Има ли план Б за денот Д?

Ма­ке­дон­ска­та опо­зи­ци­ја има ле­ги­тим­но пра­во да се оби­де сопс­тве­на­та апа­ти­ја и бе­скрај­на­та ни­за од из­бор­ни по­ра­зи да ги ле­чи со во­нин­сти­ту­ци­о­нал­но дејс­тву­ва­ње, но при­тоа мо­ра да е свес­на де­ка од­бра мош­не нез­го­ден пер­и­од за тоа. Без раз­ли­ка што на вна­тре­шен план таа не мо­же да пре­диз­ви­ка се­ри­оз­на кри­за по­ра­ди ста­бил­на­та  ко­а­ли­ци­ја на власт, се­пак на ме­ѓу­на­ро­ден план е из­вес­но де­ка отсус­тво­то на пра­те­ни­ци­те на СДСМ ќе пре­диз­ви­ка ште­та ко­ја ди­рект­но и ин­ди­рект­но ќе до­не­се не­га­тив­ни пос­ле­ди­ци.

Из­вес­но е де­ка отсус­тво­то на по­ли­тич­ки­от ди­ја­лог, кој го ба­ра Европ­ска­та ко­ми­си­ја од си­те зем­ји-кан­ди­да­ти, а кој ќе би­де за­бе­ле­жан со го­диш­ни­от из­ве­штај, ќе би­де за­бе­ле­жа­но во си­те из­ве­штаи на ме­ѓу­на­род­ни­те ин­сти­ту­ции што се за­ни­ма­ва­ат со Ма­ке­до­ни­ја. Во отсус­тво на ва­лид­ни за­бе­ле­шки за спро­ве­де­ни­те ре­фор­ми што се кри­те­ри­ум за влез во НА­ТО и во ЕУ, парт­не­ри­те на Ма­ке­до­ни­ја ќе има­ат од­лич­но али­би да не вле­зат во ди­ре­ктен су­дир со Гр­ци­ја и со бло­ка­да­та што поч­на во 2008 го­ди­на по са­ми­тот на НА­ТО во Бу­ку­решт.

Ви­сок дип­ло­мат­ски из­вор од Ати­на за „Ре­пуб­ли­ка“ ко­мен­ти­ра де­ка пред са­ми­тот на НА­ТО во Велс по­стои са­мо ед­на зем­ја што ре­ал­но мо­же да се на­де­ва на членс­тво, а тоа не е на­ша­та зем­ја. Единс­тве­но Цр­на Го­ра мо­же да пла­ни­ра влез во али­јан­са­та, ве­ли грч­ки­от дип­ло­мат што ин­си­сти­ра на ано­ним­ност по­ра­ди сло­же­ни­те дип­ло­мат­ски ре­ла­ции ме­ѓу Скоп­је и Ати­на. Спо­ред не­го, при­чи­на­та зо­што Ма­ке­до­ни­ја не­ма да би­де на ма­са е ком­би­на­ци­ја од ста­ра­та офи­ци­јал­на по­зи­ци­ја по­вр­за­на со име­то, но и но­ва­та по­ли­тич­ка кри­за ко­ја во Гр­ци­ја се име­ну­ва со отсус­тво на опо­зи­ци­ја­та во Со­бра­ни­е­то.

Гр­ци­ја е свес­на де­ка по­ра­ди Укра­и­на и ре­де­фи­ни­ра­ње­то на од­но­си­те ме­ѓу го­ле­ми­те си­ли, кои се за­цр­та­ни уште на Јал­та на ре­ла­ци­ја Ва­шин­гтон – Бер­лин – Па­риз, се по­ја­ву­ва­ат не­кол­ку мож­но­сти за Ма­ке­до­ни­ја. Агил­на­та грч­ка дип­ло­ма­ти­ја, ко­ја се­ко­гаш ра­бо­ти не­кол­ку че­ко­ри од­на­пред, ве­ќе со ме­се­ци ра­бо­ти на суз­би­ва­ње на нај­ма­ли­те шан­си за соз­да­ва­ње кри­тич­на ма­са ме­ѓу зем­ји­те-член­ки на НА­ТО и на ЕУ, по ко­ја Ма­ке­до­ни­ја би мо­же­ла да се нај­де на ма­са во Велс или во Бри­сел.

Мо­же ли да се ре­ши име­то без па­раф од опо­зи­ци­ја­та?

На јав­но­ста сѐ уште не ѝ се јас­ни не­кол­ку че­ко­ри што во пос­лед­ни­те де­се­ти­на ме­се­ци ги на­пра­ви­ја по­сред­ни­кот Мет­ју Ни­миц, со две­те сред­би во екот на из­бор­на­та кам­па­ња во зем­ја­ва и во Гр­ци­ја, и гер­ман­ска­та кан­це­лар­ка Ан­ге­ла Мер­кел, со по­ви­кот на спе­ци­јал­ни­от прет­став­ник на ОН да об­јас­ни што точ­но се слу­чу­ва во пре­го­во­ри­те со име­то. Се раз­би­ра, СДСМ не мо­же да би­де од­го­во­рен до­кол­ку и овој пат на­вод­на­та ме­ѓу­на­род­на ини­ци­ја­ти­ва за ко­ја пи­шу­ва­ат дел од ме­ди­у­ми­те не до­не­се не­ка­ков на­пре­док. Се­пак, стра­вот де­ка евен­ту­ал­ни­от до­го­вор ме­ѓу Ма­ке­до­ни­ја и Гр­ци­ја не е под­др­жан и од опо­зи­ци­ја­та, ко­ја еден ден ко­га ќе дој­де на власт, би мо­же­ла да го ре­ви­ди­ра, е ле­ги­ти­мен. За­тоа се од иск­лу­чи­тел­но зна­че­ње јас­ни­те ста­во­ви на опо­зи­ци­ја­та и на оваа те­ма. Ду­ри и да се тие ка­жа­ни над­вор од Со­бра­ни­е­то.

Кол­ку и да зву­чи по­ли­тич­ки мо­ти­ви­ра­но или обо­е­но, фа­ктот што СДСМ не е во Со­бра­ни­е­то е нај­го­ле­мо­то оруж­је на Гр­ци­ја во мо­мен­ти­те ко­га се оби­ду­ва да им об­јас­ни на сво­и­те парт­не­ри де­ка Ма­ке­до­ни­ја е не­ста­бил­на зем­ја ко­ја, пред сѐ, на НА­ТО и на ЕУ ќе им до­не­се са­мо гла­во­бол­ки.

Отка­ко ста­на очиг­лед­но де­ка, и по­крај не­сог­ла­су­ва­ња­та пред из­бо­ри­те, ДУИ ќе би­де ста­би­лен член на но­ва­та вла­да и де­ка, ба­рем при­вре­ме­но, Ати­на не­ма да мо­же да игра на нај­по­са­ку­ва­на­та кар­та – ет­нич­ки конф­ликт и по­дел­ба на зем­ја­та – се­га грч­ки­те дип­ло­ма­ти игра­ат на си­гур­на­та кар­та – по­ли­тич­ка кри­за и не­до­стиг од де­мо­крат­ски стан­дар­ди во т.н. до­бро вла­де­е­ње. Из­ја­ви­те на грч­ки­те дип­ло­ма­ти ко­га се сре­ќа­ва­ат со свои ко­ле­ги или со свет­ски но­ви­на­ри се пре­пол­ни со „за­гри­же­ност“ за кр­ше­ње на чо­ве­ко­ви­те пра­ва, за де­мо­крат­ски де­фи­цит, за по­ли­ти­за­ци­ја на суд­ски­от си­стем, за ди­скри­ми­на­ци­ја по не­кол­ку ос­но­ви и, ге­не­рал­но, за не­по­чи­ту­ва­ње на Ко­пен­ха­шки­те кри­те­ри­у­ми кои, спо­ред нив, Ма­ке­до­ни­ја ве­ќе не ги ис­пол­ну­ва. И глав­ни­от ар­гу­мент во тие бри­фин­зи, ка­ко што се уве­ри и авто­рот на овој текст, се из­ја­ви, прес-кон­фе­рен­ции и на­пи­си на во­деч­ки по­ли­ти­ча­ри и ин­те­ле­кту­ал­ци бли­ски на опо­зи­ци­ја­та. Глав­ни­от фо­кус на грч­ки­те дип­ло­ма­ти ве­ќе не се име­то и ма­ке­дон­ска­та твр­дог­ла­вост за­тоа што со пре­су­да­та од Хаг тоа не мо­же да би­де ар­гу­мент, ту­ку ни­во­то на де­мо­кра­ти­ја во зем­ја­та. Зем­ја­та што не приз­на­ва ни­ту на­ци­о­нал­но ни­ту вер­ско мал­цинс­тво на сво­ја те­ри­то­ри­ја се­га со си­те си­ли се оби­ду­ва да до­ка­же де­ка Ма­ке­до­ни­ја од не­за­вис­но­ста не ус­пе­а­ла ни за че­кор да се приб­ли­жи до европ­ски­те стан­дар­ди иа­ко шест­па­ти по ред ре­ле­вант­ни­те лу­ѓе во Европ­ска­та ко­ми­си­ја фор­мал­но го твр­дат ток­му спро­тив­но­то.

Ко­ри­стеј­ќи ја по­зи­ци­ја­та на Ан­до­нис Са­ма­рас, кој, за раз­ли­ка од Але­ксис Ци­прас, без ни­ка­ква за­бе­ле­шка ќе сто­ри сѐ за да го спа­си европ­ски­от план за спас на евро­то во Гр­ци­ја, со од­не­су­ва­ње­то на За­ев се­га има од­лич­на по­зи­ци­ја пред на­ста­ни­те што нѐ оче­ку­ва­ат до кра­јот на го­ди­на­ва. А, кри­за­та за ко­ја збо­ру­ва­ат грч­ки­те дип­ло­ма­ти не го­во­ри са­мо за пер­и­о­дот од пос­лед­ни­те из­бо­ри, во бри­фин­гот се го­во­ри и за на­сил­ни­те на­ста­ни од 24 де­кем­ври пред две го­ди­ни, ка­ко и за за­ка­ни­те што мо­жеа да се слуш­нат од прет­став­ни­ци на ДУИ, ка­ко и за од­но­сот ме­ѓу Со­фи­ја и Скоп­је. Со ог­лед на тоа што на­ста­ни­те од усво­ју­ва­ње­то на бу­џе­тот се ве­ќе ап­сол­ви­ра­ни со лан­ски­от из­ве­штај на ЕК, ра­бо­ти­те со Бу­га­ри­ја одат во до­бра на­со­ка  а ДУИ се вра­ќа на уме­ре­ни по­ра­ки во јав­но­ста, единс­тве­ни­от ар­гу­мент на Ати­на во оби­дот да ги ур­не си­те на­де­жи за до­бро сце­на­рио во Велс во сеп­тем­ври и во Бри­сел по­доц­на е од­лу­ка­та на опо­зи­ци­ја­та да оста­не над­вор од на­ци­о­нал­ни­те ин­сти­ту­ции исто­вре­ме­но за­др­жу­вај­ќи ги гра­до­на­чал­нич­ки­те ме­ста. Со тоа СДСМ и не­го­ви­те парт­не­ри пра­ктич­но се сог­ла­су­ва­ат да би­дат цел­на гру­па ка­ко де­лум­ни при­чи­ни­те­ли на и она­ка ло­ша­та по­зи­ци­ја што ја има зем­ја­ва во пос­лед­но вре­ме.

Европ­ски­те струч­ња­ци не иск­лу­чу­ва­ат цр­ни сце­на­ри­ја

Спо­ред  Европ­ски­от фонд за Бал­ка­нот и Цен­та­рот за истра­жу­ва­ње од Ју­го­и­сточ­на Евро­па, по­сто­јат че­ти­ри мож­ни сце­на­ри­ја за ид­ни­на­та на За­па­ден Бал­кан во ЕУ. Ана­ли­за­та нас­ло­ве­на „Не­ис­пол­не­то ве­ту­ва­ње: про­ши­ру­ва­ње­то на Европ­ска­та уни­ја на Бал­ка­нот“ пре­ду­пре­ду­ва де­ка не­ре­фор­ми­ра­ње­то на про­це­сот за при­ста­пу­ва­ње мо­же да до­ве­де до раз­вој на не­га­тив­но сце­на­рио, кое би ги за­гро­зи­ло де­мо­крат­ски­от про­цес и еко­ном­ски­от раз­вој. Иа­ко, ге­не­рал­но, про­це­сот се гле­да ка­ко по­зи­ти­вен, Европ­ски­от фонд сме­та де­ка цр­но­то сце­на­рио сѐ уште е во игра. Она што бал­кан­ски­те гра­ѓа­ни не го доз­наа е де­ка еден од ре­зул­та­ти­те на три­те сце­на­ри­ја што зна­чат за­ба­ву­ва­ње или це­ло­сен пре­кин на европ­ска­та ин­те­гра­ци­ја во За­па­ден Бал­кан но­си се­ри­оз­ни ри­зи­ци од нов конф­ликт. Вли­ја­ни­е­то на дру­ги гло­бал­ни игра­чи во ре­ги­о­нот, ка­ко Ру­си­ја и Тур­ци­ја, осо­бе­но со вли­ја­ни­е­то на Мос­ква во Ср­би­ја и во Бу­га­ри­ја, мо­же се­ри­оз­но да ја за­гро­зи без­бед­но­ста. Ас­пи­ра­ци­и­те за уни­фи­ка­ци­ја на си­те ал­бан­ски зем­ји на Бал­ка­нот, за кои го­во­реа офи­ци­јал­ни прет­став­ни­ци на Ал­ба­ни­ја и на Ко­со­во, жел­ба­та за при­по­ју­ва­ње на Ре­пуб­ли­ка Срп­ска кон Ср­би­ја и не­рас­чи­сте­на­та си­ту­а­ци­ја на се­ве­рот на Ко­со­во за кој Бел­град би мо­жел да упо­тре­би и во­е­на си­ла до­кол­ку При­шти­на ин­си­сти­ра на це­лос­на кон­тро­ла, се три­те си­ту­а­ции што мо­жат да го од­ве­дат ре­ги­о­нот во це­лос­на не­из­вес­ност. Осо­бе­но до­кол­ку Ру­си­ја, за­си­ле­на или не­за­до­вол­на од на­чи­нот на кој се од­ви­ва про­це­сот во Укра­и­на, се ре­ши да отво­ри уште еден „фронт“ за да го ос­ла­би фо­ку­сот на аме­ри­кан­ско-европ­ска­та дип­ло­ма­ти­ја. Единс­тве­ни­от спас од ва­кви­от црн раз­вој на на­ста­ни­те е че­твр­то­то сце­на­рио, кое пред­ви­ду­ва ит­но поч­ну­ва­ње на при­стап­ни­те пре­го­во­ри со си­те зем­ји од За­па­ден Бал­кан чи­ја ас­пи­ра­ци­ја е членс­тво во ЕУ, а те­шки­те по­ли­тич­ки ус­ло­ви и би­ла­те­рал­ни пра­ша­ња, на­ме­сто на по­че­то­кот на про­це­сот, тре­ба да се оста­ват за на кра­јот од пре­го­во­ри­те. За жал, ова сце­на­рио е и нај­мал­ку мож­но за­тоа што, спо­ред пос­лед­ни­те ан­ке­ти, ду­ри 53 про­цен­ти од гра­ѓа­ни­те на ЕУ се про­тив на­та­мош­но про­ши­ру­ва­ње на Уни­ја­та, а са­мо 36 про­цен­ти го под­др­жу­ва­ат про­ши­ру­ва­ње­то. Ус­пе­хот на ек­стрем­но­дес­ни­чар­ски­те пар­тии на пос­лед­ни­те из­бо­ри за ЕП ре­чи­си де­фи­ни­тив­но го за­ко­па ова сце­на­рио за­тоа што ду­ри и уме­ре­ни­те европ­ски ли­де­ри се­га се во­дат од тоа што де­нес го са­ка­ат обич­ни­те лу­ѓе, а не што е до­бра ви­зи­ја за ста­ри­от кон­ти­нент, што бе­ше во­деч­ка си­ла пос­лед­ни­те не­кол­ку де­це­нии.

Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.