­ци­те и до­ка­зи­те, во прет­стој­ни­от суд­ски про­цес ве­ќе се на­ве­де­ни и стран­ски др­жав­ни­ци и ти­ту­ли, па се­кое до­пол­ни­тел­но „за­мр­су­ва­ње“ на при­каз­на­та со из­ја­ви кои би оде­ле на ед­на­та или на дру­га­та стра­на во днев­но­по­ли­тич­ка­та би­тка ме­ѓу пар­ти­и­те од вла­ста и опо­зи­ци­ја­та са­мо би би­ло из­ло­жу­ва­ње на опас­ност на дип­ло­ма­тот за об­ви­ну­ва­ња за „за­зе­ма­ње стра­на“.

Ам­ба­са­до­ри во до­маш­ни мат­ни игри

Не е не­поз­на­то де­ка ам­ба­са­до­ри­те ка­ко прет­став­ни­ци на др­жав­на­та по­ли­ти­ка ис­пол­ну­ва­ат аген­ди на ма­тич­на­та др­жа­ва та­му ка­де што се ис­пра­те­ни. Не та­ка одам­на во еден стран­ски слу­чај на прис­лу­шу­ва­ње бев­ме све­до­ци ка­ко аме­ри­кан­ски­от ам­ба­са­дор во Ки­ев до­би­ва на­ред­ба од на­дре­де­на лич­ност да не ги „фер­ма“ европ­ски­те ин­те­ре­си во Укра­и­на. За укра­ин­ски­те ин­те­ре­си, пак, во­оп­што не се ни раз­мис­лу­ва.

Од истраж­на­та по­стап­ка, пак, во ма­ке­дон­ски­от слу­чај, по­втор­но се спом­ну­ва ам­ба­са­дор. И тоа во пис­мо во кое и ли­де­рот на опо­зи­ци­ја­та ја по­твр­ди не­го­ва­та автен­тич­ност.

Зо­ран За­ев сво­е­рач­но му пи­шу­ва на Зо­ран Ве­ру­шев­ски ка­ко стран­ски ам­ба­са­дор и пре­ми­ер се вме­ша­ни во прис­лу­шу­ва­ње­то и во „бом­би­те“.

„Ра­бо­та­та ко­ја ја че­ка­ме од при­ја­те­ли­те од над­вор … е за­вр­ше­на. Си­те де­та­ли се пре­ци­зи­ра­ни. Мно­гу сум сре­ќен по­ра­ди тоа, за­тоа што и ам­ба­са­до­рот, но и јас вклу­чив­ме лу­ѓе на мно­гу ви­со­ки по­зи­ции од пар­ти­ја­та на пре­ми­е­рот … (ов­де е на­пи­ша­на пр­ва­та бу­ква од име­то на пре­ми­е­рот, не се откри­ва за кој или чиј пре­ми­ер ста­ну­ва збор) кои се ток­му на општeстве­ни по­зи­ции вр­за­ни за проб­ле­ма­ти­ка­та ко­ја­што ја раз­ра­бо­ту­ва­ме јас и Вие“, му пи­шу­ва За­ев на Ве­ру­шев­ски.

Пис­мо­то би­ло ис­пра­те­но во ја­ну­а­ри. Сле­ду­ва­ше афе­ра­та „Пуч“, па­ра­лел­но со не­за­кон­ски­те об­ја­ву­ва­ња на до­би­е­ни­те ма­те­ри­ја­ли, за по­тоа да дој­де на ред и „по­те­ра­та“ од ме­ди­у­ми­те бли­ски на опо­зи­ци­ја­та по дип­ло­мат­ски оцен­ки. Се­то тоа, ка­ко што прет­по­ста­ву­ва стран­ска­та аген­да, на до­маш­ни­от со­ра­бот­ник тре­ба­ше да му по­мог­не во пре­диз­ви­ку­ва­ње су­дир во кој ќе се втур­не др­жа­ва­та, а на по­мош ќе дој­дат стран­ци.

Су­ве­ре­на др­жа­ва, не квис­лин­шка твор­ба

Не­о­дам­на, од Би­то­ла, пре­ми­е­рот Ни­ко­ла Гру­ев­ски по­ра­ча де­ка Ма­ке­до­ни­ја е су­ве­ре­на др­жа­ва, не квис­лин­шка твор­ба.

– Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја е су­ве­ре­на др­жа­ва, а не квис­лин­шка твор­ба. Неј­зи­ни­те по­ли­ти­ча­ри мо­ра да ги по­чи­ту­ва­ат ин­те­ре­си­те на сопс­тве­ни­от на­род и др­жа­ва. На си­те неј­зи­ни жи­те­ли. Се­кој мо­ра да ги ува­жу­ва Уста­вот и за­ко­ни­те на др­жа­ва­та. Се­кој мо­ра да го по­чи­ту­ва на­ро­дот. И вна­тре и над­вор. Без ог­лед кој кол­ку е мо­ќен или не. Кол­ку е го­лем или не. На овие те­ми, ние не­ма­ме точ­ка на то­пе­ње. Во пра­ша­ње е на­ши­от оп­ста­нок, на­ши­те пра­ва на по­сто­е­ње, сло­бо­да и из­бор – по­со­чи Гру­ев­ски.

– Пок­ло­ни­ци­те на ма­ри­о­нет­ска­та по­ли­ти­ка ба­ра­ат по­во­ди за да се до­бе­рат до вла­ста. Ве­лам до­бе­рат, оти тие по­ве­ќе не мо­жат да ја осво­јат мно­зин­ска­та до­вер­ба на гра­ѓа­ни­те на ле­га­лен и де­мо­крат­ски на­чин пре­ку из­бо­ри. За­тоа ни­ту ед­ни не им чи­нат. Што мис­лат тие за др­жа­ва­та Ма­ке­до­ни­ја слу­шав­ме и гле­да­ме по­сто­ја­но. Ве­ќе не приз­на­ва­ат ни из­бор­на вол­ја, ни мно­зинс­тво, ни за­ко­ни, ни Устав, ни др­жав­ни ин­сти­ту­ции. Единс­тве­но што приз­на­ва­ат и ба­ра­ат е стран­ска ин­тер­вен­ци­ја. Ме чу­ди тоа што сво­и­те на­ме­ри не ги ни кри­јат по­ве­ќе, ма­кар од срам. Изг­ле­да го не­ма­ат. Чо­век кој не се сра­ми, не­ма ни со­вест, ни ети­ка, ни мо­рал. За чест не ни го­во­рам. За­тоа, ете нѐ сре­де де­мон­стра­ци­ја на вул­гар­но бес­че­стие кое са­ка­ат да ни го про­да­дат ка­ко бор­ба за сло­бо­да и за де­мо­кра­ти­ја. Ни ја пре­тво­ри­ја Ма­ке­до­ни­ја во ед­но вул­гар­но ре­ал­но шоу со кое се за­ба­ву­ва­ат се­ир­џии и про­фи­те­ри од над­вор, но и нив­ни­те ма­ри­о­не­ти во водс­тво­то на СДСМ – до­да­де Гру­ев­ски.

Тоа што, всуш­ност, изо­ста­на, во што „се прес­ме­таа“ спон­зо­ри­те на ва­ква­та си­ту­а­ци­ја во Ма­ке­до­ни­ја, е ток­му – су­ве­ре­но­ста. А, су­ве­ре­ни­те­тот во Ма­ке­до­ни­ја ле­жи во на­ро­дот. На­ро­дот во Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја ја до­де­лу­ва и од­зе­ма вла­ста во за­вис­ност од тоа ко­му му ве­ру­ва. Стран­ски­те ам­ба­са­до­ри до­вол­но до­бро зна­ат де­ка во Ма­ке­до­ни­ја ток­му су­ве­ре­но­ста на на­ро­дот е таа ко­ја каз­ну­ва не­ко­го да се­ди во опо­зи­ци­ја до­де­ка не си го нај­де ви­стин­ски­от пат. Ме­ша­ње­то во вна­треш­ни­те ра­бо­ти, пак, кое не­ко­гаш беа од­ли­ка на ед­на по­ли­тич­ка оп­ци­ја, се­га са­мо ја зац­вр­сту­ва си­ли­на­та на тој су­ве­ре­ни­тет.

(Пишува: Наум Стоилковски
Текст објавен во 134. број на неделникот „Република“, 27.03.2015)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.