Медиумите не се алиби за поразот

Опо­зи­ци­ја­та по­втор­но ба­ра ви­нов­ни­ци за сво­јот по­раз. И по­втор­но на удар се ме­ди­у­ми­те, од­нос­но те­ле­ви­зи­и­те кои ги об­ви­ну­ва де­ка се ме­га­фо­ни на вла­ста. Спо­ред нив, из­бо­ри­те ги за­гу­би­ле со сто­ти­ци ил­ја­ди гла­са по­ра­ди тоа што „пров­ла­ди­ни­те“ ме­ди­у­ми (чи­тај: те­ле­ви­зии), кон­тро­ли­ра­ни од вла­ста и под над­зор на ВМРО-ДПМНЕ, а во кои ра­бо­тат не­но­ви­на­ри со чип да гле­да­ат са­мо во вла­ди­ни со­оп­ште­ни­ја, не из­ве­сту­ва­ле ба­лан­си­ра­но, но та­ка би­ло и за вре­ме и пред да поч­не кам­па­ња­та за овие пре­тсе­да­тел­ски и пар­ла­мен­тар­ни из­бо­ри.

ТВ вестите со гле­да­ност на цр­тан филм

Ка­ко пров­ла­ди­ни се на­бро­ју­ва­ат че­ти­ри те­ле­ви­зии, ме­ѓу кои е и јав­ни­от сер­вис за кој во Из­бор­ни­от за­ко­ник, на ба­ра­ње на СДСМ, бе­ше из­го­твен по­се­бен дел. Зна­чи, се ра­бо­ти за три при­ват­ни те­ле­ви­зии со на­ци­о­нал­на кон­це­си­ја. Ка­ко про­о­по­зи­ци­ски или кри­тич­ки на­стро­е­ни се сме­та­ат три до­маш­ни и ед­на стран­ска те­ле­ви­зи­ја, чие вли­ја­ние не е по­ма­ло од дру­ги­те. Но, ко­га ста­ну­ва збор за нив, то­гаш се упо­тре­бу­ва тер­ми­нот „из­ба­лан­си­ра­но из­ве­сту­ва­ње“, што е да­ле­ку од ре­ал­но­ста ко­га ста­ну­ва збор за во­ка­бу­ла­рот кој се ко­ри­сти во тие ме­ди­у­ми.

Но, тоа што се за­бо­ра­ва да се истак­не, всуш­ност, е кол­ка­во вли­ја­ние има­ат кла­сич­ни­те еле­ктрон­ски ме­ди­у­ми, ко­га се во пра­ша­ње из­бо­ри­те?

Ед­но­став­но, да се пог­лед­нат пр­во ранг-ли­сти­те за реј­тинг на те­ле­ви­зи­и­те за кои се од­не­су­ва­ат поп­ла­ки­те. На при­мер, нај­го­ле­ма­та вкуп­на гле­да­ност во те­кот на кам­па­ња­та за пр­ви­от круг од из­бо­ри­те, ме­ѓу оние за кои се по­со­чу­ва де­ка вли­ја­е­ле врз из­бо­ри­те, не над­ми­ну­ва 200.000 гле­да­чи днев­но на ин­фор­ма­тив­ни­те про­гра­ми. Тоа, пак, не е ни по­ло­ви­на од оние што со не­тр­пе­ние ги гле­да­ат ТВ-но­ве­ли­те.

На при­мер, на пос­лед­ни­от ден од кам­па­ња­та за пр­ви­от круг из­бо­ри, 11 април, ве­сти­те на нај­по­со­чу­ва­на­та те­ле­ви­зи­ја ги сле­де­ле око­лу 178.000 гле­да­чи, до­де­ка 344.000 гле­да­чи ја сле­де­ле днев­на­та до­за на суд­би­на­та на ед­на де­вој­ка од Тур­ци­ја, а ду­ри 40.000 по­ве­ќе се ин­те­ре­си­ра­ле за до­жи­ву­ва­ња­та на Ка­ра­дај.

Исти­от ден, на вто­ра­та по ред по­со­че­на те­ле­ви­зи­ја, се­ри­ја­та за при­та­е­ни­те стра­сти има пре­ку 150.000 гле­да­чи, за раз­ли­ка од ин­фор­ма­тив­на­та про­гра­ма ко­ја има најм­но­гу 90.000 гле­да­чи.

Ако ја пог­лед­не­ме, пак, гле­да­но­ста на ме­ди­у­ми­те бли­ски до опо­зи­ци­ја­та, еден од нив е по­све­тен на ин­фор­ма­тив­ни­от дел. Во се­ри­ја од 20 ча­сот, па сѐ до кра­јот на днев­ни­кот од 22 ча­сот, за­ед­но со ин­фор­ма­тив­ни­от блок ме­ѓу нив, има пре­ку 60.000 гле­да­чи. Ед­на од нај­ста­ри­те те­ле­ви­зии во Ма­ке­до­ни­ја, пак, ко­ја, исто та­ка, се сме­та де­ка ги за­ста­пу­ва ста­во­ви­те на опо­зи­ци­ја­та, цен­трал­ни­те ве­сти во пос­лед­ни­от ден од кам­па­ња­та за пр­ви­от круг од из­бо­ри­те ги гле­да­ле 35.000 гле­да­чи.

Во оваа ана­ли­за би тре­ба­ло да вле­зе и реј­тин­гот на те­ле­ви­зи­ја­та „Ал­сат-М“, ко­ја, исто та­ка, вле­гу­ва во де­лот на оние што се нак­ло­не­ти кон опо­зи­ци­ја­та. Ту­ка не се са­мо днев­но- ин­фор­ма­тив­ни­те по­ја­си, ту­ку и де­бат­ни­те еми­сии во кои до­ми­ни­ра кри­тич­ки на­стро­ен тон кон вла­ста и кон вла­де­јач­ка­та пар­ти­ја во Ма­ке­до­ни­ја. Не е за за­не­ма­ру­ва­ње и ед­на стран­ска ин­фор­ма­тив­на про­гра­ма ко­ја во се­кој ин­фор­ма­ти­вен по­јас ин­фор­ми­ра ди­рект­но од Ма­ке­до­ни­ја, со го­сти кои се дел од под­др­жу­ва­чи­те на опо­зи­ци­ја­та.

Јав­ни­от сер­вис ту­ка ќе го од­во­и­ме она­ка ка­ко што бе­ше од­во­ен со ба­ра­ња­та на СДСМ – со опре­де­лен број се­кун­ди за се­ко­ја пар­ти­ја. Таа те­ле­ви­зи­ја – по­точ­но пр­ви­от ка­нал – бе­ше за­дол­же­на да еми­ту­ва и бесп­лат­на пре­зен­та­ци­ја на кан­ди­да­ти­те. Таа про­гра­ма во пе­то­кот пред пр­ви­от круг гла­са­ње ја гле­да­ле 50.000 гле­да­чи. Цен­трал­ни­от днев­ник, пак, во це­лост го гле­да­ле 44.000 гле­да­чи.

Овие број­ки, кои ре­ал­но ја отс­ли­ку­ва­ат со­стој­би со гле­да­но­ста на те­ле­ви­зи­ја­та, ја на­ма­лу­ва­ат уло­га­та на кла­сич­ни­те ме­ди­у­ми врз рас­по­ло­же­ни­е­то за гла­са­ње, ду­ри и ако се зе­мат пред­вид за­бе­ле­шки­те на ОБ­СЕ/ОДИХР. Пре­бро­е­ни­те гла­со­ви по пр­ви­от круг по­ка­жу­ва­ат де­ка бро­јот на гла­со­ви што ги осво­и­ја два­та кан­ди­да­ти е за два­па­ти по­го­ле­м откол­ку се­вкуп­на­та гле­да­ност на те­ле­ви­зи­и­те. Ива­нов во пр­ви­от круг освои 449.442 гла­са, до­де­ка Пен­да­ров­ски освои 326.164 гла­са.

Ра­ка на ср­це, те­ле­ви­зи­и­те во Ма­ке­до­ни­ја би би­ле пре­среќ­ни ко­га нив­ни­те по­ра­ки и еми­сии би има­ле тол­ка­во вли­ја­ние и ре­дов­на пуб­ли­ка за ин­фор­ма­тив­ни­те про­гра­ми во зем­ја­ва.
Всуш­ност, по­ли­тич­ки­те слу­чу­ва­ња и об­ви­ну­ва­ња од опо­зи­ци­ја­та по си­те из­бор­ни цик­лу­си во зем­ја­ва ја до­ку­су­ри­ја до­вер­ба­та на ТВ-пуб­ли­ка­та кон еле­ктрон­ски­те ме­ди­у­ми. Та­ка, ин­фор­ма­ци­и­те се при­ма­ат со ре­зер­ва по­ра­ди ор­ке­стри­ра­ни­те дол­го­го­диш­ни „ра­фа­ли“ кон но­ви­на­ри и те­ле­ви­зии по­ра­ди по­ли­тич­ка при­страс­ност. Ре­ал­но, те­ле­ви­зи­и­те ја за­гу­би­ја мо­ќта во це­лост да вли­ја­ат врз кре­и­ра­ње­то на јав­но­то мис­ле­ње. Се­га ин­фор­ма­тив­ни­те по­ја­си се (мо­же­би ќе зву­чи гру­бо) ин­тер­ме­цо до­де­ка да поч­не оми­ле­на­та ТВ-ме­ло­дра­ма.

Исти­от ефект се одра­зу­ва и кај ме­ди­у­ми­те што опо­зи­ци­ја­та са­ка да ги при­ка­же ка­ко „ве­ро­до­стој­ни“. Се­вкуп­на­та гле­да­ност кај нив е по­ма­ла по­ра­ди раз­лич­на­та по­ну­да на игра­на и за­бав­на про­гра­ма. Но, ако не се кла­сич­ни­те ме­ди­у­ми, кој ја кре­и­ра сли­ка­та?

Ин­тер­нет ка­ко Ел­до­ра­до

Тоа што го отс­ли­каа пос­лед­ни­те три-че­ти­ри из­бор­ни цик­лу­си во Ма­ке­до­ни­ја е вли­ја­ни­е­то на ин­тер­не­тот и на со­ци­јал­ни­те мре­жи. Во тој ин­тер­нет­ски про­стор си­ли­те на ме­ди­у­ми­те се рам­но­прав­ни. Бро­јот на ин­фор­ма­тив­ни пор­та­ли е про­мен­лив, но ако се пре­бро­јат тие што се­ри­оз­но се раз­ви­ва­ат во рам­ки на мож­но­сти­те на „но­ви­те ме­ди­у­ми“, бро­јот на тие што се по­со­чу­ва­ни ка­ко „за“ или „про­тив“ се изед­на­че­ни. Иа­ко го имаа пред­вид тоа, опо­зи­ци­ја­та ус­пеа да го оста­ви ин­тер­не­тот ка­ко отво­ре­на или, ка­ко што ми­лу­ва­ат да ка­жат, сло­бод­на зо­на во ко­ја не се за­па­зу­ваа до­го­во­ре­ни­те џентл­мен­ски ма­ни­ри за од­не­су­ва­ње. Ова осо­бе­но се од­не­су­ва за вре­ме­то на из­бор­ни­от молк.

Са­мо дел од ин­фор­ма­тив­ни­те пор­та­ли во огром­ни­от ин­фор­ма­ти­вен про­стор го по­чи­ту­ваа мол­кот. Ме­ѓу нив, се­ка­ко, „Ре­пуб­ли­ка“, ка­де што беа от­стра­не­ти си­те рек­лам­ни ба­не­ри и со­др­жи­ни кои се од­не­су­ваа на из­бор­ни­те цик­лу­си.

За раз­ли­ка од нив, го­лем дел од ин­фор­ма­тив­ни­те ка­на­ли или, ка­ко ми­лу­ва­ат да ги на­ре­чат, пор­тал­чи­ња беа зло­у­по­тре­бу­ва­ни за ди­рект­на ма­ни­пу­ла­ци­ја со јав­но­ста. Се ли­фе­ру­ваа ве­сти де­ка се слу­чу­ва­ле ин­ци­ден­ти, се об­ја­ву­ваа ве­сти со пар­ти­ска и аги­ти­рач­ка со­др­жи­на, со спом­ну­ва­ње ими­ња на но­си­те­ли­те на ли­сти. Осо­бе­но што во тоа ди­рект­но бе­ше вклу­чен и но­си­тел на ли­ста од ед­на опо­зи­ци­ска пар­ти­ја. На сво­е­то „пор­тал­че“ уште во не­де­ла­та нап­лад­не по­ви­ку­ва­ше на пре­сврт на из­бо­ри­те, а да не за­бо­ра­ви­ме де­ка исти­от бе­ше при­ве­ден ка­ко аги­ти­ра и де­ли ле­то­ци на де­нот на из­бо­ри­те.

И агре­га­то­ри­те на ве­сти и со­ци­јал­ни­те мре­жи, кои, се­ка­ко, не мо­же да се изо­ста­ват од ме­ди­у­ми­те, на де­нот на гла­са­ње­то беа пол­ни со ин­фор­ма­ции кои не беа со­од­вет­ни со вре­ме­то на мол­кот.

Не смее да се за­бо­ра­ви кол­ка­ви средс­тва од­вои опо­зи­ци­ја­та, по­точ­но СДСМ, за на се­кое отво­ра­ње на „Фејс­бук“ пред вас да из­ле­зе ли­кот на Пен­да­ров­ски, на Де­сков­ска, на За­ев. Не смее да се за­не­ма­ри вли­ја­ни­е­то на пар­ти­ски чле­но­ви, сим­па­ти­зе­ри, па и на вид­ни ими­ња – чле­но­ви на „Фејс­бук“ и на „Тви­тер“ – кои аги­ти­раа и со по­вик за гла­са­ње, но и да пред­ни­чат во де­лот што ја пре­о­ку­пи­ра опо­зи­ци­ја­та по пр­ви­от круг пре­тсе­да­тел­ски из­бо­ри – не­га­тив­на кам­па­ња.

Потс­ме­ва­ње­то ка­ко бу­ме­ранг

Оваа из­бор­на кам­па­ња ја од­бе­ле­жаа потс­ме­ва­ње­то и цр­на­та кам­па­ња во це­ли­от ин­тер­нет­ски про­стор во де­лот на про­о­по­зи­ци­ски­те пор­та­ли, ка­ко и це­ли де­ло­ви и гру­пи на „Тви­тер“ и на „Фејс­бук“. Ту­ка се за­бо­ра­ви­ја си­те нор­ми и вред­но­сти, се уди­ра­ше не­до­стој­но за лу­ѓе кои се сме­та­ат за ин­те­ле­кту­ал­ци – со лич­ни на­вре­ди по си­те ос­но­ви.

Таа цр­на кам­па­ња, на­до­пол­не­та со ва­де­ње сом­ни­тел­ни афе­ри во јав­но­ста, во пот­пол­ност ја за­ме­ни бе­ла­та кам­па­ња, од­нос­но по­со­чу­ва­ње­то на пла­тфор­ма­та врз ко­ја се ба­ра до­вер­ба­та на на­ро­дот.
А, ток­му тој, на­ро­дот, гла­са­чот, има по­и­на­кви оче­ку­ва­ња од ин­те­ле­кту­ал­ци – по­ли­ти­ча­ри и про­фе­со­ри – кои би тре­ба­ло да ги по­ве­дат кон ид­ни­на­та. Ка­ко дел од фор­ми­ра­ње­то на јав­но­то мис­ле­ње кое му до­не­се пред­ност на Ива­нов, на при­мер, во пр­ви­от круг из­бо­ри бе­ше и де­ба­та­та на јав­ни­от сер­вис, по што ду­ри и дел од ин­тер­нет-за­ед­ни­ца­та упа­ту­ва­ше за­бе­ле­шки кон Пен­да­ров­ски и не­го­ви­от на­стап.

Слич­но се слу­чи и по по­ра­ки­те кои Пен­да­ров­ски ги упа­ти од При­шти­на, ка­де што сре­де кам­па­ња за пре­тсе­да­тел на су­ве­ре­на др­жа­ва, ко­ја е кан­ди­дат за членс­тво во ЕУ и во НА­ТО, ја прет­ста­ви Ма­ке­до­ни­ја во не­до­лич­но свет­ло и за спо­ре­ду­ва­ње со др­жа­ви од тре­ти­от свет.

Кон тоа мо­же да се до­да­де и ре­дов­на­та се­којд­нев­на пре­пи­ска ме­ѓу вид­ни чле­но­ви и под­др­жу­ва­чи на опо­зи­ци­ја­та, кои ме­ѓу­себ­но јав­но ги пре­ис­пи­ту­ваа си­те че­ко­ри на опо­зи­ци­ја­та. Таа пре­пи­ска пред очи­те на јав­но­ста не за­пре ни­ту во те­кот на кам­па­ња­та.

„По­че­то­кот“ ги од­би гла­са­чи­те

Овие из­бо­ри, са­ка­ле да приз­на­ат во опо­зи­ци­ја­та или не, по­твр­ди­ја де­ка тоа што го ба­ра гла­са­чот е кон­ти­ну­и­тет кој не­ма да го вра­ти на по­че­ток. А, ток­му тоа бе­ше це­ла­та кам­па­ња на опо­зи­ци­ја­та. Гла­са­чи­те по­ве­ќе ве­ру­ваа на збо­ро­ви­те де­ка ка­мен на ка­мен не­ма да оста­не или де­ка ќе се сме­нат си­те од ди­ре­ктор до хи­ги­е­ни­чар­ка, спро­ти вра­ќа­ње­то на нас­ме­вки­те на ли­ца­та би­деј­ќи си­те ќе би­де­ме сред­на кла­са. Кон­ти­ну­и­ра­но­то не­ги­ра­ње на сѐ што е по­стиг­на­то во овие осум го­ди­ни са­мо се на­до­вр­за на таа сли­ка. Та да­ли би­ле суб­вен­ции или вра­бо­ту­ва­ње во не­ко­ја од стран­ски­те ком­па­нии, или ре­ше­ние на ди­во­град­би­те, или ре­ша­ва­ње на стан­бе­но­то пра­ша­ње, или кој би­ло дел од оп­штес­тве­ни­те про­ме­ни, не мо­же да се не­ги­ра. Про­ме­ни­те нај­а­ве­ни од опо­зи­ци­ја­та зна­чеа са­мо ед­но – нив­но уки­ну­ва­ње. И сѐ до­де­ка опо­зи­ци­ја­та ги не­ги­ра и ве­ту­ва комп­лет­но нов по­че­ток – ре­зул­та­тот ќе би­де ист.

А, те­ле­ви­зи­и­те? Тие ќе про­дол­жат да би­дат пре­не­су­ва­чи на ин­фор­ма­ци­и­те и нај­го­ле­ма и нај­е­вти­на за­ба­ва за гра­ѓа­ни­те.

(Пишува: Наум Стоилковски | Фото: Република
Текст објавен во 87. број на неделникот „Република“, 2.05.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.