Туциќ: МПЦ ги исполнува условите за самостојност

Срп­ски­от цр­ко­вен ана­ли­ти­чар Жи­ви­ца Ту­циќ сме­та де­ка МПЦ ги ис­пол­ну­ва ус­ло­ви­те за са­мо­стој­ност, но преч­ка се не­кои окол­но­сти. Тој сме­та де­ка Ма­ке­до­ни­ја тре­ба да има свое зас­луж­но ме­сто во европ­ска­та кул­ту­ра и ци­ви­ли­за­ци­ја, ка­ко и во за­ед­ни­ца­та на хри­сти­јан­ски цр­кви, но во исто вре­ме и пре­ду­пре­ду­ва де­ка мо­ра да сме под­го­тве­ни на мно­гу ра­бо­ти до­де­ка не вле­зе­ме во Европ­ска­та уни­ја, ко­ја ни е единс­тве­ни­от пат. Тој не е оп­ти­мист де­ка ско­ро ќе се ре­шат го­ле­ми­те по­дел­би во пра­вос­ла­ви­е­то за­тоа што оваа ге­не­ра­ци­ја пог­ла­ва­ри не­ма­ат ка­па­ци­тет да ги ре­шат. Во вр­ска со не­сог­ла­су­ва­ња­та ме­ѓу ру­ски­от па­три­јарх Ки­рил и па­три­јар­хот Вар­то­ло­меј, Ту­циќ ве­ли де­ка тоа не е конф­ликт ме­ѓу две лич­но­сти, ту­ку ме­ѓу два кон­цеп­та и две сфа­ќа­ња на пра­вос­ла­ви­е­то.

В го­ди­на, нај­ве­ро­јат­но, ќе се одр­жи все­лен­ски­от со­бор. Кои се глав­ни­те пра­ша­ња за кои ќе се раз­го­ва­ра во Ца­ри­град? Всуш­ност, кои се глав­ни­те пра­ша­ња на пра­вос­лав­ни­от свет де­нес?
Туциќ: Се ра­бо­ти за под­го­то­вка на се­пра­вос­ла­вен со­бор, а не на все­лен­ски со­бор за­тоа што все­лен­ски­от би бил за­ед­но со Рим, а за та­кво не­што не­ма шан­си. Глав­но­то пра­ша­ње во пра­вос­ла­ви­е­то де­нес е одр­жу­ва­ње на се­пра­вос­лав­ни­от со­бор, на кој по­ви­ка все­лен­ски­от па­три­јарх Вар­то­ло­меј на 9 март, на Не­де­ла­та на пра­вос­ла­ви­е­то. Грч­ки­от блок цр­кви го по­твр­ди­ја сво­е­то при­сус­тво, за дру­ги­те за­се­га не е јас­но, но по­ве­ќе­то ќе дој­дат. Ру­си­те не по­твр­ди­ле офи­ци­јал­но, не им се до­па­ѓа што во тоа вре­ме е по­стот, на­вод­но, во тоа вре­ме си­те вла­ди­ци тре­ба да се во сво­и­те епар­хии.

Со овој со­бир па­три­јар­хот Вар­то­ло­меј ќе се оби­де да утвр­ди да­ли во­оп­што мо­же да одр­жи се­пра­вос­ла­вен со­бор со не­ко­гаш­ни­от дне­вен ред од 10 точ­ки. Под­го­то­вки­те тра­ат со де­це­нии. Во пос­лед­ни­те го­ди­ни Мос­ква го до­ве­ду­ва во пра­ша­ње со­бо­рот со но­ви и но­ви ус­ло­ву­ва­ња. Мо­же­би вие сте оп­ти­ми­сти, но јас не сум оп­ти­мист де­ка во 2015 го­ди­на ќе се одр­жи тој со­бор за­тоа што де­вет­то­то пра­ша­ње (уто­ке­фа­ли­ја) и де­сет­то­то пра­ша­ње (дип­тих) не се ре­ше­ни. Ако со­бо­рот се одр­жи са­мо за пр­ви­те осум пра­ша­ња, тоа не би има­ло смис­ла за­тоа што тие две пра­ша­ња и тоа ка­ко се важ­ни (исто та­ка, и за Скоп­је).

Кои се де­нес глав­ни­те пра­ша­ња на пра­вос­ла­ви­е­то? Па, се со­браа мно­гу. Спо­ред ме­не, тоа се кре­вко­то единс­тво, ме­ѓу­себ­ни­те конф­ли­кти, не­приз­на­ва­ње­то на ре­ал­но­ста по­ра­ди ет­но­фи­ле­ти­стич­ки или ге­о­по­ли­тич­ки при­чи­ни. Се на­де­вам де­ка ме раз­би­ра­те и де­ка не­ма по­тре­ба да би­дам по­пре­ци­зен.

Кол­кав е конф­ли­ктот ме­ѓу па­три­јар­хот Вар­то­ло­меј и ру­ски­от па­три­јарх Ки­рил? Има­ат ли тие си­ла да ги за­прат по­дел­би­те во пра­вос­ла­ви­е­то или мо­же­ме да оче­ку­ва­ме де­ка ќе се прод­ла­бо­чу­ва ја­зот ме­ѓу пра­вос­лав­на­та еку­ме­на?
Туциќ: Пред сѐ, тоа не е конф­ликт ме­ѓу две лич­но­сти, ту­ку ме­ѓу два кон­цеп­та и две сфа­ќа­ња на пра­вос­ла­ви­е­то. Двај­ца­та се­гаш­ни пог­ла­ва­ри на овие две цр­кви ја не­ма­ат по­треб­на­та си­ла, исто ка­ко и нив­ни­те прет­ход­ни­ци. Ру­ски­от па­три­јарх тре­ба да си ги пре­ис­пи­та сво­и­те ам­би­ции, а и ру­ски­от сон за „трет Рим“. Пред не­кол­ку ме­се­ци Ки­рил и Вар­то­ло­меј се срет­наа во Под­го­ри­ца, но не дој­де до приб­ли­жу­ва­ње на ста­во­ви­те. Не­о­дам­на Мос­ква об­ја­ви офи­ци­јал­но тол­ку­ва­ње на сво­ја­та по­зи­ци­ја во пра­вос­ла­ви­е­то, на не­кој на­чин до­ве­ду­вај­ќи го Кон­стан­ти­но­пол на пр­во ме­сто во пра­вос­ла­ви­е­то. Исто та­ка, Мос­ква во пос­лед­ни­те го­ди­ни, на не­кој на­чин, се оби­ду­ва да соз­да­де но­ви по­дел­би во пра­вос­ла­ви­е­то, сло­вен­ски блок нас­про­ти ели­ни­стич­ки.

Спо­ро­ви­те на Мос­ква со Ца­ри­град не се но­ви, тие тра­ат со де­це­нии, са­мо се­га се отво­ре­ни за јав­но­ста. Не­кои цр­кви се до­ве­ду­ва­ат во не­при­јат­на си­ту­а­ци­ја да се опре­де­лат за еден или за друг блок, ка­ко на при­мер Бел­град. Ете се­га, со по­мош на Мос­ква, не­ка­нон­ски е из­бран че­шки­от пог­ла­вар Ро­стис­лав, на што се про­ти­ви Ца­ри­град, кој има мно­гу за­бе­ле­шки за не­го, осо­бе­но од мо­рал­на при­ро­да. Ру­си­ја ши­ри цр­ков­на ју­рис­дик­ци­ја во Ази­ја (Ки­на, Ин­до­ки­на, Ин­ди­ја) иа­ко тоа е про­стор на Ца­ри­град. Си­те тие се но­ви и но­ви конф­ли­кти – ста­ри­те не се ре­ша­ва­ат, а се соз­да­ва­ат но­ви.

Мо­же ли да се оче­ку­ва де­ка пра­ша­ње­то за Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква ќе се нај­де ме­ѓу де­сет­те точ­ки што ќе се разг­ле­ду­ва­ат за вре­ме на со­бо­рот?
Туциќ: Ко­га се одр­жу­ва го­ле­ми­от со­бор, ко­га ќе се одр­жи и ако се одр­жи, во прин­цип, те­ма е и на­чи­нот на кој е здо­би­е­на и прог­ла­се­на авто­ке­фал­но­ста. Ста­ри­те прин­ци­пи не се до­ве­ду­ва­ат во пра­ша­ње, ту­ку мо­да­ли­те­ти­те. Тоа, се­ка­ко, ја за­се­га Ма­ке­до­ни­ја, тоа не мо­же да се из­бег­не, но за­се­га и дру­ги про­сто­ри. Се ра­бо­ти за тоа кој го има пос­лед­ни­от збор во да­ва­ње­то авто­ке­фал­ност – „мај­ка­та“ од ко­ја се од­де­лу­ва, но и Ца­ри­град, кој го ко­ор­ди­ни­ра тоа и пот­пи­шу­ва то­мос за авто­ке­фал­ност. Ца­ри­град са­ка да го пра­ви тоа ка­ко општ цен­тар, ду­хо­вен цен­тар на пра­вос­ла­ви­е­то, што и е. Ни­кој друг да не мо­же да да­де авто­ке­фал­ност без тоа да се за­вр­ши на Фа­нар. Тоа има ло­ги­ка. Се ве­ли де­ка си­те цр­кви се „се­стри“, но Ца­ри­град, пред сѐ, е „мај­ка“ на Бел­град, Мос­ква, Со­фи­ја, Бу­ку­решт и на дру­ги (не на си­те), и тоа мо­ра да се по­чи­ту­ва.

Проб­лем со ка­нон­ско единс­тво има МПЦ-ОА, но и цр­но­гор­ска­та цр­ква, укра­ин­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква, па и аме­ри­кан­ска­та, ко­ја е приз­на­е­на са­мо од ру­ска­та цр­ква. По­стои ли ед­но ге­не­рал­но ре­ше­ние за си­те нив кое ќе спре­чи по­го­ле­ми по­дел­би во пра­вос­лав­ни­от свет?
Туциќ: Си­те спо­ме­на­ти цр­кви не мо­жат да се спо­ре­ду­ва­ат. Во Ма­ке­до­ни­ја, а осо­бе­но во Укра­и­на, има гра­де­ње цр­ков­на стру­кту­ра – епар­хи­ја, па­ро­хи­ја, школс­тво, фа­кул­тет, си­нод, со­бор – а тоа го не­ма во Цр­на Го­ра и за­тоа е вер­ска ор­га­ни­за­ци­ја, а не цр­ква. Укра­и­на е по­себ­но пра­ша­ње, та­му дејс­тву­ва­ат че­ти­ри цр­кви со пра­вос­лав­на тра­ди­ци­ја (Мо­сков­ска цр­ква, Ки­ев­ска па­три­јар­ши­ја, Авто­ке­фал­на цр­ква и Грч­ко­ка­то­лич­ка цр­ква). Аме­ри­кан­ска­та цр­ква, всуш­ност, не е авто­ке­фал­на, таа е дел од ру­ско­то пра­вос­ла­вие. Ба­рем спо­ред Фа­нар и ели­ни­стич­ки­от свет, таа не е ни­ту на бел­град­ски­от дип­тих. Ма­ке­дон­ска­та е нај­сре­де­на и ги ис­пол­ну­ва ус­ло­ви­те за са­мо­стој­ност, но преч­ка се не­кои окол­но­сти – во неа и над­вор од неа. По­дел­би­те во пра­вос­ла­ви­е­то се тол­ку го­ле­ми што не ве­ру­вам де­ка оваа ге­не­ра­ци­ја пог­ла­ва­ри мо­жат да ги ре­ши. Свет­ски­от те­о­лог Зи­зи­у­лас со пра­во кон­ста­ти­ра де­ка пра­вос­ла­ви­е­то се тур­ка во са­мо­мар­ги­на­ли­за­ци­ја.

Ко­ја е раз­ли­ка­та ме­ѓу Цр­но­гор­ска­та и Ма­ке­дон­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква спо­ред СПЦ?
Туциќ: Раз­ли­ка­та е огром­на, не се спо­ре­ду­ва­ат. Тоа го сфа­ќа и ма­ке­дон­ска­та хи­е­рар­хи­ја и не не­гу­ва по­себ­ни од­но­си. Тоа е до­бро за­тоа што со тоа мо­же да го ири­ти­ра свет­ско­то пра­вос­ла­вие. Не зна­е­ме да­ли за не­кол­ку де­це­нии ќе се соз­да­де цр­но­гор­ска­та цр­ква, но за Це­тин­ска­та ми­тро­по­ли­ја на СПЦ таа не е па­ра­лел­на цр­ква. Цр­но­гор­ска­та цр­ква не е ни ре­ги­стри­ра­на ка­ко цр­ква, ту­ку ка­ко нев­ла­ди­на ор­га­ни­за­ци­ја. Та­му не по­стои за­кон за вер­ски за­ед­ни­ци, кол­ку што зна­е­ме, тој е во про­це­ду­ра, но и не зна­е­ме сѐ за со­стој­ба­та та­му. Не­мој­те ни­ка­ко да се ста­ва­те во ист ред со Цр­но­гор­ска­та пра­вос­лав­на цр­ква. Во пра­вос­ла­ви­е­то ва­ши­от епи­ско­пат не се сме­та за не­ка­нон­ски хи­ро­то­ни­сан, што зна­чи и јас­на од­го­вор­ност.

Ка­ко го ко­мен­ти­ра­те тоа што срп­ски­от пре­тсе­да­тел, гос­по­дин Ни­ко­лиќ, пр­во ре­че де­ка ќе се оби­де да го ре­ши спо­рот ме­ѓу СПЦ и МПЦ, а по­тоа го ста­ви во фи­о­ка?
Туциќ: Пре­тсе­да­те­лот Ни­ко­лиќ искре­но и до­бро­на­мер­но по­ну­ди ус­лу­га ка­ко др­жав­ник ко­му му зна­чат до­бри­те од­но­си ме­ѓу два­та на­ро­да. Тој мо­же да го ини­ци­ра тоа. Вие зна­е­те де­ка од­но­си­те ме­ѓу Срп­ска­та па­три­јар­ши­ја и др­жа­ва­та се при­лич­но по­ве­ќес­лој­ни, не­ма хар­мо­ни­ја, ни­ту мож­ност др­жа­ва­та да ба­ра не­што од цр­ква­та или да ѝ на­мет­ну­ва. Јас се пла­шам де­ка не се по­све­ти до­вол­но вни­ма­ние на пред­ло­гот на Ни­ко­лиќ, ни во цр­ква­та ни во јав­но­ста, де­ка тој мо­ра­ше по­ве­ќе да ин­си­сти­ра на тоа, не да на­мет­ну­ва ре­ше­ние, ту­ку да ба­ра ди­ја­лог без ус­ло­ву­ва­ња.

Пре­тсе­да­те­лот Ни­ко­лиќ ве­ли де­ка СПЦ, за раз­ли­ка од Цр­но­гор­ска­та цр­ква, тре­ба да раз­го­ва­ра со Си­но­дот на МПЦ-ОА.
Туциќ: Да, ди­ја­ло­гот е не­за­мен­лив, тој мо­ра да по­стои. Од СПЦ ве­лат де­ка преч­ка е тоа што вла­ди­ка­та Вра­ни­шков­ски е во за­твор. Зна­е­те, за­ни­ма­ва­ње­то на Ма­ке­до­ни­ја, на др­жа­ва­та и на цр­ква­та со Вра­ни­шков­ски тол­ку па­ти и тол­ку го­ди­ни се по­ка­жа ка­ко кон­тра­про­ду­ктив­но, од­мазд­нич­ко за Скоп­је. Зар кај вас не по­стои си­ла за да му се ста­ви крај на тоа пра­ша­ње и да се соз­да­де по­до­бра ат­мо­сфе­ра за ди­ја­лог? Зар не гле­да­те де­ка ни­ка­де во пра­вос­ла­ви­е­то не­ма слу­чај ка­ко Вра­ни­шков­ски, кој со та­ков трет­ман е ма­че­ник, стра­дал­ник? Ре­ше­те го тоа за­ра­ди вас, пу­ште­те го чо­ве­кот. Ини­ци­ја­тор на тоа тре­ба да би­де са­ми­от ар­хи­е­пи­скоп Сте­фан. За не­за­вис­но­ста на судс­тво­то во бал­кан­ски­те зем­ји по­до­бро да не збо­ру­ва­ме.

По­крај ка­нон­ски­те проб­ле­ми, има­ат ли СПЦ и МПЦ-ОА дру­ги ма­те­ри­јал­ни проб­ле­ми? Не­кои срп­ски вла­ди­ци, не­о­фи­ци­јал­но, сме­та­ат де­ка СПЦ има имот­ни пра­ва над срп­ско­то кул­тур­но нас­ледс­тво (цр­кви, ма­на­сти­ри) во Ма­ке­до­ни­ја.
Туциќ: Ме­не тие проб­ле­ми не ми се поз­на­ти. Спо­ред ме­не, тоа што е во Ма­ке­до­ни­ја е та­му и ту­ка не би сме­е­ло да по­сто­јат пра­ша­ња и пре­тен­зии.

Кои се глав­ни­те пра­ша­ња на пра­вос­ла­ви­е­то де­нес?
– Па, се со­браа мно­гу. Спо­ред ме­не, тоа се кре­вко­то единс­тво, ме­ѓу­себ­ни­те конф­ли­кти, не­приз­на­ва­ње­то на ре­ал­но­ста по­ра­ди ет­но­фи­ле­ти­стич­ки или ге­о­по­ли­тич­ки при­чи­ни

Вие ве­ли­те де­ка цр­ков­ни­от проб­лем не мо­же да се ре­ши пред да се ре­ши проб­ле­мот за име­то ме­ѓу Ма­ке­до­ни­ја и Гр­ци­ја. Зо­што би тре­ба­ло да че­ка­ме на ре­ша­ва­ње по­ли­тич­ки проб­лем за да се ре­ши цр­ко­вен? Зо­што мис­ли­те де­ка при­да­вка­та „ма­ке­дон­ски“ е не­при­фат­ли­ва за Грч­ка­та цр­ква и зо­што, ка­ко што твр­ди­те, не е при­фат­ли­ва и за по­ло­ви­на од пра­вос­лав­ни­те цр­кви?
Туциќ: Ма­ке­до­ни­ја е го­ле­ма, бо­га­та, бла­гос­ло­ве­на зем­ја, ко­ја е дел од че­ти­ри др­жа­ви – Ал­ба­ни­ја, Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, Бу­га­ри­ја и Гр­ци­ја. За жал, исто­ри­ја­та не доз­во­ли тоа да би­де ед­на др­жа­ва, тоа отсе­ко­гаш би­ло мул­ти­ет­нич­ки про­стор. Ете Цин­ца­ри­те, вие ги ви­ка­те Вла­си, не­маа сре­ќа, но има­ат др­жа­ва. Тие има­ат мно­гу при­до­не­се­но за си­те нас во мно­гу об­ла­сти. Скоп­је е гла­вен град на дел од Ма­ке­до­ни­ја, се­вер­ни­от, не­кој го ви­ка цен­тра­лен, но не на це­ла. За­тоа и по­стои источ­на и јуж­на Ма­ке­до­ни­ја. Гр­ци­те се чув­стви­тел­ни, а че­сто и пре­чув­стви­тел­ни. Тие мис­лат де­ка ко­га не­кој сво­јот про­стор го на­ре­ку­ва са­мо Ма­ке­до­ни­ја, тоа прет­ста­ву­ва пре­тен­зи­ја за си­те дру­ги де­ло­ви. Што би ви пре­че­ло ва­ша­та зем­ја да се на­ре­ку­ва „Се­вер­на Ма­ке­до­ни­ја“, што е ту­ка на­вред­ли­во или не­точ­но. Би­де­те праг­ма­тич­ни. Гр­ци­ја е во по­и­на­ква по­лож­ба, за раз­ли­ка од вас – таа ве­ќе одам­на е дел од ЕУ и од НА­ТО, а та­му се­ко­ја др­жа­ва има пра­во на ве­то. Во Гр­ци­ја ко­га ќе ка­же­те „Ма­ке­до­ни­ја“, тие вед­наш по­мис­лу­ва­ат на сво­јот дел. Ни тие не ве­лат јуж­на Ма­ке­до­ни­ја, но тоа е са­мо еден дел од ед­на др­жа­ва. Нив­на­та Ма­ке­до­ни­ја не е ме­ѓу­на­ро­ден суб­јект ка­ко Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја. Што се од­не­су­ва до име­то на цр­ква­та, по­греш­но е таа да се име­ну­ва по ет­но­сот или по др­жа­ва­та, таа тре­ба да се име­ну­ва по се­ди­ште­то. Та­ка, по­сто­јат Ца­ри­град­ска па­три­јар­ши­ја, Але­ксан­дри­ска, Ан­ти­хиј­ска, Еру­са­лим­ска, Мо­сков­ска па­три­јар­ши­ја, тре­ба да се ка­же и бел­град­ска, со­фи­ска, бу­ку­ре­шка. Не е не­при­фат­ли­во скоп­ска ар­хи­е­пи­ско­пи­ја за­тоа што Скоп­је е гла­вен град на др­жа­ва­та.

Кои дру­ги цр­кви не ја при­фа­ќа­ат при­да­вка­та „ма­ке­дон­ски“?
Туциќ: И са­ми­те зна­е­те де­ка тоа се цр­кви од грч­ки­от блок, тие се мно­гу со­ли­дар­ни и усог­ла­се­ни ме­ѓу се­бе. Не­кои се дво­у­мат, а на не­кои им е се­ед­но.

И Вие сте еден од тие што ве­лат де­ка Скоп­је го мо­но­по­ли­зи­ра тер­ми­нот Ма­ке­до­ни­ја. Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја до­се­га не се про­ти­ве­ла на тоа Гр­ци­ја или не­ко­ја дру­га зем­ја да го ко­ри­сти тоа име. Од ка­де е тој став де­ка Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја го мо­но­по­ли­зи­ра тој збор?
Туциќ: Не знам да­ли сум ка­жал та­ка, но сме­там де­ка ни­кој не­ма иск­лу­чи­тел­но пра­во над тој израз, се­ка­ко не и Гр­ци­ја. Не ја раз­би­рам нив­на­та пре­чув­стви­тел­ност, ка­ко ни че­сти­те не­ве­ро­јат­ни на­ста­пи на со­лун­ски­от ми­тро­по­лит Ан­тим, кои се на гра­ни­ца на па­ра­но­ја. Емо­ци­и­те на си­те оти­доа да­ле­ку, но пра­ша­ње е ка­ко да се ре­ши проб­ле­мот на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, кој ја спре­чу­ва неј­зи­на­та европ­ска ин­те­гра­ци­ја, а и ста­ту­сот на цр­ква­та. Не оче­ку­вај­те ма­гич­но ре­ше­ние од ме­не. Јас се гри­жам за тоа Ма­ке­до­ни­ја да на­пре­ду­ва и да има ет­нич­ки мир, да ста­не свес­на за сво­ја­та си­ла. Отка­ко здо­би не­за­вис­ност, ни­ка­ко да до­бие цвр­ста вна­треш­на ста­бил­ност и ме­ѓу­на­ро­ден ста­тус ка­ков што зас­лу­жу­ва. Си­те ние на Бал­ка­нот зна­е­ме да би­де­ме не­ре­ал­ни. Ко­га сме та­кви, то­гаш дру­ги ни ја кро­јат ка­па­та.

Си­те пра­вос­лав­ни цр­кви, со чест на иск­лу­чо­ци­те, не­ма­ат си­ла да ја про­ме­нат јав­на­та пер­цеп­ци­ја де­ка све­ште­ни­ци­те не се мо­рал­ни и ду­хов­ни во­да­чи на сво­е­то оп­штес­тво. Ре­тко мо­же да се нај­де све­ште­ник што има ау­ра на ви­стин­ски вер­ски ли­дер, ка­ко на при­мер по­кој­ни­от па­три­јарх Пав­ле, кој, за раз­ли­ка од мно­гу дру­ги, ко­ри­сте­ше ја­вен пре­воз ме­сто „мер­це­дес“.
Туциќ: Да, се­га не­ма та­кви пог­ла­ва­ри, со ха­риз­ма­тич­на ди­мен­зи­ја и кои со лич­ни при­ме­ри по­ка­жу­ва­ат на кој на­чин да се жи­вее ка­ко вер­ник. Не­кои се цвр­сти во­да­чи, ма­ли па­пи (мо­сков­ски Ки­рил), а не­кои се сла­би, па дру­ги им по­ма­га­ат во во­де­ње­то на цр­ква­та. Мно­гу­ми­на се след­бе­ни­ци на кон­зер­ва­тиз­мот, кој ги од­да­ле­чу­ва од се­гаш­но­ста, а вер­ни­ци­те, осо­бе­но мла­ди­те, ги од­да­ле­чу­ва од цр­ква­та. Воз­ни­от парк на вла­ди­ци­те во по­ве­ќе­то пра­вос­лав­ни цр­кви е ви­стин­ска из­лож­ба за до­стиг­ну­ва­ња­та на авто­мо­бил­ска­та ин­ду­стри­ја. Ко­га па­ту­ва ру­ски­от па­три­јарх, го при­дру­жу­ва­ат де­се­ти­на чле­но­ви на обез­бе­ду­ва­ње­то, а со­о­бра­ќа­јот по ру­ски­те гра­до­ви за­пи­ра. Кој вер­ник во та­ков слу­чај би мо­жел да по­ба­ра бла­гос­лов? А за лу­ксу­зот, зла­то­то, тка­е­ни­ни­те, во­зи­ла­та и да не збо­ру­ва­ме. Тре­ба да се за­мис­лат и да ви­дат ка­ко се од­не­су­ва и што збо­ру­ва рим­ски­от па­па Фран­циск, кој за кра­тко вре­ме здо­би го­лем број сим­па­ти­зе­ри и по­чи­ту­ва­чи, и тоа не са­мо ме­ѓу вер­ни­ци­те. Не­му не му се по­треб­ни рас­кош и го­лем про­стор, тој се отка­жа од офи­ци­јал­на­та ре­зи­ден­ци­ја и од мно­гу дру­ги ра­бо­ти, што мно­гу збо­ру­ва­ат за не­го. Ме­ѓу­тоа, тоа не ѝ од­го­ва­ра на вли­ја­тел­на­та рим­ска ку­ри­ја. Не­мој да мис­ли­те де­ка не­го­во­то од­не­су­ва­ње го одо­бру­ва­ат си­те кар­ди­на­ли и би­ску­пи. Да се на­де­ва­ме де­ка ќе оп­стои во сво­јот стил на жи­ве­е­ње и на дејс­тву­ва­ње.

Ка­ко тре­ба да од­го­во­ри пра­вос­лав­ни­от свет на сѐ по­а­гре­сив­ни­от од­нос од дру­ги­те ре­ли­гии?
Туциќ: Зна­е­те и са­ми­те де­ка си­те мо­но­те­и­стич­ки ре­ли­гии твр­дат де­ка са­мо тие про­по­ве­да­ат ви­сти­на и де­ка са­мо тие ги спа­су­ва­ат лу­ѓе­то. Со тоа вер­ни­ци­те од дру­ги­те ре­ли­гии се до­ве­ду­ва­ат во „не­ви­сти­на“, заб­лу­да и про­паст, а тоа е из­вор на конф­ликт. Еден срп­ски вла­ди­ка ве­ли де­ка хри­сти­ја­ни­те се ка­ко су­пер­мен. И во са­мо­то пра­вос­ла­вие има ек­стре­ми­зам, фа­на­ти­зам, про­кол­ну­ва­ње, ана­те­ми­су­ва­ње, не са­мо на дру­ги­те хри­сти­ја­ни, ту­ку и на „сво­и­те“.

Ис­ла­мот ста­на пре­диз­вик, тој е по­ли­ти­зи­ран, а тие што се за ста­ри­те вред­но­сти и тра­ди­ци­ја се при­ну­де­ни да мол­чат и да не се про­ти­ват за­тоа што не зна­ат ка­ко ќе по­ми­нат. Ште­та што ис­ла­мот, ба­рем фор­мал­но, не­ма вр­хо­вен пог­ла­вар ка­ко пред сто­ти­на го­ди­ни, за тој со сво­јот авто­ри­тет да спре­чи да се соз­да­ва страв од ис­ла­мот кај дру­ги­те ре­ли­гии. Исто та­ка, ис­ла­мот има го­лем по­тен­ци­јал за мир и за по­чи­ту­ва­ње на чо­ве­кот, но се­га е до­ве­ден во си­ту­а­ци­ја да се бра­ни де­ка не е из­вор на те­ро­ри­зам и на не­то­ле­ран­ци­ја.

Јас мно­гу го по­чи­ту­вам швај­цар­ски­от ка­то­лич­ки те­о­лог Ханс Кинг, кој се­га е во пен­зи­ја. Рим одам­на му за­бра­ни да вр­ши бо­гос­луж­ба, но ни­ко­гаш не го рас­чи­ни. Се чи­ни де­ка но­ви­от па­па ја сфа­ти гре­шка­та. Кинг твр­ди де­ка не мо­же да има мир во све­тот без да има мир ме­ѓу ре­ли­ги­и­те. Тие мо­ра да го про­нај­дат тоа што ги по­вр­зу­ва и да не го за­бо­ра­ва­ат тоа што ги од­да­ле­чу­ва, но да не го ста­ва­ат во прв план. Зар не нѐ по­вр­зу­ва ве­ра­та во Тво­ре­цот, чо­ве­ко­во­то до­сто­инс­тво, чу­ва­ње­то на при­ро­да­та, пра­во­то на жи­вот, осу­да­та на на­силс­тво­то и на вој­ни­те итн. Што ги спре­чу­ва бал­кан­ски­те вер­ски во­да­чи, пред сѐ пра­вос­лав­ни, ка­то­лич­ки и мус­ли­ман­ски, да се со­ста­ну­ва­ат од­вре­ме-на­вре­ме?

Ма­ке­до­ни­ја тре­ба да има свое зас­луж­но ме­сто во европ­ска­та кул­ту­ра и ци­ви­ли­за­ци­ја, ка­ко и во за­ед­ни­ца­та на хри­сти­јан­ски цр­кви. Мо­ра да сме под­го­тве­ни на мно­гу ра­бо­ти до­де­ка не вле­зе­ме во Европ­ска­та уни­ја, ко­ја ни е единс­тве­ни­от пат. Та­му ќе ви­ди­ме што им е за­да­ча и пре­о­ку­па­ци­ја на цр­кви­те – чо­ве­кот, вер­ни­кот, не­го­во мо­рал­но усо­вр­шу­ва­ње на зем­ја­та и спа­се­ние, а не по­ли­ти­ка­та и ет­но­фи­ли­ја­та.

Разговараше: Горан Момироски
(Интервјуто со Живица Туциќ е објавено во 76. број на неделникот Република)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.