Африканските манири на ДУИ

Ко­ки­че­то за­ми­на во исто­ри­ја­та. Вес­ни­кот на про­лет­та си го одра­бо­ти сво­е­то, а, всуш­ност, го пен­зи­о­ни­ра­ше еден ка­пе­тан?! Ток­му та­ка – ка­пе­тан Чарлс Бој­кот (1832-1897), анг­ли­ски офи­цер и над­зор­ник на имот, кој по­ра­ди ме­то­ди­те на ра­бо­та ста­нал омра­зен кај зем­јо­дел­ци­те, кои од­би­ва­ле да го спро­ве­дат ба­ра­но­то, од ка­де и до­а­ѓа по­и­мот. Но ка­ко бој­ко­тот ста­на пред­вес­ник на про­лет­та во Ма­ке­до­ни­ја? Две го­ди­ни по ред ова го­диш­но вре­ме ни поч­ну­ва со нај­а­ви за из­бо­рен бој­кот, а ко­ки­чи­ња­та ве­ќе ни­кој и не ги за­бе­ле­жу­ва. Всуш­ност, кај нас ко­ки­чи­ња­та не ги пен­зи­о­ни­ра­ше ка­пе­тан Бој­кот, ту­ку двај­ца по­ли­тич­ки ли­де­ри, ми­на­та­та го­ди­на еден од ма­ке­дон­ски­от блок – Цр­вен­ков­ски, се­га од ал­бан­ски­от – Ах­ме­ти.

Во 2013 го­ди­на ло­кал­ни­те из­бо­ри ги од­бе­ле­жи не­ус­пеш­ни­от бој­кот на Би­ха­ќка, го­ди­на­ва, пак, оми­ле­но­то ору­дие на СДСМ го зе­де на за­ем Ма­ла Ре­чи­ца и го пре­на­со­чи на пре­тсе­да­тел­ски­те. Ми­на­то­го­диш­ни­те пиш­ман-аџии, отка­ко по­ве­ќе од три ме­се­ци го ко­ри­стеа ка­ко глав­но средс­тво за зап­ла­шу­ва­ње т.е. за прив­ле­ку­ва­ње вни­ма­ние, за два ча­са ги пре­мис­ли Ште­фан Фи­ле. При из­бор­но­то со­о­чу­ва­ње што сле­ду­ва­ше, бој­ко­тот и про­те­сти­те се по­ка­жаа ка­ко ка­та­стро­фал­на, не­до­бит­на ком­би­на­ци­ја. Ќе ре­а­ги­ра­ат ли и се­га стран­ци­те, или ет­нич­ки­от мо­мент соз­да­ва но­ва си­ту­а­ци­ја во ко­ја тие се­ко­гаш ја за­зе­ма­ат стра­на­та на по­ма­ло­број­ни­от или, во нај­до­бар слу­чај, во не­до­стиг од ар­гу­мен­ти, ќе пре­мол­чат?

Две­те улич­ки од Скоп­је и од Те­то­во ја за­ме­шаа ра­бо­та­та и во дру­га на­со­ка. Чел­ни­ци­те им се срет­наа за да пре­го­ва­ра­ат за кон­сен­зу­а­лен пре­тсе­да­тел, во обид да ја по­вто­рат ку­ма­нов­ска­та при­ка­ска со из­бо­рот на гра­до­на­чал­ник, ама за­луд­но. Или не е ток­му та­ка? Ка­ко и да е, и две­те стра­ни си пра­ти­ја за­вод­нич­ки иша­ре­ти, пр­ви­те пре­ку Мех­ме­ти, ко­ја пр­во емо­тив­но про­тол­ку­ва де­ка ед­ни­от кан­ди­дат би мо­жел да би­де и кон­сен­зу­а­лен, но по очиг­лед­ни­те „вос­пит­ни“ мо­ра­ше да се по­пра­ви и да се де­ман­ти­ра. Вто­ри­те тоа го на­пра­ви­ја ин­ди­рект­но пре­ку сво­и­те пи­са­ри, кои, се­ри­оз­но, мош­не глас­но и јас­но ја „лај­ку­ваа“ и бен­ди­саа иде­ја­та за кон­сен­зу­а­лен пре­тсе­да­тел, за да по­тоа во сво­и­те бе­се­ди ло­шо да ја образ­ло­жат „по­тре­ба­та“, ко­ја на крај, ме­ѓу ре­до­ви, се по­ка­жа ка­ко обич­на по­тре­ба за вни­ма­ние и бе­срам­но ко­ке­ти­ра­ње во кон­текст на ста­ра­та при­ка­ска во ко­ја ако тре­ба ќе се за­и­гра и со ѓа­во­лот, са­мо за да се ос­тва­ри цел­та, или бе­ше вла­ста…

Надворешниот фактор без реакција на африканските методи

По­те­гот за бој­кот на пре­тсе­да­тел­ски из­бо­ри све­тот го пре­поз­на­ва ка­ко по­ли­тич­ки акт ка­ра­кте­ри­сти­чен за Афри­ка. Од 1991 го­ди­на, па сѐ до 2003 го­ди­на, во шест афри­кан­ски др­жа­ви се слу­чил бој­кот на де­мо­крат­ско­то пра­во за из­бор на шеф на др­жа­ва­та. След­ни­те 10 го­ди­ни овој по­ли­тич­ки чин не се пра­кти­ку­ва­ше ни­ту во Афри­ка за во 2013 го­ди­на да ста­не дел од из­бо­ри­те во Па­ки­стан, а во 2014 го­ди­на и во Ма­ке­до­ни­ја. До ве­ќе спо­ме­на­ти­те То­го, Ма­ли, Бур­ки­на Фа­со, Бре­гот на Сло­но­ва­та Ко­ска, Гви­не­ја и Ал­жир нѐ приб­ли­жи Али Ах­ме­ти и не­го­ви­от сон за кон­сен­зу­а­лен пре­тсе­да­тел. Или та­ков, или ни­ка­ков – ова е ста­вот на Ма­ла Ре­чи­ца, ко­ја има го­ле­ма жел­ба за ме­ну­ва­ње на Уста­вот. За­луд­ни се уве­ру­ва­ња­та на Ах­ме­ти де­ка што и да се слу­чи, не­ма да има по­ли­тич­ка кри­за.

ДУИ, по­ра­ди го­ле­ма­та по­чит кон над­во­реш­ни­от фа­ктор и ба­га­жот од 2001 го­ди­на, бој­ко­тот го пре­кр­сти и за­мо­та во актив­на ра­бо­та за про­паст на из­бо­ри­те за пре­тсе­да­тел?! Мно­гу­ми­на иско­мен­ти­раа де­ка за да не ја на­вре­ду­ва­ат ин­те­ли­ген­ци­ја­та на гра­ѓа­ни­те, мо­жеа да по­ра­бо­тат мал­ку по­ве­ќе и да из­бе­рат дру­ги, по­се­ри­оз­но скло­пе­ни збо­ро­ви и ре­че­ни­ци, кои би има­ле и не­ка­ква смис­ла. Исти­от тој фа­ктор, пак, ба­рем за­се­га, не го за­сег­на мно­гу проб­ле­мот. Двој­ни­те ар­ши­ни на Ва­шин­тон и на Бри­сел ѝ се до­бро поз­на­ти на Ма­ке­до­ни­ја, а од до­се­гаш­но­то гор­ко искус­тво, ра­бо­ти­те нај­до­бро по­ми­ну­ва­ат ко­га се за­мо­та­ни во веч­но­то па­ку­ва­ње на бо­жем­ни­те чо­ве­ко­ви пра­ва и сло­бо­ди. Ту­ка, во пре­ден план до­а­ѓа мо­мен­тот во кој, ба­рем во ми­на­то­то, ал­бан­ски­те пар­тии ја по­и­сто­ве­ту­ваа Ма­ке­до­ни­ја ток­му со спо­ме­на­ти­те Бре­гот на Сло­но­ва­та Ко­ска и То­го, чин на кој ал­бан­ски­те пар­тии се­га ќе мо­ра да по­че­ка­ат би­деј­ќи во мо­мен­тов спо­ред­ба­та со не­де­мо­крат­ски­те ре­жи­ми е екск­лу­зив­но и глав­но ору­дие на ма­ке­дон­ска­та опо­зи­ци­ја. На овие др­жа­ви од цр­ни­от кон­ти­нент, бла­го­да­ре­ние ток­му на опо­зи­ци­ја­та, освен со бој­ко­тот, ќе им се доб­ли­жи­ме и со ма­сти­ла­ви­от прст со кој ќе из­ле­зе­ме по гла­са­ње, иа­ко, за вол­ја на ви­сти­на­та, овие афри­кан­ски оп­штес­тва ве­ќе одам­на ја не­ма­ат таа сил­на де­мо­крат­ска при­до­би­вка на жи­го­су­ва­ње на сопс­тве­ни­от на­род…

Европеизација наспроти африканизација на Македонија

Ма­ке­до­ни­ја е по­втор­но фе­но­мен – со афри­кан­ски и со јуж­но­а­ме­ри­кан­ски по­ли­тич­ки ма­ни­ри се ба­ра за­бр­зу­ва­ње на евро­ин­те­гра­ци­и­те?! Спо­ред Ан­то­нио Ми­ло­шо­ски, по­ра­неш­ни­от ми­ни­стер за над­во­реш­ни ра­бо­ти, пра­те­ник на ВМРО-ДПМНЕ и пос­ле­ден пре­тсе­да­тел на со­бра­ни­ска­та ко­ми­си­ја­та за над­во­реш­ни ра­бо­ти, оста­ну­ва отво­ре­но пра­ша­ње­то за за­тку­лис­ни­те ком­би­на­ции на ДУИ. Спо­ред пре­тсе­да­те­лот на ГРОМ и гра­до­на­чал­ник на Кар­пош, Стев­че Ја­ки­мов­ски, пак, ова е ја­сен мар­ке­тин­шки по­тег на Ах­ме­ти за зат­скри­ва­ње на сопс­тве­на­та нес­по­соб­ност и ло­ши ре­зул­та­ти.

Милошоски: ДУИ е кон­тра­ди­ктор­на во сво­и­те ста­во­ви за­тоа што дек­ла­ра­тив­но го­во­ри де­ка е за по­ста­бил­на Ма­ке­до­ни­ја, а нај­а­ве­на­та са­бо­та­жа на пре­тсе­да­тел­ски­те из­бо­ри не прет­ста­ву­ва ни­што дру­го, ту­ку по­тег што би ја ос­лаб­нал ста­бил­но­ста на др­жа­ва­та и еко­ном­ски и по­ли­тич­ки и ме­ѓу­на­ци­о­нал­но. ДУИ е кон­тра­ди­ктор­на во сво­ја­та те­за за кон­сен­зу­а­лен пре­тсе­да­тел за­тоа што до­се­га ни­ко­гаш не сме слуш­на­ле де­ка пред­ло­жи­ла кон­сен­зу­а­лен гра­до­на­чал­ник на Те­то­во или на Го­сти­вар или на Ча­ир. След­на­та кон­тра­ди­ктор­ност на ДУИ е во неј­зи­на­та дек­ла­ра­тив­на за­лож­ба за евро­пе­и­за­ци­ја на оп­штес­тво­то, но ка­ква би би­ла таа евро­пе­и­за­ци­ја на Сло­вач­ка ка­ко член­ка на ЕУ, до­кол­ку ун­гар­ска­та ет­нич­ка за­ед­ни­ца не го приз­на­ва де­мо­крат­ски из­бра­ни­от пре­тсе­да­тел на Сло­вач­ка. Што би зна­че­ла евро­пе­и­за­ци­ја­та на Есто­ни­ја и на Ла­тви­ја, до­кол­ку мно­гу­број­на­та ру­ска ет­нич­ка за­ед­ни­ца би го ос­по­ру­ва­ла или актив­но би ра­бо­те­ла про­тив из­бо­рот на пре­тсе­да­те­ли­те на овие две член­ки на НАТО и на ЕУ?! И на кра­јот, зо­што ДУИ за си­те овие пет го­ди­ни до­де­ка Ива­нов е пре­тсе­да­тел на др­жа­ва­та не из­не­се ни­ту ед­на по­се­ри­оз­на или су­штин­ска кри­ти­ка за на­чи­нот на не­го­ва­та ра­бо­та, ни­ту за не­го­ва­та по­ли­ти­ка? За­тоа се по­ста­ву­ва пра­ша­ње­то – да­ли ва­кво­то дејс­тву­ва­ње на ДУИ се во­ди од искре­ни на­ме­ри или, се­пак, е дел од не­кои за­тку­лис­ни ком­би­на­ции.

Јакимовски: Јас не мис­лам де­ка за ДУИ е тол­ку би­тен пре­тсе­да­те­лот на др­жа­ва­та, кој е са­мо сим­бол на др­жав­но­ста и, ре­ал­но, е со мно­гу ма­ли ин­ге­рен­ции и устав­ни ов­ла­сту­ва­ња. По­ве­ќе мис­лам де­ка ДУИ со ова пра­ви еден мар­ке­тин­шки по­тег пред сво­е­то гла­сач­ко те­ло за да би­де про­а­ктив­на би­деј­ќи по­стиг­на­ти­те ре­зул­та­ти на пла­нот на евро­ин­те­гра­ци­и­те и на вле­зот во НАТО не им се со­од­вет­ни на ве­ту­ва­ња­та што ги да­ваа пред да ги зе­мат овие два иск­лу­чи­тел­но зна­чај­ни ре­со­ри во свое вла­де­ние.

Ба­ра­ње­то за кон­сен­зу­а­лен пре­тсе­да­тел е дел од кла­сич­на­та игра за бо­жем­на­та обес­пра­ве­ност, ко­ја по­доц­на се ко­ри­сти ка­ко дви­га­тел за ет­нич­ко одр­жу­ва­ње на власт, ве­ли Ми­ло­шо­ски. И Ја­ки­мов­ски е јас­но про­тив оваа кон­сен­зу­ал­на иде­ја.

Милошоски: Не, ул­ти­ма­тив­на­та цел на ДУИ не е из­бор на пре­тсе­да­тел на др­жа­ва­та во Со­бра­ние, ту­ку фе­де­ра­ли­за­ци­ја на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја ка­ко др­жа­ва. Ме­ну­ва­ње­то на Уста­вот за из­бор на пре­тсе­да­тел од стра­на на Со­бра­ни­е­то е са­мо пр­ви­от по­са­ку­ван че­кор. ДУИ сѐ уште дејс­тву­ва во след­ни­ов стил: по­ста­ви ет­нич­ко ба­ра­ње до др­жа­ва­та, кое зна­еш де­ка не­ма да ти би­де ис­пол­не­то, и ко­ри­сти го не­ис­пол­ну­ва­ње­то ка­ко из­го­вор за обес­пра­ве­ност, ка­ко при­чи­на за фру­стра­ци­ја, ка­ко го­ри­во за ет­но­по­ли­ти­ка за одр­жу­ва­ње на власт. Ва­кво­то дејс­тву­ва­ње не е ни­ту прин­ци­пи­ел­но, ни­ту европ­ско, ни­ту искре­но спре­ма гла­са­чи­те.

Јакимовски: ГРОМ е про­тив ва­ков пред­лог за­тоа што то­гаш пре­тсе­да­те­лот на др­жа­ва­та ќе би­де пред­мет на па­за­ре­ње и ако има­ме не­ста­бил­на вла­да ќе има­ме и не­ста­бил­на пре­тсе­да­тел­ска функ­ци­ја. Впро­чем, здра­во е за де­мо­кра­ти­ја­та во Ма­ке­до­ни­ја да има­ме вла­да од ед­на, а пре­тсе­да­тел од дру­га по­ли­тич­ка пар­ти­ја, од­нос­но ако вла­да­та е од ед­на пар­ти­ја, да ре­че­ме вла­де­јач­ка, пре­тсе­да­те­лот да би­де од дру­га – опо­зи­ци­ска пар­ти­ја.

Смислени или стихијни потези на Бихаќка?!

Мо­же­би е раз­бир­ли­во за ал­бан­ски­те пар­тии јас­но и глас­но да ја оправ­да­ат иде­ја­та на ДУИ за из­бор на кон­сен­зу­а­лен пре­тсе­да­тел, иа­ко и тоа е под знак пра­ша­ње, но по­мал­ку бе­ше оче­ку­ва­но да ја под­др­жат до­бар дел и од ма­ке­дон­ски­те ме­ди­у­ми, пред­во­де­ни од т.н опо­зи­ци­ски­те пер­а. Во по­ли­ти­ка­та, во жи­во­тот, а осо­бе­но во пре­диз­бо­ри­е­то и во ко­а­ли­ци­ски­те игри, па и во СДСМ, ни­што не е слу­чај­но. Со ова не се сог­ла­су­ва Ја­ки­мов­ски, кој ве­ли де­ка во оваа пар­ти­ја мно­гу по­те­зи се сти­хиј­ни. Ми­ло­шо­ски, пак, по­тсе­ту­ва на це­на­та на ва­кви­те по­те­зи од вла­ди­ни­от парт­нер ДУИ.

Јакимовски: Мис­лам де­ка мно­гу гре­ши­те ко­га ве­ли­те де­ка во СДСМ ни­што не е слу­чај­но. На­про­тив, мис­лам де­ка тие се пре­о­ку­пи­ра­ни со вна­треш­ни­те пре­ви­ра­ња и се од­не­су­ва­ат не­до­вол­но вни­ма­тел­но кон ол­ку бит­ни пра­ша­ња. За мож­ни­те „ко­а­ли­ци­ски игри“ на овој на­чин, ка­ко што ве­ли­те, „Би­ха­ќка“ нон­стоп се оби­ду­ва да ко­ке­ти­ра со ДУИ, но ВМРО е мно­гу по­сил­на од СДСМ, па парт­нерс­тво­то се пре­ле­ва на таа стра­на и на­по­ри­те на СДСМ оста­ну­ва­ат са­мо на жел­би.

Милошоски: СДСМ е пар­ти­ја во тран­зи­ци­ја и во овој мо­мент не­ма ко­хе­рент­но дејс­тву­ва­ње. Глав­на­та цел на со­ци­јал­де­мо­кра­ти­те е ка­ко да се дој­де до вла­ста, сѐ дру­го, па и средс­тва­та за стиг­ну­ва­ње до оваа цел, се под­ве­де­ни на нив­ни­от по­пу­ла­рен прин­цип на „сви­тка­на кич­ма“. Зна­е­ме де­ка во из­ми­на­ти­ов пер­и­од СДСМ и ДУИ има­ле ко­му­ни­ка­ци­ја на по­ви­со­ко по­ли­тич­ко ни­во со цел да се разг­ле­да­ат мож­но­сти­те за по­втор­на при­ме­на на „ку­ма­нов­ска­та из­бор­на со­ра­бо­тка“ од ло­кал­ни­те из­бо­ри, ко­га СДСМ и ДУИ се до­го­во­ри­ја за из­бор на акту­ел­ни­от гра­до­на­чал­ник. Ва­кви­те по­те­зи на СДСМ за нас не се из­не­на­ду­ва­ње, под­го­тве­ни сме на си­те окол­но­сти, а од­го­во­рот на за­тку­лис­на­та по­ли­ти­ка СДСМ мно­гу јас­но ќе го слуш­не пре­ку гла­сот на на­ро­дот, на де­нот на из­бо­ри­те. Но, ка­ко учес­ник во вла­ди­на­та ко­а­ли­ци­ја, ДУИ би тре­ба­ло да знае де­ка ва­кви­те не­фер и за­тку­лис­ни игри си има­ат и свој ри­зик и сво­ја це­на. Се­пак, ва­кви­те ком­би­на­ции са­мо ни да­ва­ат до­пол­ни­тел­на мо­ти­ва­ци­ја за уште по­си­лен пре­диз­бо­рен ан­гаж­ман и дво­ен ус­пех на из­бо­ри­те на 27 април. На­ро­дот из­би­ра и на­ро­дот е се­ко­гаш во пра­во.

(Пишува: Љупчо Цветановски
Текст објавен во 80. број на неделникот „Република“, 14.03.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.