Кога здравјето е пред сѐ

Пред не­кол­ку го­ди­ни, во не­вр­зан при­ја­тел­ски раз­го­вор со не­кол­ку по­ли­тич­ки акти­ви­сти и оние за кои се ве­ли де­ка се „ан­га­жи­ра­на јав­ност“, од те­ма на те­ма, стиг­нав­ме и до здрав­ство­то. По­ли­ти­ча­ри­те рип­наа: „Лес­но е тоа, ду­ше­ци, вра­ти, ва­ро­су­ва­ње… Пре­диз­вик се круп­ни­те по­ли­тич­ки пра­ша­ња, дип­ло­ма­ти­ја­та…“. Сми­ре­ни­от тон на ана­ли­ти­ча­рот ги пре­се­че сре­де ре­че­ни­ца: „Не би ре­кол де­ка е лес­но, здрав­ство­то и со­ци­јал­на­та про­гра­ма би тре­ба­ло да се при­о­ри­тет, за гра­ѓа­ни­те тоа се нај­круп­ни­те ра­бо­ти, сѐ дру­го – по­тоа. Или, што би се рек­ло, здрав­је­то, пред сѐ“.

Овој исе­чок, оваа јас­на и пре­циз­на ана­ли­за од кра­тка­та сред­ба во ход­ник, на мар­ги­ни­те на не­кој на­стан, ми се вре­жа в гла­ва и по­сто­ја­но ми се на­вра­ќа пред очи.

Со де­це­нии гла­вен проб­лем бе­ше та­ка­на­ре­че­на­та бе­ла ма­фи­ја – до­кто­ри и ли­ца по­вр­за­ни со ме­ди­ци­на­та кои вла­де­е­ја со здрав­је­то на це­ла­та зем­ја. Ду­ри по­сто­е­ше и акси­о­ма де­ка кој ќе вле­зе во ко­стец со нив, не му се пи­шу­ва до­бро. А, во ме­ѓу­вре­ме? Во ме­ѓу­вре­ме, се­кое оде­ње на ле­кар чи­не­ше до­пол­ни­тел­но гу­бе­ње вре­ме, па­ри, нер­ви, здрав­је. Па­ци­ен­ти­те и лич­но си на­ба­ву­ваа од шприц и иг­ла, пре­ку га­зи и фла­сте­ри, до про­те­зи, стен­то­ви и апа­ра­ти за ла­по­ра­ско­пи­ја, на при­мер. Ка­ко при­нуд­на до­на­ци­ја за кли­ни­ка­та, ка­ко мај­стор-сер­ви­сер кој ви до­а­ѓа до­ма без кле­шти и шраф­ци­гер, а вие мо­ра да му обез­бе­ди­те алат, да му би­де­те чи­рак и, на крај, да му пла­ти­те и да го по­че­сти­те со ка­фе и ру­чек.

До­се­га не­за­мис­ли­ви стан­дар­ди

Дел од тие што се­га ра­ко­во­дат со кли­ни­ки­те во Скоп­је се при­се­ти­ја на мо­мен­ти­те до­де­ка спе­ци­ја­ли­зи­ра­ле и на по­че­то­ци­те на ра­бо­те­ње­то.

– Не­ма спо­ред­ба. На­кра­тко, то­гаш не­ма­ше си­стем, вла­де­е­ше сти­хи­ја. Се­га има стра­те­ги­ја. Се во­ве­де при­мар­но, се­кун­дар­но, тер­ци­јал­но здрав­ство, се во­ве­де ре­дос­лед на ра­бо­ти­те. Се ин­ве­сти­ра во апа­ра­ти, се гра­дат но­ви кли­ни­ки, се до­стиг­ну­ва­ат стан­дар­ди кои би­ле не­за­мис­ли­ви прет­ход­но – об­јас­ну­ва Ми­лан Ри­сте­ски, ди­ре­ктор на Кли­ни­ка­та за ра­ди­о­те­ра­пи­ја и он­ко­ло­ги­ја.

Ко­га дол­го вре­ме ра­бо­ти­те беа оста­ве­ни на за­бот на вре­ме­то, без ни­ка­кви вло­жу­ва­ња, и сме­на на ду­ше­ци и на кре­ве­ти, па и бо­ја­ди­су­ва­ње и одр­жу­ва­ње на хи­ги­е­на­та е че­кор.
- Ви­де­те, за­ед­ни­ца­та има по­тре­би и тие по­тре­би мо­ра да се за­до­во­лат. Не­за­мис­ли­во е ка­ко со мал­ку па­ри се пра­ват тол­ку про­ме­ни. Лес­но е, на при­мер, во Нор­ве­шка да се по­стиг­ну­ва­ат стан­дар­ди ко­га нај­ос­нов­ни­те ра­бо­ти се ме­ну­ва­ле те­ков­но. Се­га во ме­ди­ци­на­та сѐ се ди­ги­та­ли­зи­ра, не­што на што ни­кој не ни по­мис­лу­вал – до­да­ва Ри­сте­ски.

Тој ко­мен­ти­ра де­ка во ра­ди­о­ло­ги­ја­та дол­го вре­ме не­ма­ло во­ве­де­но но­ва тех­ни­ка на ра­бо­та. Се­га се во­ве­ду­ва ра­ди­о­хи­рур­ги­ја, ра­пид арк те­ра­пи­ја, ИГРТ, ИМРТ…
– Се во­ве­ду­ва­ат и ќе ги ра­бо­ти­ме си­те ра­ди­о­те­ра­пи­ски тех­ни­ки, ту­ка, до­ма, во Ма­ке­до­ни­ја. Ако до­се­га имав­ме два ста­ри ас­це­ле­ра­то­ри, се­га има­ме два но­ви, уште два тре­ба да стиг­нат, со це­ла комп­лет­на но­ва опре­ма. Се раз­ви­ва­ат три но­ви ра­ди­о­те­ра­пи­ски цен­три во Би­то­ла, Штип, во скоп­ска­та Град­ска оп­шта бол­ни­ца „8 Сеп­тем­ври“ – ко­мен­ти­ра ди­ре­кто­рот на Кли­ни­ка­та за ра­ди­о­те­ра­пи­ја и он­ко­ло­ги­ја.

КОИ БОЛНИЦИ ЌЕ СЕ ГРАДАТ

Ме­ѓу најз­на­чај­ни­те про­е­кти во здрав­ство­то за го­ди­на­ва е из­град­ба­та на но­ви­от кли­нич­ки цен­тар на про­сто­рот на се­гаш­ни­от комп­лекс кли­ни­ки „Мај­ка Те­ре­за“. На тоа ме­сто ќе ник­нат два со­вре­ме­ни бол­нич­ки об­је­кти. Во по­ма­ли­от ќе би­дат сме­сте­ни ла­бо­ра­то­ри­и­те и Тран­сфу­зи­о­ло­ги­ја, а во осум­кат­ни­ца­та ќе се на­о­ѓа­ат Кар­ди­о­ло­ги­ја, Ра­ди­о­ло­ги­ја, Ур­ген­тен цен­тар и ин­тер­ни­те кли­ни­ки. Ин­ве­сти­ци­ја­та са­мо за град­ба­та e вред­на 70 ми­ли­о­ни евра, а со опре­ма­та из­не­су­ва 112 ми­ли­о­ни евра. Во мо­дер­ни­от об­јект ќе се рас­по­ре­дат ре­чи­си си­те кли­ни­ки од комп­ле­ксот „Мај­ка Те­ре­за“, освен Ин­фе­ктив­на­та, ко­ја на­мер­но е оста­ве­на да би­де мал­ку по­на­стра­на, ка­ко и Кли­ни­ка­та за дет­ски бо­ле­сти и Кли­ни­ка­та за сто­ма­то­ло­ги­ја.

Из­град­ба­та на но­ва­та кли­нич­ка бол­ни­ца во Штип, исто та­ка, е ка­пи­та­лен про­ект за го­ди­на­ва. Бе­не­фит од из­град­ба­та на но­ва­та кли­нич­ка бол­ни­ца ќе има­ат пре­ку 200.000 жи­те­ли од гра­дот Штип и це­ли­от исто­чен и ју­го­и­сто­чен ре­ги­он на Ма­ке­до­ни­ја. Но­ва­та кли­нич­ка бол­ни­ца ќе обез­бе­ди со­од­вет­ни про­стор­ни ус­ло­ви за ди­јаг­но­за, трет­ман и не­га на па­ци­ен­ти­те и, се­ка­ко, со­вре­ме­ни ус­ло­ви за ра­бо­та на здрав­стве­ни­те ра­бот­ни­ци. Вкуп­но про­це­не­та­та ин­ве­сти­ци­ја за ре­а­ли­за­ци­ја на кли­нич­ка­та бол­ни­ца во Штип из­не­су­ва 34 ми­ли­о­ни евра.
На­ско­ро ќе поч­не ре­кон­струк­ци­ја и адап­та­ци­ја на по­стој­ни­от об­јект на Здрав­ствен дом – Ки­че­во за по­тре­би­те на ки­чев­ска­та оп­шта бол­ни­ца, ко­ја оп­фа­ќа за­јак­ну­ва­ње на ста­тич­ка­та ста­бил­ност на об­је­ктот, из­вед­ба на комп­лет­на но­ва ма­шин­ска и еле­ктро­ин­ста­ла­ци­ја, но­ви ли­фто­ви, из­град­ба на опе­ра­ци­о­ни са­ли, ка­ко и из­град­ба на но­ви од­де­ли во бол­ни­ца­та. Оп­шта­та бол­ни­ца тре­ба да вклу­чу­ва 5 од­де­ле­ни­ја од сег­мен­тот на се­кун­дард­на здрав­стве­на за­шти­та, 10 спе­ци­ја­ли­стич­ко-кон­сул­та­тив­ни служ­би и че­ти­ри од­де­ле­ни­ја со днев­на бол­ни­ца. Вкуп­на­та вред­ност на ин­ве­сти­ци­ја­та е 200 ми­ли­о­ни де­на­ри.

Во те­кот на 2014 го­ди­на е пла­ни­ра­на и ре­кон­струк­ци­ја на Кли­ни­ка­та за хи­рур­шки бо­ле­сти „Св. На­ум Охрид­ски“ (по­ра­неш­на град­ска бол­ни­ца). Комп­лет­но ќе би­де ре­но­ви­ран опе­ра­тив­ни­от блок на пр­ви­от кат со пет опе­ра­ци­о­ни са­ли, ин­тен­зив­на не­га, ри­ка­ве­ри и сте­ри­ли­за­ци­ја. Ќе се из­ве­дат три но­ви ли­фта – еден бол­нич­ки и два сер­вис­ни. По­го­лем дел од бол­нич­ки­те со­би ќе се пре­на­ме­нат во тро­кре­вет­ни со сопс­тве­на ба­ња. Вкуп­на­та вред­ност на ин­ве­сти­ци­ја­та е 75 ми­ли­о­ни де­на­ри.

Пред­ви­де­но е ре­но­ви­ра­ње, пре­на­ме­на и адап­та­ци­ја на спе­ци­јал­на­та бол­ни­ца за ор­то­пе­ди­ја и тра­у­ма „Св. Ераз­мо“ во Охрид, ко­ја­што вклу­чу­ва: ре­кон­струк­ци­ја на цен­тра­ла­та бол­нич­ка згра­да, адап­та­ци­ја на по­стој­на­та ка­ра­би­на за по­тре­би­те на кар­ди­о­ло­ги­ја – Охрид, комп­лет­на ре­кон­струк­ци­ја на ба­зе­нот за ре­ха­би­ли­та­ци­ја, ре­но­ви­ра­ње на но­ва­та бол­нич­ка згра­да. Вкуп­на­та вред­ност на ин­ве­сти­ци­ја­та из­не­су­ва око­лу 190 ми­ли­о­ни де­на­ри.

Во оп­шта­та бол­ни­ца во Стру­ми­ца ќе би­де ре­кон­стру­и­ра­на по­стој­на­та згра­да во ко­ја ќе се сме­сти ур­ген­тен цен­тар, ги­не­ко­ло­ги­ја, опе­ра­ти­вен блок и оста­на­ти од­де­ле­ни­ја. Вкуп­на­та вред­ност на ин­ве­сти­ци­ја­та е 135 ми­ли­о­ни де­на­ри.

Во тек е из­град­ба на но­ви­от об­јект на Ин­сти­ту­тот за бе­ло­дроб­ни за­бо­лу­ва­ња кај де­ца­та – Коз­ле. Об­је­ктот е во на­пред­на фа­за на из­град­ба. Дел од не­ме­ди­цин­ска­та опре­ма­та ве­ќе е при­стиг­нат. Ро­кот за из­вед­ба е сре­ди­на­та на сеп­тем­ври 2014 го­ди­на. Вред­но­ста на ин­ве­сти­ци­ја­та е 8 ми­ли­о­ни евра.

Ре­корд­но вра­бо­ту­ва­ње

Оваа го­ди­на се пла­ни­ра­ни град­би и ре­кон­струк­ции на по­ве­ќе бол­ни­ци. По­крај комп­ле­ксот кли­ни­ки „Мај­ка Те­ре­за“, ќе се ре­кон­стру­и­ра­ат и гра­дат ки­чев­ска­та, штип­ска­та и стру­мич­ка­та бол­ни­ца, ка­ко и бол­ни­ца­та ГОБ „8 Сеп­тем­ври“ и хи­рур­шка­та кли­ни­ка „Све­ти На­ум Охрид­ски“, а се пла­ни­ра и круп­на ре­кон­струк­ци­ја на бол­ни­ца­та „Св. Ераз­мо“ во Охрид. Ве­ќе е во тек из­град­ба­та на нов об­јект на спе­ци­јал­на­та бол­ни­ца за бе­ло­дроб­ни за­бо­лу­ва­ња кај де­ца­та во Коз­ле, ка­ко и из­град­ба на ПЕТ-цен­та­рот во Скоп­је за де­те­кти­ра­ње он­ко­ло­шки и дру­ги за­бо­лу­ва­ња.

Од след­ни­от ме­сец ќе се вр­ши трансп­лан­та­ци­ја на црн дроб во Ма­ке­до­ни­ја, во Кли­ни­ка­та за ди­ге­стив­на хи­рур­ги­ја во Скоп­је. Го­диш­но ме­ѓу 10 и 12 па­ци­ен­ти има­ат по­тре­ба од ва­ква ин­тер­вен­ци­ја. Бол­ни­те ве­ќе не­ма да одат во странс­тво. Ова е ед­на од сто­те но­ви ме­ди­цин­ски ме­то­ди кои ќе се при­ме­ну­ва­ат во јав­ни­те здрав­стве­ни уста­но­ви. Ше­е­сет и две прв­пат ќе поч­нат да се пра­ват во зем­ја­ва, на 30 уни­вер­зи­тет­ски кли­ни­ки во 24 спе­ци­јал­но­сти, а оста­на­ти­те 38 ме­то­ди ве­ќе се пра­ват на скоп­ски­те кли­ни­ки, но отсе­га ќе ги има и во бол­ни­ци низ Ма­ке­до­ни­ја.

Во ГОБ „8 Сеп­тем­ври“ ин­ве­сти­ци­и­те во опре­ма се во ви­си­на од пре­ку 11 ми­ли­о­ни евра. Апа­рат за маг­нет­на ре­зо­нан­ци­ја, ди­ги­та­лен ма­мо­граф, ди­ги­тал­ни ренд­ге­ни. Но, не е сѐ во опре­ма­та до­кол­ку не се ра­бо­ти и на еду­ка­ци­ја на до­кто­ри­те и на ме­ди­цин­ски­от пер­со­нал.
– За три го­ди­ни, кол­ку што по­стои оваа бол­ни­ца, се при­ме­ни 80 до­кто­ри. Тол­ка­во вра­бо­ту­ва­ње не­ма­ло пос­лед­ни­те 18 го­ди­ни. Оваа по­ра­неш­на Во­е­на бол­ни­ца ни­ко­гаш не пад­на­ла до тој сте­пен да не­ма за иг­ли или за фла­сте­ри, но зна­е­ше да не­ма одре­де­ни ле­ко­ви, со­чи­ва, про­те­зи и нив па­ци­ен­ти­те са­ми да си ги на­ба­ву­ваа. Се чув­ству­ва­ше то­не­ње­то. Ка­да­рот си за­ми­ну­ва­ше, по­сто­е­ше не­за­до­волс­тво, не­ма­ше средс­тва да се за­ме­нат тие што за­ми­ну­ваа во пен­зи­ја или, пак, во дру­ги ин­сти­ту­ции – рас­ка­жу­ва ди­ре­кто­рот на ГОБ „8 Сеп­тем­ври“, проф. д-р Са­шо Стој­чев.

Спо­ред не­го, за нор­мал­но функ­ци­о­ни­ра­ње на оваа уста­но­ва се по­треб­ни око­лу 1000 вра­бо­те­ни.
– Во 2010 го­ди­на поч­нав­ме со 373 вра­бо­те­ни. Ту­ка беа и 47 со до­го­вор на де­ло, кои вед­наш беа вра­бо­те­ни. Се­га број­ка­та на вра­бо­те­ни е не­ка­де пре­ку 800, за­ед­но со но­ви „до­го­вор­ци“ и во­лон­те­ри. Во­лон­ти­ра­ње­то, се­ка­ко, им да­ва пред­ност, кон­ку­рент­ност при вра­бо­ту­ва­ње­то, па за­тоа кај нив по­стои и жел­ба за ра­бо­та и за на­пре­ду­ва­ње – се на­до­вр­зу­ва д-р Стој­чев.

Усо­вр­шу­ва­ње­то на до­кто­ри­те оди во при­лог на се­то тоа. Всуш­ност, спо­ред д-р Стој­чев, во хи­рур­ги­ја­та нај­го­ле­ма вред­ност има ко­га стран­ски хи­рур­зи до­а­ѓа­ат во Ма­ке­до­ни­ја. Тие до­би­ва­ат при­вре­ме­ни ли­цен­ци за ра­бо­та во Ма­ке­до­ни­ја и пра­ктич­но го пре­не­су­ва­ат зна­е­ње­то во опе­ра­ци­о­на са­ла.

– За раз­ли­ка од нив, освен во Тур­ци­ја и во дел од зем­ји­те од Бал­ка­нот, ма­ке­дон­ски­те хи­рур­зи не до­би­ва­ат ли­цен­ци. Хи­рур­ги­ја­та е мал­ку по­и­на­ква ме­ди­цин­ска гран­ка, во ко­ја без ли­цен­ца не­ма шан­си да се вле­зе, а ка­мо­ли да се ра­бо­ти на опе­ра­ци­о­на ма­са. Та­ка, нај­до­бро е ко­га еми­нент­ни стран­ски до­кто­ри до­а­ѓа­ат ту­ка, по­ве­ќе до­кто­ри мо­жат да ги сле­дат за­фа­ти­те, а, се­ка­ко, ту­ка е при­до­би­вка­та и за па­ци­ен­ти­те – до­да­ва д-р Стој­чев.

Не нав­ле­гу­вај­ќи во де­та­ли за ин­ве­сти­ра­но­то во пос­лед­ни­те го­ди­ни во здрав­ство­то, се­ка­ко де­ка тоа што двај­ца­та до­кто­ри го по­со­чу­ва­ат е мно­гу по­го­ле­мо од ко­ја би­ло по­тро­ше­на су­ма па­ри. А, тоа е вра­те­но­то до­сто­инс­тво и вер­ба во про­фе­си­ја­та, и кај ме­ди­цин­ски­от пер­со­нал и кај па­ци­ен­ти­те. Да не се за­бо­ра­ви де­ка до не­о­дам­на и одр­жу­ва­ње­то на хи­ги­е­на­та бе­ше аку­тен проб­лем во ма­ке­дон­ско­то здрав­ство. Би­деј­ќи хи­ги­е­на­та е по­ло­ви­на здрав­је, а здрав­је­то е пред сѐ, ка­ко што по­со­чи ана­ли­ти­ча­рот од по­че­то­кот на овој текст.

(Пишува: Наум Стоилковски
Текст објавен во 72. број на неделникот „Република“, 17.01.2014)

Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.