Лазаревска: Со вистински информации родителите ќе се охрабрат да ги побараат и остварат своите права

Кол­ку вре­ме по­стои Ре­сурс­ни­от цен­тар на ро­ди­те­ли на де­ца со по­себ­ни по­тре­би?
Ла­за­рев­ска: Ре­сурс­ни­от цен­тар на ро­ди­те­ли на де­ца со по­себ­ни по­тре­би по­стои по­ве­ќе од две го­ди­ни, но прет­ход­ни­те го­ди­ни беа иско­ри­сте­ни за ре­гру­ти­ра­ње на ро­ди­те­ли што го ос­но­ваа цен­та­рот. По­тоа се ра­бо­те­ше на ре­ги­стра­ци­ја­та и на обу­ка на ро­ди­те­ли­те за са­мо­по­мош и за ука­жу­ва­ње ро­ди­тел­ска под­др­шка, ка­ко и за ра­ко­во­де­ње еден ва­ков цен­тар од стра­на на аме­ри­кан­ско­то здру­же­ние на ро­ди­те­ли ПАЦЕР. По ос­но­ва­ње­то на цен­та­рот се ра­бо­те­ше на на­со­ки­те во кои ќе се дви­жи, пла­но­ви и идеи за спро­ве­ду­ва­ње про­е­кти што се од огром­но зна­че­ње за за­ед­ни­ца­та. Поч­ну­вај­ќи од април, Цен­та­рот поч­на со спро­ве­ду­ва­ње про­ект за етаб­ли­ра­ње на Ре­сурс­ни­от цен­тар, ка­ко и за кре­и­ра­ње на си­те ре­сурс­ни ма­те­ри­ја­ли за не­го­во функ­ци­о­ни­ра­ње.

Ко­ја е цел­та на по­сто­е­ње­то на еден ва­ков Цен­тар?
Ла­за­рев­ска: Во мо­мен­тов се спро­ве­ду­ва­ат не­кол­ку зна­чај­ни актив­но­сти во Цен­та­рот. Пр­ва­та актив­ност бе­ше за из­бор на ро­ди­те­ли што ќе би­дат обу­че­ни да овоз­мо­жат ро­ди­тел­ска под­др­шка на дру­ги ро­ди­те­ли што има­ат но­во­ди­јаг­но­сти­ци­ра­ни де­ца. За на­ша сре­ќа, оваа број­ка се­којд­нев­но рас­те и во мо­мен­тов има­ме 23 ро­ди­те­ли-во­лон­те­ри, кои има­ат раз­но­род­ни ди­јаг­но­зи и со­стој­би и кои се на рас­по­ла­га­ње за под­др­шка пре­ку Ре­сурс­ни­от цен­тар. Дру­га важ­на актив­ност е отво­ра­ње­то ин­фо­ли­ни­ја за под­др­шка на ро­ди­те­ли, ко­ја е отво­ре­на се­кој ра­бо­тен ден од 9 до 17 ча­сот на те­ле­фон­ски­от број 078 449 852 ка­де што ро­ди­те­ли­те мо­же да по­ба­ра­ат нај­раз­лич­на под­др­шка и кон­сул­та­ци­ја со дру­ги ро­ди­те­ли, или, пак, на­со­ка во од­нос на упра­ву­ва­ње­то на со­стој­ба­та на нив­ни­те де­ца. Тре­та­та актив­ност е вр­за­на со ре­сур­си­те што ве­ќе шест ме­се­ци се изра­бо­ту­ва­ат од ти­мот на Ре­сурс­ни­от цен­тар, а тоа е комп­лет­но бе­ле­же­ње на те­ре­нот во од­нос на со­ци­јал­ни­те пра­ва, си­те за­ко­ни што ги за­се­га­ат ли­ца­та од оваа за­ед­ни­ца, ка­ко и на ус­лу­ги­те што се до­стап­ни пре­ку ин­сти­ту­ции, прет­при­ја­ти­ја, нев­ла­ди­ни ор­га­ни­за­ции. Во обез­бе­ду­ва­ње­то ин­фор­ма­ции се оби­ду­ва­ме да да­де­ме и не­кои оп­шти на­со­ки во од­нос на ди­јаг­но­зи­те, со­стој­би­те, ка­ко и на те­ра­пии што се на рас­по­ла­га­ње во др­жа­ва­ва, но по­втор­но од ас­пект на ро­ди­те­ли. По­крај ова, се ра­бо­ти и на вмре­жу­ва­ње со ор­га­ни­за­ции што се за­ни­ма­ва­ат со те­ми вр­за­ни за ли­ца­та со по­себ­ни по­тре­би и на тој на­чин се оби­ду­ва­ме да соз­да­де­ме ба­зи на по­да­то­ци. Крај­на­та цел е да се етаб­ли­ра Ре­сурс­ни­от цен­тар на ро­ди­те­ли на де­ца со по­себ­ни по­тре­би. Во не­до­стиг од ре­ги­стар на ли­ца со по­себ­ни по­тре­би се­ко­гаш има­ме проб­лем да ви­ди­ме кол­ка­ва е број­ка­та на се­мејс­тва што ја со­чи­ну­ва­ат оваа за­ед­ни­ца.

Да­ли под­го­тву­ва­те не­ка­кви на­ста­ни во бли­ска ид­ни­на?
Ла­за­рев­ска: Ре­шив­ме во но­ем­ври да ја про­мо­ви­ра­ме ра­бо­та­та на Ре­сурс­ни­от цен­тар и да по­ка­же­ме што сме сра­бо­ти­ле до­се­га, ка­ко и се­то тоа што го доз­нав­ме при бе­ле­же­ње­то да го ста­ви­ме на рас­по­ла­га­ње на ро­ди­те­ли­те ка­ко крај­ни ко­рис­ни­ци на тие ин­фор­ма­ции. Овие на­ста­ни се на­ме­не­ти за ро­ди­те­ли и за ро­ди­тел­ски здру­же­ни­ја, со цел да до­би­јат по­јас­на сли­ка за на­со­ка­та во ко­ја са­ка­ме да го раз­ви­ва­ме цен­та­рот. Пла­ни­ра­но е на­ста­ни­те да се одр­жат во Скоп­је, Би­то­ла, Стру­ми­ца и во Го­сти­вар.

Ка­кви се пра­ва­та на ро­ди­те­ли­те на де­ца ро­де­ни со по­себ­ни по­тре­би?
Ла­за­рев­ска: Во на­ша­та др­жа­ва ли­ца­та со по­себ­ни по­тре­би има­ат одре­де­ни пра­ва што се до­стап­ни пре­ку ре­сор­ни­те ми­ни­стерс­тва. Во тек е изра­бо­тка на еден пра­вен во­дач за ро­ди­те­ли, кој ќе ги со­др­жи си­те по­треб­ни ин­фор­ма­ции око­лу пра­ва­та и об­вр­ски­те што ги га­ран­ти­ра др­жа­ва­та за оваа за­ед­ни­ца. Тој во­дач ќе би­де го­тов при кра­јот на но­ем­ври и ќе би­де до­ста­пен за си­те на на­ша­та веб-стра­ни­ца. Па­ра­лел­но со изра­бо­тка­та на во­да­чот се ра­бо­те­ше и прав­на под­го­то­вка на гру­па ад­во­ка­ти, кои ро­ди­те­ли­те ќе мо­же да ги ан­га­жи­ра­ат до­кол­ку се су­драт со проб­ле­ми низ прав­ни­от си­стем.

Да­ли ро­ди­те­ли­те на де­ца со по­себ­ни по­тре­би се за­поз­на­е­ни со сво­и­те пра­ва?
Ла­за­рев­ска: Јас со го­ди­ни ра­бо­там во­лон­тер­ски ка­ко под­др­шка на ро­ди­те­ли. Иа­ко не сум прав­ник по про­фе­си­ја, се тру­дам да би­дам ин­фор­ми­ра­на, па ду­ри и да на­со­чу­вам ро­ди­те­ли ка­ко да ги ос­тва­рат сво­и­те пра­ва, но тоа се лич­ни тол­ку­ва­ња, кои не сум се­ко­гаш си­гур­на де­ка се точ­ни. Та­ка е и со дру­ги­те ро­ди­те­ли. Од кон­та­кти­те со ро­ди­те­ли­те со кои ко­му­ни­ци­рав­ме пре­ку ра­бо­та­та на Цен­та­рот, зак­лу­чо­кот е мно­гу раз­ли­чен, не­кои ги зна­ат, не­кои не ги зна­ат, не­кои не зна­ат ка­ко да ги ос­тва­рат а не­кои не мо­же­ле по­ра­ди по­греш­но­то тол­ку­ва­ње на за­ко­ни­те во нив­ни­те оп­шти­ни. Не мо­же да се да­де ед­на оп­шта оце­на, раз­лич­но е во Скоп­је, во дру­ги­те гра­до­ви и во ру­рал­ни­те сре­ди­ни. Друг проб­лем е што и по­крај тоа што има­ат пра­во на ре­ха­би­ли­та­ции или те­ра­пии, не­ма та­кви цен­три во нив­ни­те ме­ста.

Ка­ква по­мош ну­ди др­жа­ва­та?
Ла­за­рев­ска: Ко­га се ра­бо­ти за де­ца­та и за ли­ца­та со по­себ­ни по­тре­би, има пра­ва што се за­га­ран­ти­ра­ни ка­ко и за си­те гра­ѓа­ни, ка­ко обра­зо­ва­ние, здрав­стве­на и со­ци­јал­на за­шти­та, со по­се­бен осврт во ва­кви­те за­ко­ни што ги за­се­га­ат ли­ца­та со по­себ­ни по­тре­би. По­крај тоа, по­сто­јат и спе­ци­фич­ни пра­ва од ти­пот ор­то­пед­ски по­ма­га­ла, под­др­шка што е до­стап­на са­мо за одре­де­ни со­стој­би и ди­јаг­но­зи. Но по­сто­јат и ра­бо­ти што не се до­стап­ни по­ра­ди спе­ци­фич­но­ста на ди­јаг­но­за­та и не­ма­ње­то ре­ги­стар на ли­ца со по­себ­ни по­тре­би за да се ви­ди ре­ал­на­та број­ка на лу­ѓе на кои не­што им не­до­сти­га. Одре­де­ни ор­то­пед­ски по­ма­га­ла се спе­ци­фич­ни за спе­ци­фич­ни ди­јаг­но­зи, апа­ра­ти за под­др­шка при ди­ше­ње и дру­га тех­но­ло­ги­ја за под­др­шка, ко­ја е не­оп­ход­на. Се на­де­ва­ме де­ка со етаб­ли­ра­ње­то на ва­ква ба­за на по­да­то­ци ќе се пре­поз­на­ат и ва­кви­те по­тре­би и во со­ра­бо­тка со др­жа­ва­та ќе по­мог­не­ме мно­гу по­ве­ќе ра­бо­ти да ста­нат до­стап­ни за на­ши­те де­ца.

Што е по­треб­но за да се по­до­бри со­стој­ба­та?
Ла­за­рев­ска: Ние сме­та­ме де­ка си­те тре­ба да има­ме кон­стру­ктив­на уло­га и да си по­ма­га­ме ед­ни на дру­ги. Ро­ди­те­ли­те на де­ца­та, па и са­ми­те ли­ца со по­себ­ни по­тре­би мо­ра да би­дат актив­ни фа­кто­ри во кро­е­ње­то на по­ли­ти­ка­та. Си­те ние што сме за­сег­на­ти мо­ра да сме во по­сто­јан ди­ја­лог со ин­сти­ту­ци­и­те што ги обез­бе­ду­ва­ат на­ши­те пра­ва. Но ви­сти­на­та е де­ка, се­пак, тре­ба мно­гу од тие пра­ва да се уна­пре­дат, да се отво­рат но­ви цен­три за под­др­шки и при се­ко­ја ре­фор­ма ли­ца­та со по­себ­ни по­тре­би да би­дат зе­ме­ни пред­вид. Си­те сме свес­ни де­ка про­ме­ни­те не до­а­ѓа­ат пре­ку ноќ, но до­кол­ку по­стои рас­по­ло­же­ние од си­те стра­ни тие, се­ка­ко, мо­ра да се слу­чат. Тоа што, спо­ред нас, е нај­не­оп­ход­но е де­ка е по­треб­но да се соз­да­де еден се­ри­о­зен ре­ги­стар на ли­ца со по­себ­ни по­тре­би, а по­тоа ре­ви­ди­ра­ње на по­стој­ни­те пра­ва и под­др­шка. Важ­на е и еду­ка­ци­ја­та на це­ла­та по­пу­ла­ци­ја за да се по­диг­не јав­на­та свест за при­фа­ќа­ње и за под­др­шка на овие де­ца со цел за да им се олес­ни жи­во­тот.

Разговараше: Александра М. Бундалевска
Фото: Александар Ивановски
(Интервјуто со Маја Лазаревска е објавено во 113. број на неделникот Република, 31.10.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.